Επενδυτές στοχοποιούνται άδικα από το Κρεμλίνο

Το Φεβρουάριο του 2019, ένας Αμερικάνος επενδυτής στη Ρωσία, συνελήφθη μαζί με αρκετούς συνεργάτες του, μεταξύ των οποίων και Γάλλοι πολίτες, κατηγορούμενος ποινικά για εξαπάτηση. Έχοντας φτάσει στη Μόσχα στα μέσα του ‘90, ο Calvey έγινε ένας από τους πιο εμβληματικούς Αμερικανούς επενδυτές στη χώρα ως ιδρυτής της επενδυτικής εταιρείας Baring Vostok Capital Partners (BVCP), μεγαλομετόχου της ρωσικής Vostochny Bank, η οποία εξειδικεύεται στις υπηρεσίες λιανικού εμπορίου.

O Michael Calvey.


Σε γραπτή ανακοίνωση, η BVCP επισήμανε ότι οι διώξεις των στελεχών της είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης με άλλους μετόχους της Vostochny Bank. «Έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στη νομιμότητα των ενεργειών των υπαλλήλων μας και σκοπεύουμε να υπερασπιστούμε σθεναρά τα δικαιώματά τους», δήλωσε η εταιρεία. Η κράτηση του Calvey προκάλεσε σοκ στη διεθνή επενδυτική κοινότητα, δημιουργώντας σειρά εκκλήσεων για απελευθέρωσή του. Ο γνωστός επικριτής του Κρεμλίνου Bill Browder, ο οποίος καταδικάστηκε ερήμην σε φυλάκιση εννέα χρόνων, σχολίασε σχετικά πώς «αυτή πρέπει να είναι η κορυφαία απόδειξη ότι η Ρωσία είναι μια απόλυτα διεφθαρμένη χώρα. Από όλους τους ανθρώπους που γνώριζα στη Μόσχα, ο Mike έπαιζε με τους κανόνες τους, διατηρούσε χαμηλούς τόνους και ποτέ δεν άσκησε κριτική προς την κυβέρνηση».
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, ο Michael Calvey στο δικαστήριο έκανε λόγο για μια κατασκευασμένη υπόθεση, ώστε να βοηθηθεί ο Ρώσος επιχειρηματίας Artyom Avetisyan να αποκτήσει τον έλεγχο της Vostochny Bank, κάτι που κατάφερε μετά τη σύλληψη του Calvey.

Τελικά, τον Οκτώβριο του 2020, η BVCP και ο συνεργάτης της στην Vostochny Bank, η οποία πλέον ελέγχεται από τον Avetisyan, συμφώνησαν να αποσύρουν τις μεταξύ τους κατηγορίες στα δικαστήρια της Ρωσίας και του εξωτερικού, κίνηση που αν είχε συμβεί σε κάποια άλλη χώρα θα λειτουργούσε ευνοϊκά για την ποινική υπόθεση του Calvey. Αντιθέτως, τα προβλήματα του Calvey στη Ρωσία δε σταμάτησαν, καθώς δεν αποσύρθηκαν οι εναντίον του κατηγορίες. Μάλιστα, καθώς το 99% των αποφάσεων των Ρώσων εισαγγελέων είναι καταδικαστικές, ο αστικός αυτός διακανονισμός θα μπορούσε να κάνει τον Calvey εξαίρεση στον κανόνα, άποψη που ενδεχομένως αποδειχτεί λανθασμένη. Η ζημιά που προκαλείται από αυτή την αντιμετώπιση των ρωσικών Αρχών προς διεθνείς επενδυτές, οι οποίοι όχι μόνο επένδυσαν δισεκατομμύρια, αλλά συνέδεσαν την καριέρα τους με τη ρωσική αγορά, είναι τεράστια.

«Δεν είναι ασφαλές να δραστηριοποιείσαι στη Ρωσία»
Ωστόσο δεν είναι η πρώτη φορά που μια διένεξη μεταξύ των μετόχων μιας εταιρείας, μετατρέπεται σε ποινική, αντί για αστική υπόθεση, όπως θα συνέβαινε σε ένα οποιοδήποτε δημοκρατικό κράτος. Με αφορμή μια πρόσφατη κυβερνητική έρευνα που είχε δείξει ότι σχεδόν το 70% των επιχειρηματιών δεν θεωρούν ασφαλή τη δραστηριοποίηση στη Ρωσία, οι Moscow Times είχαν γράψει το 2019 ότι «παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις του Κρεμλίνου για μείωση της πίεσης των Αρχών προς τις επιχειρήσεις, η ανησυχία για αβάσιμες ποινικές έρευνες μεγαλώνει διαρκώς μεταξύ των επιχειρηματιών».
Στην πραγματικότητα, το 2019 αρκετοί κορυφαίοι Ρώσοι επιχειρηματίες βρέθηκαν στο στόχαστρο εκτεταμένων ποινικών ερευνών, που γίνονται όλο και συχνότερα στη χώρα.

