Η έννοια της μεταρρύθμισης

Στην Κύπρο δεν υπάρχει έλλειψη γνώσεων και εμπειριών στα πλείστα θέματα που έχουν να κάνει με τη διαβίωση των πολιτών. Ειδικότερα, μετά την ένταξή μας στην ΕΕ και πολύ περισσότερο με το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής (δηλαδή την εποπτεία της Τρόικα μετά το «κούρεμα») ένας τεράστιος όγκος τεχνογνωσίας και εμπειριών μεταφέρθηκε στη χώρα μας. Ακόμη και να υπάρξουν κάποιες ελλείψεις, εύκολα μπορεί κάποιος να αποταθεί σε αρμόδια σώματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε άλλους θεσμούς, ακόμη και σε άλλα κράτη μέλη τα οποία σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις είναι έτοιμα να βοηθήσουν.

Με απλά λόγια, όλοι γνωρίζουμε τι και πώς πρέπει να γίνει. Το ερώτημα είναι πώς δεν προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις ή και αν προχωρήσουν πώς καταντούν να είναι προβληματικές ή και να φέρνουν χειρότερα αποτελέσματα σε σχέση με την προ μεταρρύθμιση κατάσταση.

Μετά από αρκετά χρόνια εμπειριών, πιστεύω πως το κύριο πρόβλημα είναι το πώς έχει εξελιχθεί το όλο κοινωνικοπολιτικό μας σύστημα. Ενώ μία μεταρρύθμιση ξεκινά με τις καλύτερες προθέσεις και σχεδιασμούς, στο τέλος, όταν περάσει μέσα από τις διάφορες θεσμοθετημένες και μη διαδικασίες ή μπλοκάρετε εντελώς ή καταντά να είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που θα έπρεπε να ήταν.

Το κλασικό παράδειγμα είναι η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση. Ενώ σε θέματα όπως τις ιδιωτικοποιήσεις, την παιδεία και την υγεία, μπορεί να αντιληφθεί κάποιος γιατί υπάρχουν πολιτικές διαφορές και προσεγγίσεις που μπορούν να προκαλέσουν εμπόδια και την ανάγκη συμβιβασμών, στην περίπτωση του συνταξιοδοτικού οι διαφορές σε πολιτικό επίπεδο είναι μηδαμινές έως και ανύπαρκτες. Δεν υπάρχει διαφορετική προσέγγιση ή φιλοσοφία του αριστερού από τον δεξιό, του εργοδότη από τον εργοδοτούμενο. Οι στόχοι είναι κοινοί. Όμως, έχουν περάσει δέκα χρόνια, ο μισός πληθυσμός της Κύπρου σας το υπογράφω δεν θα έχει την ευχέρεια να σκεφτεί ότι θα συνταξιοδοτηθεί πριν τα 80 του και θα βασίζεται σε επιπρόσθετα επιδόματα από το κράτος, και σε κανέναν δεν καίγεται καρφί… για την ουσία. Για το μέγεθος του προβλήματος.

Η απάντηση είναι απλή. Ο αρχικός σχεδιασμός και οι στόχοι ήταν μία χαρά. Όμως, με την πάροδο του χρόνου ο κάθε εμπλεκόμενος προσπαθούσε να διεκδικήσει το προσωπικό του συμφέρον. Οι συντεχνιακοί και οι εργοδότες ήθελαν να εκπροσωπούνται στη ρυθμιστική και στην εποπτική αρχή, ενώ την ίδια ώρα διαχειρίζονται συνταξιοδοτικά ταμεία, απλά για να διατηρήσουν τα «βασίλεια» και τη δύναμή τους. Δηλαδή, ο εποπτευόμενος ήθελε να είναι ταυτόχρονα και επόπτης και ρυθμιστής. Δεν αξίζει τον κόπο να εξηγήσει κάποιος γιατί αυτό αποτελεί εγκληματική ηλιθιότητα. Οι τεχνοκράτες που ασχολούνταν με το θέμα σιγά –σιγά άρχισαν να ενδιαφέρονται περισσότερο για την προσωπική τους ανέλιξη, τις κλίμακες των θέσεων και ποιος θα τις εξασφάλιζε στις νέες δομές που θα δημιουργούνταν. Άλλοι συνδικαλιστές πρόσθεσαν στο θέμα της μεταρρύθμισης το να μπορούν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα, αλλά να πληρώνονται όπως άλλους που εργάστηκαν περισσότερο… και αρκετά άλλα. Όλοι αυτοί κάθονταν μεταξύ τους, με την ευλογία των κομμάτων και συναλλάσσονταν. Αφού το θέλεις αυτό θα σου το δώσω, αλλά θέλω και εγώ αυτό… Κάπως έτσι… κάπως έτσι για 200-300 χιλιάδες συμπολίτες μας η ευπρεπής συνταξιοδότηση θα είναι ένα όνειρο απατηλό.