Στα 20 χρόνια λειτουργίας του που συμπληρώνει φέτος το ΤΕΠΑΚ πέρασε από την ελπιδοφόρα ίδρυση ενός νέου πανεπιστημίου στη Λεμεσό στα μεγάλα σκάνδαλα που κλόνισαν την αξιοπιστία του. Τα τελευταία χρόνια η συλλογική δουλειά που γίνεται κατάφερε να αφήσει πίσω της τα προβλήματα, με το ΤΕΠΑΚ να προχωρά και να αναπτύσσεται. Μετά τη νέα σχολή στην Πάφο, βλέπει και προς τη Λάρνακα με τη μουρμούρα στη Λεμεσό να μεγαλώνει. Δυστυχώς όμως, το τελευταίο διάστημα, βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο της επικαιρότητας και πάλι για τους λάθους λόγους. Μια εσωτερική διαμάχη, απόρροια της εσωστρέφειας που το μαστίζει, αλλά και ένας διορισμός ενός χουντικού από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο Διοικητικό του συμβούλιο από τον οποίο ξέσπασε σάλος. Ο Χρίστος Χωματάς, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου για δύο θητείες και από το 2020 μέχρι το 2024 πρόεδρος του δ.σ. του ΤΕΠΑΚ, μιλά στον «Π» για το σήμερα του ΤΕΠΑΚ, σχολιάζοντας τα τρέχοντα ζητήματα επικαιρότητας αλλά και γενικά το όραμά του για την επόμενη μέρα.
Ποιος ο ρόλος του Διοικητικού Συμβουλίου ενός δημοσίου πανεπιστημίου;
Είναι μια περίπλοκη διαδικασία πώς διοικείται ένα Πανεπιστήμιο. Υπάρχουν δύο σώματα, η Σύγκλητος και το συμβούλιο του Πανεπιστημίου. Υπάρχουν μεν γραμμές που χωρίζουν το ένα από το άλλο, όμως αναπόφευκτα δεν είναι πρακτικό να υπάρχουν δύο σώματα που να αποφασίζουν. Πρακτικά η Σύγκλητος αποφασίζει για θέματα ακαδημαϊκά και το συμβούλιο για θέματα οικονομικά, κτηρίων κ.τ.λ. Το συμβούλιο έχει εξουσία να αλλάξει πράγματα, αλλά φτάνει σε ένα σημείο που δεν μπορεί από μόνο του. Και οι δύο θεσμοί πρέπει να το έχουν έννοια και να δούμε τι εξουσίες έχει ο καθένας και τι εξουσίες θα έπρεπε να έχει. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να θέσει σε διαθεσιμότητα το συμβούλιο έναν ακαδημαϊκό, μπορεί όμως διοικητικό. Υπήρχαν, για παράδειγμα, τα θέματα με τον καθηγητή που πήγε και φυλακή και δεν μπορούσαμε εμείς ως συμβούλιο να τον θέσουμε καν σε διαθεσιμότητα, ούτε καν εμείς ως συμβούλιο να του επιβάλουμε ποινή, που θα έπρεπε. Υπήρχαν θέματα με διπλοθεσίτες που ούτε αυτά προβλέπονται από κάπου ούτε από τη Σύγκλητο, είναι δουλειά μιας πειθαρχικής επιτροπής, ενώ το συμβούλιο θα έπρεπε να έχει άποψη για αυτά τα θέματα.
Επειδή έγινε πολύς ντόρος για το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, θα μπορούσε ο διορισμός στο ΤΕΠΑΚ να περνάει μέσα από αυτό;
Δεν συμφωνώ με το Γνωμοδοτικό για αυτό το θέμα. Μπαίνεις σε μία διαδικασία που απαιτείται αίτηση για το αν θέλει να μπει σε κάποια θέση. Εγώ θεωρώ ότι η κυβέρνηση, ο Πρόεδρος, πρέπει να βρουν οι ίδιοι ποιος κάνει για αυτές τις θέσεις και να τον υποδείξουν απευθείας. Από την άλλη πρέπει να υπάρχει ένα φιλτράρισμα στο συμβούλιο, που ήμουν πρόεδρος, έτυχε να υπάρχουν τέσσερις πρώην δημοτικοί σύμβουλοι Λεμεσού, γνωριζόμασταν μεταξύ μας και είχαμε κάποια κοινά.
