Δέκα αντιρρησίες συνείδησης κάθε χρόνο στην Ε.Φ. - Τι ισχύει με την εναλλακτική θητεία και την κοινωνική θητεία

Δέκα στρατεύσιμοι οπλίτες κατά μέσο όρο τον χρόνο με την κατάταξη νέας εκπαιδευτικής σειράς (ΕΣΣΟ) αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες συνείδησης. Πρόκειται για άτομα που αρνούνται να υπηρετήσουν τη στρατιωτική τους θητεία εξαιτίας των θρησκευτικών ή των φιλοσοφικών τους πεποιθήσεων. Τα συγκεκριμένα πρόσωπα, μεταξύ αυτών μάρτυρες του Ιεχωβά, δεν απαλλάσσονται από την ΕΦ, δεν φυγοστρατούν, αλλά υπηρετούν είτε άοπλη θητεία 18 μηνών εντός της ΕΦ, ή εναλλακτική κοινωνική θητεία σε φορείς του δημόσιου τομέα διάρκειας 19 μηνών, αντί 14 μηνών που είναι η ένοπλη στρατιωτική θητεία. Ομοίως και στις περιπτώσεις των εφέδρων που επικαλούνται λόγους συνείδησης και αρνούνται να εκπληρώσουν την εφεδρική τους υποχρέωση. Για εκπλήρωση εναλλακτικής στρατιωτικής θητείας, οι αντιρρησίες συνείδησης παρουσιάζονται μαζί με τους στρατευσίμους της ιδίας ΕΣΣΟ στα Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων και ακολούθως μετατίθενται σε μονάδες χωρίς να τους χρεώνεται όπλο. Για τους στρατεύσιμους που αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες συνείδησης για εκπλήρωση εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας παρουσιάζονται στον δημόσιο φορέα, στον οποίο θα προσφέρουν κοινωνική εργασία.

Η εναλλακτική κοινωνική θητεία - υπηρεσία εκπληρώνεται από κληρωτούς και εφέδρους σε υπηρεσίες φορέων του δημοσίου τομέα που καθορίζονται με απόφαση του υπουργού Άμυνας μετά από συνεννόηση με τον προϊστάμενο του κάθε φορέα, και συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών κοινής ωφελείας ή στην εκτέλεση καθηκόντων που υπηρετούν το κοινό και κατά προτεραιότητα τον κοινωνικό τομέα και την προστασία του περιβάλλοντος. Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, συνήθως αποστέλλονται για κοινωνική υπηρεσία στο Υπουργείο Υγείας (φαρμακευτικές και οδοντιατρικές υπηρεσίες), σε διάφορες υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας, στον ΟΚΥπΥ (δημόσια νοσηλευτήρια και κέντρα υγείας) και σε δήμους. Οι αντιρρησίες συνείδησης τοποθετούνται σε φορείς του δημόσιου τομέα της επαρχίας τους.

Το Σεπτέμβριο κάθε έτους, το Υπουργείο Άμυνας προσκαλεί τις υπηρεσίες φορέων του δημόσιου τομέα να δηλώσουν, αν επιθυμούν, να απασχολήσουν κατά το επόμενο έτος άτομα που δικαιούνται να εκπληρώσουν εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία και πόσα άτομα δύνανται να απασχολήσουν, καθώς και τα καθήκοντα που θα εκτελούν. Σε περίπτωση που οι υπηρεσίες φορέων του δημόσιου τομέα δεν προσφέρουν θέσεις αντίστοιχες με τις αιτήσεις που υποβάλλονται δυνάμει του άρθρου 50, το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται με απόφασή του να καθορίζει τους φορείς εκπλήρωσης της εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας και οι εν λόγω φορείς υποχρεούνται να συμμορφωθούν ανάλογα.

Η Ειδική Επιτροπή

Τα αιτήματα των ενδιαφερόμενων για αναγνώρισή τους ως αντιρρησιών συνείδησης εξετάζει Ειδική Επιτροπή, η οποία διορίζεται για τετραετή θητεία από τον υπουργό Άμυνας με σκοπό να του παρέχει σχετική γνωμοδότηση. Η Ειδική Επιτροπή είναι πενταμελής, περιλαμβανομένου του προέδρου της, και αποτελείται:

*Από δύο καθηγητές ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με ειδικότητα στη φιλοσοφία ή στις κοινωνικές-πολιτικές επιστήμες ή στην ψυχολογία.

*Από έναν νομικό λειτουργό της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας.

