Ο πραγματικός συνεργατισμός

Τι είναι ο συνεργατισμός; Αν διαβάσει κάποιος τις δηλώσεις που γίνονται για τον νέο συνεργατισμό, θα αντιληφθεί ότι δεν διαφέρει από τον ορισμό που κατάντησε να έχει στην Κύπρο τις τελευταίες δεκαετίες. Ένας ορισμός – ένας τρόπος λειτουργίας που οδήγησε στην καταστροφή του.

Πριν πάω όμως στον συνεργατισμό, ως παρένθεση να αναφερθώ σε ένα σημαντικό πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών. Οι νόμοι και οι θεσμοί δεν δημιούργησαν - καθόρισαν τον τρόπο συμπεριφοράς των κοινωνιών. Τον επηρεάζουν NAI, τον βοηθούν NAI, διαφοροποιούν την εξέλιξή του ΝΑΙ, αλλά δεν το δημιουργούν. Αυτό που γίνεται είναι το αντίστροφο. Το τι ήθελαν, τι ανάγκες είχαν οι κοινωνίες, αποτυπωνόταν σε νόμους και θεσμούς. Έτσι εξελίχθηκε το σύστημα και οι κοινωνίες. Δεν ξύπνησε κάποιος μια μέρα και είπε «ας κάνω δικαστήριο» και από τότε άρχισε η απονομή δικαιοσύνης. Η απονομή δικαιοσύνης με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υπήρξε πολύ πριν τον Σόλωνα. Ο Σόλωνας και ο κάθε Σόλωνας, αυτό που σκέφτηκαν ήταν να το αποτυπώσουν και να το θεσμοθετήσουν, ώστε να καταστεί πιο αποτελεσματικός ο θεσμός, και στη συγκεκριμένη περίπτωση οι νόμοι. Έτσι και ο συνεργατισμός.

Άτομα με κοινά προβλήματα, κοινά συμφέροντα και κοινούς στόχους συζητούσαν μεταξύ τους, μετά συνεργάζονταν…μέχρι που κάποιος σκέφτηκε «αφού υπάρχει αυτή η ανάγκη, ας τη θεσμοθετήσω».

Τώρα που έχω περιγράψει έστω και πρόχειρα το τι είναι συνεργατισμός ή τι θα έπρεπε να είναι, σκεφτείτε πόσο λογικό ακούγεται, πόσο εφικτό είναι, να μαζευτούν άτομα με κοινό σκοπό «να παραχωρούν δάνεια με χαμηλό επιτόκιο στους δανειζόμενους» και «να προσφέρουν υψηλό επιτόκιο στους καταθέτες» και «να επιστρέφουν τα κέρδη στους ιδιοκτήτες». Τώρα προχωρείστε ακόμη ένα βήμα και σκεφτείτε να μαζευτούν άτομα που θα βρουν άλλα άτομα που θα βάλουν τα λεφτά τους για να δημιουργηθεί ο συνεργατισμός και τα πρώτα άτομα που θα έχουν την εξουσία και τον έλεγχο θα αποφασίζουν για τα λεφτά ή τον «κοινό» στόχο των υπολοίπων.

Όσο κι αν πολλοί νομίζουν πως τα έχω με του δασκάλους και τους καθηγητές, είχαν και κάποια θετικά. Τα συνεργατικά τους δεν είχαν την ίδια κακή τύχη με τα πλείστα υπόλοιπα, όχι μόνο γιατί οι εκπαιδευτικοί μας είχαν διαχρονικά εγγυημένα υψηλά εισοδήματα, αλλά γιατί παρέμεινε περισσότερο ζωντανή η έννοια του συνεργατισμού στη διαχείρισή τους. Και αυτοί θα μπορούσαν να δώσουν δάνεια με τον τρόπο που τα έδινε η Μαρφιν ή η ΣΠΕ Αγίας Φύλας, αλλά ήταν πολύ πιο προσεκτικοί. Μπορεί να μην προσέφεραν πάντα το χαμηλότερο επιτόκιο στα δάνεια ή το υψηλότερο στις καταθέσεις, αλλά δεν είχαν την τύχη των υπολοίπων, και σε κάποιο βαθμό βοηθούσαν τα μέλη τους.

Για να πετύχει λοιπόν ο συνεργατισμός θα πρέπει να έχει αυτό το χαρακτηριστικό. Να ξεκινήσει από κάτω προς τα πάνω και όχι το αντίστροφο. Αν όχι, είτε θα αποτύχει, είτε δεν θα είναι συνεργατισμός αλλά κάτι άλλο. Το πιο πιθανό (ακόμη) μία τράπεζα.

Μακάρι να έχω λάθος και μακάρι να υπάρχει αυτό το χαρακτηριστικό στη νέα προσπάθεια. Όμως, από τις δηλώσεις που κατατίθενται, δεν είμαι και πολύ αισιόδοξος.