Η αγορά των καμένων λαμπών

Δημήτρης Γεωργιάδης

Το ίδιο προϊόν, στον ίδιο χώρο, την ίδια χρονική στιγμή έχει άλλη αξία για τον καθένα από εμάς. Επειδή ο καθοριστικός παράγοντας στη διαδικασία καθορισμού τιμής είναι το «εμάς» είναι γι’ αυτό που επιλέγουμε την ελεύθερη αγορά, και όχι για λόγους ιδεολογίας. Αν θεωρούμε πως ο προμηθευτής εκμεταλλεύεται τη δεσπόζουσα θέση του και άρα περιορίζονται αχρείαστα οι επιλογές και η ισχύς του καταναλωτή, τότε διορθώνεται το πρόβλημα (η δεσπόζουσα θέση) και όχι το σύμπτωμα (η τιμή). Η διόρθωση του συμπτώματος είναι μόνο προσωρινό μέτρο και όπως στις ασθένειες αν δεν θεραπεύσεις την ασθένεια το σύμπτωμα θα βρει τρόπο να εκδηλωθεί αλλού ή διαφορετικά… και πιθανότητα πιο έντονα. Δεν είναι τυχαίο που πολλές φορές στην ιατρική περιορίζεται το παυσίπονο ώστε να μπορεί να αντιληφθεί το πρόβλημα ο ασθενής και να το αναφέρει/ αντιμετωπίσει.

Ακόμη να υπενθυμίσω το φαινόμενο της ακριβής καμένης λάμπας την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης. Μια καμένη λάμπα κατέληξε να πωλείται σε υψηλότερη τιμή από μια καινούργια. Ο λόγος απλός. Η κυβέρνηση είχε επιβάλει την τιμή της καινούργιας, ως είθισται σε κομουνιστικά καθεστώτα, αλλά επειδή δεν υπήρχε η αναγκαία προσφορά και η ζήτηση ήταν συγκριτικά τεράστια, δημιουργήθηκε μαύρη αγορά για τις καινούργιες λάμπες. Όσοι είχαν μέσο τις αγόραζαν «έγκαιρα» και μετά τις μεταπωλούσαν σε πολλαπλάσια τιμή. Η κυβέρνηση προσπάθησε περιορίσει τη μαύρη αγορά θέτοντας ως προϋπόθεση για να μπορέσει κάποιος να παραλάβει μια καινούργια λάμπα στην καθορισμένη φθηνή τιμή να παραδώσει μια καμένη λάμπα. Έτσι, όλοι έτρεχαν να βρουν καμένες λάμπες και δημιουργήθηκε μια νέα μαύρη αγορά. Η αγορά των καμένων λαμπών.

Το συμπέρασμα είναι ότι όσο παραμένει η ασθένεια, το σύμπτωμα θα βρει τρόπο να εκδηλωθεί. Αν ανατρέξει κάποιος στην Ελλάδα που εφαρμόστηκε το μέτρο με το πλαφόν στο νερό, θα δει ότι αυτό ακριβώς ξεκίνησε να γίνεται και θα ενταθεί. Ειδικότερα στους χώρους και ώρες που διαθέτουν διαπραγματευτική δύναμη οι πωλητές.

Το δεύτερο σημείο, που επαναλαμβάνω μάταια, είναι ότι η πώληση ενός προϊόντος στον ίδιο χώρο, αλλά σε διαφορετική ώρα ή την ίδια ώρα σε διαφορετικό χώρο δεν είναι το ίδιο. Δεν πωλείται μόνο το προϊόν, αλλά και η υπηρεσία που το συνοδεύει. Άρα, ποιος θα καθορίσει το πλαφόν της «υπηρεσίας» που συνοδεύει το προϊόν;

Επισκέφθηκα με φίλο την Αθήνα και φτάσαμε αργά Σάββατο. Όταν κατεβήκαμε για καφέ σε καλή περιοχή, αντιλήφθηκε ότι έμεινε από μπαταρία τηλεφώνου και ήταν χωρίς καλώδιο φόρτισης. Για καλή του τύχη βρέθηκε κατάστημα ανοικτό … αλλά το καλώδιο ήταν σε τετραπλάσια τιμή της «λογικής» που θα καθόριζε ένα πλαφόν. Όμως, το αγόρασε και είπε χίλια ευχαριστώ. Αν καθοριζόταν πλαφόν στη «λογική» τιμή, ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα; Θα παρέμεινε χωρίς τηλέφωνο μέχρι τη Δευτέρα.

Όσο καλές και να είναι οι προθέσεις κυβέρνησης και Βουλής το πρόβλημα με την τιμή του νερού δεν θα λυθεί με το πλαφόν. Αντίθετα, το πιο πιθανό είναι να προκαλέσει άλλα σοβαρότερα προβλήματα. Το πρόβλημα (αν και σε ποιο βαθμό υφίσταται) θα επιλυθεί όταν διορθωθούν οι παράγοντες που το προκαλούν. Αν κλείνουμε τις αγορές και δημιουργούμε μονοπώλια/ ολιγοπώλια τότε τις ανοίγουμε, αλλά δεν καθορίζουμε πλαφόν. Τόσο απλό.

* Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές