Ο πανέμορφος αρκόθουπος της Κύπρου (web tv)

Ένα μέρος της εκπληκτικής πτηνοπανίδας του πλανήτη μας αποτελούν οι κουκουβάγιες. Σε ολόκληρο τον πλανήτη υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικά είδη κουκουβάγιας και τις συναντάμε σε όλες τις ηπείρους, εκτός από την Ανταρκτική και ανήκουν σε δύο οικογένειες, τις Γλαυκίδες (Strigidae) και Τυτονίδες (Tytonidae).

Οι κουκουβάγιες είναι κυρίως νυκτόβια αρπακτικά πουλιά και πολύ ωφέλιμα για τη γεωργία, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους αποτελείται από τρωκτικά που προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο. Τεράστιο πρόβλημα θα είχαμε με τα τρωκτικά αν δεν υπήρχαν αυτά τα πουλιά. Επίσης τρέφονται με μεγάλα έντομα, όπως ακρίδες που επίσης είναι επιβλαβή για τη γεωργία, με σαύρες, αμφίβια, μικρά πούλια και νεαρά φίδια. Συνήθως καταπίνουν ολόκληρο το θήραμά τους και μετά από τη χώνεψη αποβάλλουν από το στόμα μια μικρή μπάλα η οποία  ονομάζεται pellet και αποτελείται από το τρίχωμα και τα κόκκαλα των θηραμάτων τους τα οποία δεν μπορούν να χωνέψουν.

https://www.youtube.com/watch?v=acW7s5C3pVI



Οι κουκουβάγιες έχουν εκπληκτικό πέταγμα και εντελώς αθόρυβο για να μην τις αντιλαμβάνεται το θήραμά τους την ώρα της επίθεσης. Έχουν απίστευτη όραση μέσα στο σκοτάδι και μπορούν να αντιληφθούν από πολύ μακριά ακόμα και μία ανεπαίσθητη κίνηση. Υπάρχει η αντίληψη ότι οι κουκουβάγιες δεν βλέπουν καλά τη μέρα αλλά αυτό είναι λάθος, διότι βλέπουν εξίσου καλά και τη μέρα. Ο λόγος που δεν κυκλοφορούν τη μέρα είναι γιατί τα περισσότερα θηράματά τους κυκλοφορούν τη νύκτα, επίσης δρουν ανενόχλητες υπό την κάλυψη και την ησυχία του σκότους.

Στην Κύπρο συναντάμε πέντε διαφορετικά είδη κουκουβάγιας. Μια από αυτές είναι ο αρκόθουπος με το κοινό και επιστημονικό όνομα Long-eared Owl - Asio otus (Linnaeus,1758) νανόμπουφος ή αρκόθουπος και ανήκει στην οικογένεια Γλαυκίδες (Strigidae). Πρόκειται για νυκτόβια κουκουβάγια και είναι αποδημητικό αλλά και τοπικό είδος που τρέφεται κυρίως με τρωκτικά και μικρά πουλιά και αναπαράγεται στον τόπο μας. Είναι κοινό είδος στα δάση της Βόρειας Ευρώπης και της Αμερικής, αλλά το είδος αυτό έχει πολύ μεγάλη εξάπλωση και το συναντάμε σε πάρα πολλά μέρη του πλανήτη μας. Αναγνωρίζεται από τα μακριά φτερά του. Είναι χρώματος καφέ στο πάνω μέρος με ραβδώσεις και κηλίδες, άσπρο από κάτω με σκούρες ραβδώσεις και έτσι καμουφλάρεται  κυρίως όταν κάθεται πάνω σε δέντρα. Έχει μήκος περίπου 30 με 35 εκατοστά. Πάνω στο κεφάλι του έχει δύο μεγάλα ανασηκωμένα φτερά που μοιάζουν με αφτιά εξ ου και το όνομα του Long-eared Owl, που σημαίνει αφτιάς. Όταν το δεις από κοντά να σε κοιτάζει το πρόσωπό του σου θυμίζει πρόσωπο γάτας. Μετά το κυνήγι της νύχτας κουρνιάζει πάνω σε ψηλά δέντρα τη μέρα και η εμφάνισή του είναι εντελώς διαφορετική από αυτή της νύχτας. Τη μέρα φαίνεται πολύ πιο μικρός από τη νύχτα, καθώς τα φτερά του δεν είναι φουντωτά για σκοπούς παραλλαγής με τους κορμούς και τα κλαδιά των δέντρων.