Αν περνούσε μέσα από το Γνωμοδοτικό θα κάνατε αίτηση για την προεδρία;
Όχι.
Έχετε κάποιο σχόλιο για τον πρόσφατο διορισμό στο δ.σ. προσώπου που υμνούσε τη χούντα;
Δεν πρέπει να θίγονται ευαισθησίες, δεν τον γνωρίζω. Θεωρώ όμως ότι γενικά μιλώντας θα πρέπει για όποιον διορίζεται να του γίνεται ένας σωστός έλεγχος. Για ένα πανεπιστήμιο θα πρέπει όποιος διορίζεται να έχει τουλάχιστον ένα πανεπιστημιακό πτυχίο. Οι πολιτικές πεποιθήσεις δεν πρέπει να παίζουν ρόλο, ακραία φαινόμενα όμως δεν είναι επιτρεπτά στα Πανεπιστήμια. Το ότι ο Πρόεδρος ανακάλεσε δείχνει ότι και ο ίδιος δεν ήταν ευχαριστημένος από την επιλογή του.
Ελέγχων λειτουργός
Έχει άποψη το Διοικητικό συμβούλιο για το ποιος είναι ο ελέγχων λειτουργός του Πανεπιστημίου;
Είναι δύο άτομα υπεύθυνα. Ο ανώτερος εκτελεστικός λειτουργός είναι ο εκάστοτε πρύτανης. Ο υπεύθυνος των οικονομικών και εκείνος που υπογράφει όλες τις πληρωμές του Πανεπιστημίου και έχει την τελική έγκριση για οτιδήποτε γίνεται είναι ο διευθυντής Διοίκησης και Οικονομικών. Οι δύο αυτές οντότητες, το μεγαλύτερο διάστημα που ήμουν εκεί, συνεργάζονταν πολύ αρμονικά μεταξύ τους, αλλά και με το συμβούλιο. Οι αποφάσεις του Συμβουλίου τηρούνταν και οι δύο εκτελούσαν. Σήμερα προέκυψε μία διαφωνία σε σχέση με την άρνηση του διευθυντή να πληρώσει ένα ποσό που τόσο η Σύγκλητος όσο και το συμβούλιο αποφάσισαν ότι έπρεπε να πληρωθεί. Το συμβούλιο είναι υπέρ διότι ουσιαστικά εφαρμόζει μια απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου η οποία δυστυχώς δεν είναι προς δημοσίευση, όμως λέει καθαρά ότι αυτοί που θα μετακινηθούν στην Πάφο δικαιούνται κατά αποκοπή οδοιπορικά. Βάσει εκείνης της απόφασης και άλλων γνωματεύσειων από νομικούς συμβούλους, πήραμε απόφαση ότι πρέπει να πληρωθεί αυτό το ποσό στους ακαδημαϊκούς, όχι ανέλεγκτα και χωρίς έλεγχο, ούτε χατιρικά, βάσει της συγκεκριμένης απόφασης του Υπουργικού. Ο διευθυντής είχε μια διαφορετική γνώμη, θεωρούσε ότι αυτό είναι παράνομο και δεν εκπλήρωσε αυτή την απόφαση.
Ποιο το μεγαλύτερο ζήτημα στο ΤΕΠΑΚ;
Τα σκάνδαλα προ 5ετίας ήταν καθοριστικά και έμπλεξαν ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Υπάρχει μία κακή συνήθεια στο ΤΕΠΑΚ, όποιος νιώσει μία αδικία κάπου… κάνει ανώνυμες επιστολές στον Γενικό Ελεγκτή και δημιουργούνται θέματα από το πουθενά. Σχετικά με τα τελευταία, ήταν μια κατάσταση που υπέβοσκε τον τελευταίο καιρό, το συμβούλιο έκανε τον ειρηνοποιό. Δεν είναι η πραγματική εικόνα του ΤΕΠΑΚ αυτή, γίνονται έλεγχοι για όλα, έχουμε εξαιρετικές διοικητικές υπηρεσίες και καλούς ακαδημαϊκούς. Είχαμε την επιστολή των 12 σημείων του διευθυντή Οικονομικών και Διοίκησης. Την είδαμε και τη συζητήσαμε, δεν είναι όλα θέματα που μπορεί να λύσει το Συμβούλιο, ούτε λύνονται από τη μία μέρα στην άλλη, χρειάζεται χρόνος.
