Θεσμοί αλά καρτ

Το γεγονός ότι αναμένουμε μια έκθεση ή ερμηνεύουμε ως βασικό ρόλο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας την αποκάλυψη σκανδάλων και πολύ περισσότερο στον ιδιωτικό τομέα αναδεικνύει την αδυναμία των θεσμών μας, την αδυναμία της κοινωνίας μας να αντιληφθεί τον ρόλο του Γενικού Ελεγκτή όπως και των υπόλοιπων θεσμών και πολύ περισσότερο των πολιτικών μας να αντιληφθούν… γενικώς.

Αν οι πολιτικοί μας έμπαιναν στον κόπο και διάβαζαν το Σύνταγμα και τους νόμους μας, όπως και άλλα σχετικά κείμενα αναφορικά με τον ρόλο των ανώτατων ελεγκτικών ιδρυμάτων (Ελεγκτική Υπηρεσία) όπως η Δήλωση της Λίμα (Lima Declaration) και ενεργούσαν ανάλογα η κωμωδία-τραγωδία που παρακολουθούμε τις τελευταίες δεκαετίες χρόνια θα είχε τερματιστεί.

Θα ασχοληθώ με δύο βασικά σημεία που αφορούν στο τι ελέγχει και πώς ελέγχει μια Ελεγκτική Υπηρεσία.

Ο Γενικός Ελεγκτής ελέγχει και ασχολείται με τη διάθεση των πόρων της κυβέρνησης. Εφόσον η διάθεση των πόρων βασίζεται στους μηχανισμούς της κυβέρνησης, ο Γενικός Ελεγκτής οφείλει να ελέγχει και να αξιολογεί τους εσωτερικούς μηχανισμούς των κυβερνητικών τμημάτων. Αν ο Δημήτρης Γεωργιάδης ως πολίτης κλέβει ή παράνομα εκμεταλλεύεται το Δημόσιο ο Γενικός Ελεγκτής δεν ασχολείται με τον Δημήτρη Γεωργιάδη αλλά με τους μηχανισμούς του κράτους που του επέτρεψαν να κλέψει, που δεν τον εντόπισαν, που δεν τον τιμώρησαν. Το να αναμένουμε από τον Γενικό Ελεγκτή να εντοπίζει σκάνδαλα όπως αυτά που ακούμε συχνά είναι φυσικά προσβολή για τους υπόλοιπους θεσμούς. Που δεν έχουν κάνει αυτό που όφειλαν να κάνουν.

Το δεύτερο σημείο που είναι και το πλέον σοβαρό, αφορά το ερώτημα κατά πόσο η Ελεγκτική Υπηρεσία ενός κράτους θα πρέπει να ασκεί εκ των προτέρων έλεγχο. Το ερώτημα αυτό θα έπρεπε ήδη να είχε εδώ και χρόνια απαντηθεί και εφόσον δεν έγινε, θα πρέπει να απαντηθεί σε πολιτικό επίπεδο άμεσα. Δεν υπάρχει ορθό και λάθος. Τα δύο μοντέλα μπορούν να αποδώσουν εξίσου ικανοποιητικά, φτάνει να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν σωστά. Αυτό θα γίνει μόνο εφόσον καθοριστούν ξεκάθαρα οι αρμοδιότητες όχι μόνο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, αλλά και των υπόλοιπων μηχανισμών ελέγχου που συμπληρώνουν τον ρόλο της πρώτης. Αν δηλαδή αποφασιστεί ότι τον, εκ των προτέρων, έλεγχο θα τον ασκεί η Ελεγκτική Υπηρεσία τότε οι υπόλοιποι εσωτερικοί έλεγχοι μειώνονται-αποδυναμώνονται και το αντίστροφο.

Δυστυχώς αυτό που βλέπουμε είναι να αναμένουμε μια έκθεση, μια απόφαση, μια ανακοίνωση ενός θεσμού και αν μας βολεύει ή αν μας βρίσκει σύμφωνους στηρίζουμε τον θεσμό και αν όχι το αντίστροφο. Αυτή η ασάφεια στον τρόπο λειτουργίας και στον ρόλο του κάθε κρατικού θεσμού μας βολεύει «πολιτικά» (με την κακή έννοια) αλλά μας καταστρέφει ως πολιτεία. Αναμένω μάταια εδώ και χρόνια να κληθεί μια συνεδρία στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής που θα είναι το έναυσμα ενός δημόσιου διαλόγου για τον ρόλο και τις αρμοδιότητες όχι μόνο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αλλά όλων των θεσμών. Το κενό αυτό είχα εντοπίσει και ως πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου. Μέχρι πού έφταναν οι αρμοδιότητες του θεσμού. Τι ανέμενε η πολιτεία από τον θεσμό. Όταν επεδίωκα να το συζητήσω η απάντηση λίγο-πολύ ήταν κάνε ό,τι σου καπνίσει.