O κ. Sergei Petrov.

Μόλις λίγους μήνες μετά τη σύλληψη του Calvey, o Sergei Petrov, ιδρυτής και ιδιοκτήτης του Ομίλου Rolf, του πρώτου διαφοροποιημένου δικτύου πώλησης αυτοκινήτων στη Ρωσία, κατηγορήθηκε για παράνομη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό, κάτι που ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά. Ένταλμα σύλληψης εκδόθηκε ερήμην ακόμη και εναντίον Κυπρίου πολίτη, διευθυντή μιας εγγεγραμμένης στην Κύπρο εταιρείας του Petrov. Οι κατηγορίες δεν αφορούν απάτη, αλλά παραβίαση ενός ασαφούς νόμου για τη μεταφορά συναλλάγματος, που απαιτεί την εκ των προτέρων ενημέρωση των Αρχών, καθώς ο Petrov και οι διευθυντές του είχαν μεταφέρει 63 εκ. δολάρια από τη Rolf σε μια άλλη εταιρεία του Petrov, στην Κύπρο. Ως συνήθως, οι κατηγορίες συγχύζουν, καθώς η Ρωσία δεν έχει περιορισμούς στο συνάλλαγμα ή στη ροή κεφαλαίων.

Ο Petrov επισημαίνει πως πιθανόν να οφείλονται στην πολιτική του δράση ή σε μία προσπάθεια να του αρπάξουν την επιχείρηση ή και στα δύο, καθώς η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη για πολλά χρόνια και καθοδηγείται από το περιβόητο Τμήμα Κ της Ρωσικής Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB), που έχει προχωρήσει σε σειρά ερευνών και συλλήψεων συνεργατών του. Το Τμήμα Κ επίσης θεωρείται πως βρίσκεται πίσω από τις πρόσφατες διώξεις πολλών υψηλόβαθμων επιχειρηματιών και αξιωματούχων. Την ίδια ώρα μάλιστα, το ίδιο το Τμήμα δεν είναι αλώβητο από σκάνδαλα, αφού ορισμένοι από τους επικεφαλής του απέτυχαν να εντοπίσουν μια μαζική μεταφορά δεκάδων δισ. δολαρίων προς τα κρατικά funds για τη στήριξη χρεοκοπημένων τραπεζών, παρέχοντας ελάχιστο όφελος στον Οργανισμό Ασφάλισης Καταθέσεων.

Κατηγορούμενοι 8 χρόνια μετά
Το ίδιο έτος καταχωρήθηκαν κατηγορίες ερήμην εναντίον ακόμη δύο Ρώσων επιχειρηματιών, προκαλώντας τους προβλήματα με τις κυπριακές Αρχές. Οι Alexander Bondarenko και Vladimir Stolyarenko, ιδιοκτήτες της πετρελαϊκής εταιρείας με έδρα την Κύπρο Eastsib Holding, στην οποία ανήκουν εταιρείες υδρογονανθράκων στην Ανατολική Σιβηρία (επαρχία Γιακουτίας), όπως η RNG, τέθηκαν υπό προκαταρκτική έρευνα, με κατηγορίες σχετιζόμενες με οικονομική απάτη, σύμφωνα με το Άρθρο 159 του Ρωσικού Ποινικού Κώδικα, το οποίο χρησιμοποιείται συστηματικά από τις Αρχές, για περιπτώσεις που κανονικά θα οδηγούνταν σε αστικά δικαστήρια, όπως ακριβώς οι περιπτώσεις του Calvey και Petrov. Αμφότεροι οι Μπονταρένκο και Στολιαρένκο κατέχουν καθεστώς επενδυτή στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τον δεύτερο μάλιστα να είναι συνεργάτης ερευνητής στη Νομική του Harvard.

Ο κ. Alexander Bondarenko.


Επιχορηγούν πρωτοβουλίες κατά της διαφθοράς, όπως τα “moscowdocs.com” “clearspending.ru”, “Open Police” κ.ά., ενώ και οι δύο έχουν δημόσια υποστηριχθεί από την τοπική κυβέρνηση της Γιακουτίας, για τη συνεισφορά τους στην τοπική κοινότητα.
Οι κατηγορίες εναντίον τους επίσης προσέλκυσαν διεθνές ενδιαφέρον, καθώς το γνωστό αμερικανικό think tank Atlantic Council σημείωσε ότι «οι ΗΠΑ θα πρέπει να υποστηρίξουν ανεξάρτητες πρωτοβουλίες κατά της διαφθοράς στη Ρωσία, πολλές εκ των οποίων έχουν υποστηριχθεί από επιχειρηματίες όπως οι Στολιαρένκο και Μπονταρένκο». Η δε Baroness Warsi, μέλος της Βουλής των Λόρδων και πρώην επικεφαλής των Συντηρητικών, με άρθρο στους Times επέκρινε τη στρατηγική του Κρεμλίνου για δίωξη των αντιφρονούντων, χαρακτηρίζοντας τις κατηγορίες κατά των Aleksandr Bondarenko και Vladimir Stolyarenco ως πολιτικά υποκινούμενες. Νωρίτερα η Interpol απέρριψε δις τα ρωσικά αιτήματα για έκδοση διεθνών ενταλμάτων σύλληψης εναντίον τους, χαρακτηρίζοντας τις κατηγορίες πολιτικά υποκινούμενες και βασιζόμενες σε αστικές διαφορές που είχαν παραγραφεί.