https://www.youtube.com/watch?v=VHoSC_IvuIg



Παρεξηγημένα πουλιά διότι υπάρχουν διάφοροι μύθοι

Τον αρκόθουπο τον συναντούμε σε δασώδεις πεδινές και ορεινές περιοχές αλλά και σε ανοικτές περιοχές με διάσπαρτα δέντρα. Φωλιάζει πάνω σε ψηλά δέντρα, δεν φτιάχνει δική του φωλιά αλλά καταλαμβάνει παλαιές φωλιές κορακοειδών όπως κορώνων και κατσικορώνων. Γεννά την άνοιξη από τέσσερα έως επτά κατάλευκα αβγά. Η περίοδος αναπαραγωγής ξεκινάει συνήθως στα τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Τα αβγά τα επωάζει μόνο το θηλυκό για περίπου έναν μήνα, ενώ το αρσενικό το εφοδιάζει με τροφή κατά την περίοδο που το θηλυκό επωάζει. Η εναπόθεση των αβγών γίνεται κάθε δύο ημέρες, κάποιες φορές περισσότερο. Η επώαση αρχίζει από το πρώτο αβγό και για τον λόγο αυτό οι νεοσσοί είναι ανισομεγέθεις. Σιτίζονται και από τους δύο γονείς, αποκτούν απευθείας το φτέρωμα των ενηλίκων μεταξύ τρίτης και έβδομης εβδομάδας, έχουν την ικανότητα πετάγματος στις 60 ημέρες, ενώ ανεξαρτητοποιούνται στις δέκα εβδομάδες, περίπου. Οι νεοσσοί εγκαταλείπουν τη φωλιά τους πολύ πριν να έχουν την ικανότητα να πετούν και μετακινούνται από κλαδί σε κλαδί και από δέντρο σε δέντρο, με αποτέλεσμα πολλές φορές να πέφτουν στο έδαφος και να γίνονται θηράματα κυρίως αλεπούδων. Συνήθως όταν πέσουν στο έδαφος μπορούν να αναρριχηθούν ξανά στο δέντρο χάρη στα γαμψά τους νύχια και το ράμφος.

Έχω παρακολουθήσει μερικές φωλιές τη νύχτα και η αγαπημένη τροφή που έφερναν στους νεοσσούς ήταν σπουργίτια και ποντικοί.

https://www.youtube.com/watch?v=6vrdkfoFwnM



Μεγάλες καταστροφές των φωλιών των νεοσσών γίνονται από κυνηγούς καθώς κατά την εποχή αναπαραγωγής τους διεξάγεται η καταπολέμηση των κορακοειδών όπου οι κυνηγοί πυροβολούν τις φωλιές νομίζοντας ότι είναι φωλιές κορακοειδών. Αρκετές είναι οι φορές που έχω δει φωλιές τις οποίες έχουν πυροβολήσει με νεκρούς νεοσσούς μέσα.

Γενικά οι κουκουβάγιες είναι παρεξηγημένα πουλιά διότι υπάρχουν διάφοροι μύθοι, φυσικά αδικαιολόγητοι οι οποίοι συνδέουν τα πουλιά αυτά με τον θάνατο. Συγκεκριμένα ένας από τους μύθους αυτούς λέει ότι εάν ακούσεις κουκουβάγια έξω από το σπίτι σου θα υπάρξει θάνατος μέσα στην οικογένεια ενώ πολλά ακατοίκητα σπίτια όπου φωλιάζουν κυρίως ανθρωποπούλια θεωρήθηκαν ως στοιχειωμένα διότι τη νύχτα άκουγαν τις κραυγές τους.

https://www.youtube.com/watch?v=BTYb3LRmjJQ



Φυσικά όλοι αυτοί οι μύθοι και οι προκαταλήψεις έχουν ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι να φοβούνται και να σκοτώνουν τα πουλιά ή να καταστρέφουν τις φωλιές τους για να τα αναγκάσουν να φύγουν. Να σημειώσω ότι οι προκαταλήψεις αυτές δεν υπάρχουν μόνο στην Κύπρο αλλά και σε άλλες χώρες.

Όλα τα είδη κουκουβάγιας που υπάρχουν στην Κύπρο προστατεύονται αυστηρά από τον νόμο αλλά πολύ συχνά ασυνείδητοι κυνηγοί τις σκοτώνουν. Δεν είναι λίγες οι φορές που κατά την περίοδο κυνηγιού έχω βρει σκοτωμένες κουκουβάγιες από κυνηγούς. Πολύ συχνά κατά τις νυχτερινές ώρες πέφτουν θύματα οδικών ατυχημάτων. Φυσικοί εχθροί αυτών των πουλιών είναι η αλεπού και τα μεγάλα αρπακτικά πτηνά όπως γεράκια και αετοί, αλλά ο μεγαλύτερος εχθρός του πουλιού αυτού στην Κύπρο είναι όπως πάντα ο άνθρωπος.