* Από δύο ανώτερους αξιωματικούς της δύναμης, έναν του Στρατολογικού και ένα του Υγειονομικού Σώματος.

Η Ειδική Επιτροπή εξετάζει τις υποθέσεις των ενδιαφερόμενων που ζητούν να αναγνωρισθούν ως αντιρρησίες συνείδησης και τους δίνει την ευκαιρία να ακουσθούν, εκτός εάν το αίτημά τους κριθεί δικαιολογημένο μέσα από τα δικαιολογητικά που καλούνται να προσκομίσουν. Η Ειδική Επιτροπή μπορεί να ζητά τη συνδρομή και συμβουλή ειδικών εμπειρογνωμόνων, ανάλογα με την περίπτωση, αν το κρίνει αναγκαίο. Για κάθε υπόθεση που εξετάζει η Ειδική Επιτροπή τηρούνται πρακτικά στα οποία αναγράφεται και η γνωμοδότησή της σχετικά με την αναγνώριση ή μη του ενδιαφερόμενου ως αντιρρησία συνείδησης για σκοπούς εκπλήρωσης, είτε εναλλακτικής στρατιωτικής υπηρεσίας, είτε εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας. Το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις προσώπων που αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες συνείδησης μετά την εκπλήρωση της στρατιωτικής τους θητείας. Μετά την υπογραφή από την Ειδική Επιτροπή των πρακτικών, οι σχετικοί φάκελοι παραδίδονται στη Διεύθυνση Στρατολογικού, η οποία τους υποβάλλει στον υπουργό για λήψη απόφασης. Στην περίπτωση που η απόφαση του υπουργού δεν συμφωνεί με τη γνωμοδότηση της Ειδικής Επιτροπής, τότε αυτή θα πρέπει να είναι αιτιολογημένη.

Δικαιώματα και υποχρεώσεις

Αντιρρησίας συνείδησης ο οποίος εκπληρώνει εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία δεν έχει στρατιωτική ιδιότητα και δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία του Στρατιωτικού Δικαστηρίου. Κάθε φορέας του δημόσιου τομέα στον οποίο διατίθεται αντιρρησίας συνείδησης για εκπλήρωση εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας έχει υποχρέωση να γνωστοποιεί αμέσως στο αρμόδιο στρατολογικό γραφείο της δύναμης την παρουσίαση και ανάληψη υπηρεσίας από τον εν λόγω αντιρρησία συνείδησης, καθώς και όλες τις μεταβολές που επηρεάζουν τη στρατολογική του κατάσταση. Πρόσθετα, ο αντιρρησίας συνείδησης έχει τις ακόλουθες υποχρεώσεις και δικαιώματα:

*Δικαιούται χορήγημα ίσο με τα δύο τρίτα (2/3) του χορηγήματος που καταβάλλεται στους οπλίτες που εκτελούν στρατιωτική θητεία. Δικαιούται άδεια ανάπαυσης δύο ημερών για κάθε πλήρη μήνα υπηρεσίας και άδεια ασθένειας μέχρι 24 ημέρες για κάθε 12 πλήρεις μήνες υπηρεσίας με βάση πιστοποιητικό αρμόδιου ιατρικού λειτουργού.

*Εκτελεί τα καθήκοντα που του ανατίθενται από τον φορέα του δημόσιου τομέα στον οποίο διατίθεται σύμφωνα με τις οδηγίες που του δίνονται από τον λειτουργό τού εν λόγω φορέα που ορίζεται ως προϊστάμενός του.

*Αντιρρησίας συνείδησης, ο οποίος κατά τη διάρκεια εκπλήρωσης εναλλακτικής κοινωνικής θητείας βρεθεί ένοχος πειθαρχικού παραπτώματος σύμφωνα με την οικεία νομοθεσία του φορέα του δημόσιου τομέα στον οποίο διατίθεται, υπόκειται στην πειθαρχική ποινή της παράτασης της χρονικής διάρκειας της εναλλακτικής του θητείας μέχρι 40 ημέρες για κάθε παράπτωμα ανάλογα με τη σοβαρότητά του. Η πειθαρχική ποινή επιβάλλεται στον αντιρρησία συνείδησης από την αρμόδια αρχή του φορέα του δημόσιου τομέα γραπτώς, καταχωρίζεται στον προσωπικό του φάκελο και αντίγραφο της σχετικής απόφασης κοινοποιείται στον εν λόγω αντιρρησία συνείδησης και στο αρμόδιο στρατολογικό γραφείο.