Ποια ήταν η πιο δύσκολη απόφαση που κληθήκατε να πάρετε;
Ήταν πάρα πολλές, αν πρέπει να ξεχωρίσω μία ίσως να ήταν η απόφαση να θέσουμε το θέμα αλλαγής του ελέγχων λειτουργού, μετά από ό,τι έγινε με τον διευθυντή Οικονομικών και Διοίκησης. Βρεθήκαμε απέναντι σε έναν καλό συνεργάτη, έντιμο άνθρωπο και δυστυχώς προέκυψε μία διαφωνία. Πέραν τούτου, είχαμε δύσκολες αποφάσεις για κτήρια, δικαστικές αποφάσεις και, το πιο στενόχωρο, όταν έπρεπε να αποφασίζαμε λόγω έλλειψης χώρων που υπήρχαν για την παρατεταμένη καθυστέρηση για να αρχίσουν οι Φοιτητικές Εστίες να κτίζονται.
Τι προβλήματα βρήκατε στις Εστίες;
Αρχικά να πω ότι προσωπικά διαφωνούσα με τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ήμουν στο συμβούλιο τότε, όχι πρόεδρος και ψήφισα κατά, κύρια αιτία είναι ότι ανεβαίνει το κόστος. Όμως, πήραμε έναν καινούργιο χώρο, οφείλαμε να δώσουμε ό,τι καλύτερο για τους φοιτητές, ξεκινήσαμε με μία απλή κατασκευή. Από κοινόχρηστους χώρους (κουζίνες, αποχωρητήρια) και καταλήξαμε το κάθε δωμάτιο να έχει τα δικά του με αποτέλεσμα να αυξηθεί το κόστος. Έχουμε κάνει επιπλέον πρόνοιες για συνεδριακό χώρο και επίσης εκεί θα έχουμε γύρω χώρους πρασίνου και χώρους άθλησης. Έπρεπε το πρώτο έργο να έχει τις κατάλληλες υποδομές, δεν είναι απλά 500 φοιτητικά δωμάτια.
Ξεχωρίζετε κάποιες στιγμές;
Κρίνω ως πολύ σημαντική τη βράβευσή μας το 2022 ως Χρυσών Προστατών του Περιβάλλοντος. Όλα μας τα κτήρια είναι φιλικά προς το περιβάλλον με σχεδόν μηδενικά απόβλητα και χαμηλή κατανάλωση ενέργειας. Αλλάζουμε όλα μας τα οχήματα και πάμε σε ηλεκτρικά, λειτουργούμε και ειδικό γραφείο περιβάλλοντος. Όλα αυτά περνούν στους φοιτητές και κτίζουμε κουλτούρα. Σημαντική ήταν επίσης και η συμφωνία με τον ΟΚΥπΥ για την Κλινική Αποκατάστασης, ένα μικρό πρώιμο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο που, αν προχωρήσει, θα είναι βοηθητικό πολύ και για μας και για τον ΟΚΥπΥ και για τη Λεμεσό, ενώ θα είναι το παράδειγμα για τον β πόλο.
Η απόφαση για μεταφορά στην Πάφο ήταν εύκολη;
Ο Δήμος Πάφου ήρθε και μας είπε ότι δίνει τα πάντα, τη γη, το κτήριο και βάζει τα χρήματα για να κτίσει όλες τις αναγκαίες υποδομές, να μας παραδώσει έτοιμο ένα στολίδι. Ταυτόχρονα, εξασφαλίσαμε ότι θα ανοίξει στη Λεμεσό νέα Σχολή Ναυτιλίας. Από το 2007 που λειτούργησε το Πανεπιστήμιο δεν είχε ανοίξει ποτέ κάποια νέα σχολή. Δεν υπήρχαν χώροι για νέα σχολή, έπρεπε να φύγει κάτι για να έρθει κάτι άλλο, το ΑΞΙΚ ήταν μία καλή ευκαιρία για μας. Το πιο βασικό είναι ότι το ΤΕΠΑΚ από 2.800 φοιτητές θα φτάσει με τη σχολή στην Πάφο τους 3.500. Στη Λεμεσό το Τμήμα Ναυτιλίας θα αυξήσει τους φοιτητές του και στη Λεμεσό.