Ο κ. Vladimir Stolyarenko.

Παρά την καχυποψία της Δύσης για τις διώξεις του Κρεμλίνου, στην Κύπρο οι δύο επιχειρηματίες βρέθηκαν υπό διερεύνηση από την Επιτροπή της Δήμητρας Καλογήρου, εξαιτίας της πολιτικά υποκινούμενης δίωξής τους στη Ρωσία. Ενώ ο Petrov είναι πεπεισμένος ότι δεν θα εκδοθεί από την Αυστρία, η οποία δεν έχει σχολιάσει οτιδήποτε μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεση, ούτε και σκέφτεται να ανακαλέσει το διαβατήριό του, στην Κύπρο, η περίπτωση των Μπονταρένκο και Στολιαρένκο προσέλκυσε το έντονο ενδιαφέρον των ΜΜΕ και ξεκίνησε εναντίον τους έρευνα δίχως κάποια καταδικαστική απόφαση και παρόλο που αυτό δεν συνηθίζεται για κατηγορίες που προκύπτουν 8 χρόνια μετά την πολιτογράφηση κάποιου.

Σε δήλωσή τους, οι Μπονταρένκο και Στολιαρένκο, επισήμαναν ότι μέχρι σήμερα έχουν συνεισφέρει πέραν των 10 εκατ. ευρώ στην κυπριακή οικονομία και ότι η εταιρεία τους ξοδεύει περί τα 2 εκατ. ετησίως στη χώρα, ενώ ταυτόχρονα δηλώνουν θύματα ενός σχεδίου των ρωσικών Αρχών να τους υφαρπάξουν τον έλεγχο των επιχειρήσεων υδρογονανθράκων – υπόθεση, που μεταξύ άλλων, παραπέμπει σε εκείνες των Calvey και Petrov.

Πού στέκεται η Κύπρος;
Οι εταιρικές επιδρομές και οι ιστορίες σχετικά με αυτές δεν είναι κάτι νέο στη Ρωσία. Υπάρχει μεγάλο παρασκήνιο στη χρήση της δύναμης του κράτους, οργανισμών και των ΜΜΕ που ελέγχονται από το κράτος από επιδρομείς (corporate raiders) που τώρα είναι κοντά στο Κρεμλίνο. Σήμερα, περισσότερες από 5.000 επιχειρήσεις ρωσικής ιδιοκτησίας είναι εγγεγραμμένες στην Κύπρο, επομένως το ερώτημα πώς η χώρα μας θα πρέπει να δρα σε τέτοιες περιπτώσεις θα βρίσκεται πάντα στην επικαιρότητα. Είναι φρόνιμο να διαλέγει πλευρά και αν ναι, θα πρέπει να συντάσσεται πάντα με τις –καλά γνωστές για το αυταρχικό τους modus operandi- ρωσικές Αρχές;
Η δημόσια συζήτηση που ανέκυψε γύρω από το πρόγραμμα των πολιτογραφήσεων προσφέρει μια καλή ευκαιρία να συλλογιστούμε σχετικά με τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της χώρας μας, το επενδυτικό περιβάλλον, την αξιοπιστία και ανεξαρτησία των νομικών μας θεσμών. Στον υπόλοιπο Δυτικό κόσμο, η στάση χωρών όπως οι ΗΠΑ, το ΗΒ και η Αυστρία, ή διεθνών οργανισμών όπως η Interpol, προσφέρει μια εναλλακτική σκοπιά αντιμετώπισης αυτών των υποθέσεων, καθώς διαχωρίζουν τις πραγματικές αστικές διαφορές στη Ρωσία από το ξεκαθάρισμα λογαριασμών για τον έλεγχο μιας περιουσίας και τη χρήση ποινικών ή πολιτικών κατηγοριών ενάντια σε αντιπάλους. Εντέλει, δεν είναι θέμα απλώς ποια πλευρά να υποστηρίξουμε, αλλά κατά πόσον θα συστρατευτούμε ή όχι με την υπόλοιπη Δύση, βοηθώντας ανεξάρτητους επιχειρηματίες και πολιτικούς που δέχονται πίεση.