Ποινή φυλάκισης

Με βάση την κείμενη νομοθεσία, αντιρρησίας συνείδησης ο οποίος απουσιάζει χωρίς άδεια από τον φορέα του δημόσιου τομέα στον οποίο εκπληρώνει εναλλακτική κοινωνική θητεία για χρονικό διάστημα πέραν των τριών ημερών διαπράττει αδίκημα, και σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα τρία έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000, ή και στις δύο αυτές ποινές.

Κάθετη μείωση της φυγοστρατίας λόγω ψυχικών νοσημάτων

Κατακόρυφη μείωση του αριθμού των νεοσυλλέκτων που επικαλούνται ψυχικά νοσήματα, προκειμένου να αποφύγουν τη στρατιωτική θητεία, καταγράφεται την τελευταία εξαετία, όπως καταδεικνύουν τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Άμυνας που εξασφάλισε ο «Π», στα οποία περιλαμβάνονται και τα πιο πρόσφατα της 2021 ΕΣΣΟ. Η μείωση των αναβολών με την επίκληση ψυχικών νοσημάτων αποδίδεται, αφενός στη μείωση της στρατιωτικής θητείας στους 14 μήνες από το 2016 και εντεύθεν, και αφετέρου στις νομοθετικές ρυθμίσεις που προωθήθηκαν με σκοπό την εφαρμογή μέτρων που αποτρέπουν επιτήδειους να φυγοστρατούν προφασιζόμενοι ψυχικά νοσήματα. Ακόμη και όσοι στρατεύσιμοι κρίθηκαν στο παρελθόν ως ακατάλληλοι για στράτευση και έλαβαν προσωρινό απολυτήριο, καλούνται σήμερα για επανεξέταση της σωματικής ικανότητάς τους. Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξαν δεκάδες περιπτώσεις εθνοφρουρών που κρίθηκαν εκ των υστέρων ικανοί για στράτευση και κλήθηκαν να υπηρετήσουν. Ειδικά στην κατηγορία των αθλητών, το ποσοστό των νεοσυλλέκτων που επικαλείται πλέον ψυχικά νοσήματα περιορίστηκε αισθητά.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Άμυνας, στην κατάταξη της 2015 ΕΣΣΟ οι νεοσύλλεκτοι που έλαβαν αναβολή από την υποχρέωση στράτευσης λόγω ψυχικών νοσημάτων ανέρχεται στο 7,4% των καταταγέντων. Στην κατάταξη της 2016 ΕΣΣΟ το ποσοστό των νεοσυλλέκτων που έτυχε αναβολής λόγω ψυχικών νοσημάτων μειώθηκε στο 6,2% των καταταγέντων, στην κατάταξη της 2017 ΕΣΣΟ το ποσοστό περιορίστηκε στο 5,7% και στην κατάταξη της 2018 ΕΣΣΟ στο 5,6%. Το ποσοστό των αναβολών για ψυχικά νοσήματα μειώθηκε ακόμη περισσότερο στην κατάταξη της 2019 ΕΣΣΟ, και συγκεκριμένα περιορίστηκε στο 3,3%, ενώ στην 2020 ΕΣΣΟ ανήλθε στο 3,5%. Η αύξηση του ποσοστού κατά 0,2% αποδίδεται και στο μπάχαλο που δημιουργήθηκε με την αύξηση των διδάκτρων στα βρετανικά πανεπιστήμια, όπου ένας αριθμός κληρωτών επικαλέστηκε ψυχικά νοσήματα προκειμένου να τύχουν αναβολής στρατιωτικής θητείας και να μεταβούν στην Αγγλία για σπουδές. Για την κατάταξη της 2021 ΕΣΣΟ, το ποσοστό των νεοσυλλέκτων που έλαβε αναβολή από την υποχρέωση στράτευσης λόγω ψυχικών νοσημάτων μειώθηκε στο 2,7% των καταταγέντων.


Οι αναβολές για ψυχικά νοσήματα ανά έτος

2015 ΕΣΣΟ – 7,4% των καταταγέντων

2016 ΕΣΣΟ – 6,2% των καταταγέντων

2017 ΕΣΣΟ – 5,7% των καταταγέντων

2018 ΕΣΣΟ – 5,6% των καταταγέντων

2019 ΕΣΣΟ – 3,3% των καταταγέντων

2020 ΕΣΣΟ- 3,5% των καταταγέντων

2021 ΕΣΣΟ – 2,7% των καταταγέντων