Τώρα μιλάμε και για τη Λάρνακα…
Δεν διαφωνώ, θα πρέπει να διασφαλιστεί όμως πρώτα ότι ο προϋπολογισμός που έχει υποσχεθεί το κράτος για τη Λεμεσό, για ολοκλήρωση των κτηρίων και τον β’ πόλο θα εξασφαλιστεί. Να γίνουν αυτά και μετά -γιατί όχι- και στη Λάρνακα.
Ο β΄ πόλος
Γιατί καθυστερεί τόσο πολύ ο β’ πόλος;
Για πολλά χρόνια δεν ασχολείτο κανένας με τον β΄ πόλο, με τη διεκδίκησή του. Ανοίξαμε το θέμα εμείς μαζί με το ΕΒΕΛ και τον Δήμο Λεμεσού. Ενώ υπήρχε πάντα μία αρνητική στάση από το υπουργείο Υγείας, με τον Χατζηπαντέλα υπουργό καταλήξαμε σε μία συμφωνία που, αν υλοποιηθεί, θα είναι κέρδος και για τους δύο. Επίσης φεύγει η Τεχνική Σχολή και θα πάρουμε το κτήριο. Δυστυχώς η Αστυνομία αρνείται να φύγει, ξέρουμε όμως όλοι τα προβλήματα του κτηρίου. Το βασικό θέμα είναι το οικονομικό, και για τις μετακινήσεις και για τα νέα κτήρια.
Ο κόσμος όμως δεν γνωρίζει ότι ο χώρος «τάχθηκε» στο ΤΕΠΑΚ...
Ναι, το εντοπίσαμε αυτό, κάναμε εισηγήσεις ότι πρέπει να προβληθεί, ίσως με μια μακέτα για το τι θα γίνει. Αν δοθεί ο χώρος, όλες οι υφιστάμενες σχολές του ΤΕΠΑΚ θα έχουν ιδιόκτητα κτήρια τα οποία θα εξυπηρετούν απόλυτα τις φοιτητικές ανάγκες, ενώ παράλληλα θα λύσουν και το πρόβλημα του υψηλού κόστους των ενοικίων για τα κτήρια. Το ΤΕΠΑΚ δεν φεύγει από το κέντρο της πόλης, τα ιδιόκτητα κτήρια είναι εκεί, έχουμε συνεχώς νέα κτήρια αλλά εξαντλήσαμε κάθε δυνατότητα.
Περίμενατε κάποια βοήθεια για τον β’ πόλο;
Ναι. Η Λεμεσός όλη θα πρέπει να απαιτήσει να προχωρήσει. Είναι ένα έργο τεράστιας ανάπτυξης για τη Λεμεσό. Είναι έργο που θα αλλάξει την εικόνα της πόλης όλης.
Η κόντρα με τον Δήμο Λεμεσού
Κυκλοφορεί ως «φήμη» στη Λεμεσό ότι η πρυτανεία του ΤΕΠΑΚ και ο Δήμος είναι απέναντι, αλλά «δεν βλέπει» ο ένας τον άλλον…
Όντως… αυτή είναι δυστυχώς μια θλιβερή πραγματικότητα. Εγώ ήμουν 15 χρόνια δημοτικός σύμβουλος, ίσως και εγώ κάποτε δεν έβλεπα θετικά το ΤΕΠΑΚ, είχαμε προβλήματα στη συνεργασία. Από τότε που ανέλαβε θεσπίσαμε μία επιτροπή με τη συμμετοχή ΤΕΠΑΚ-Δήμου-ΕΒΕΛ για να βρισκόμαστε και να συζητάμε τα κοινά θέματα και να προχωρούμε μαζί. Κάποιες διαφορές που χρόνιζαν καταφέραμε και τις λύσαμε με αμοιβαίες υποχωρήσεις, συνεργαστήκαμε για παράδειγμα στο Παλιό ΓΣΟ. Έχουμε μπει σε διαφορετική βάση και ελπίζω να συνεχιστεί και με τη νέα διοίκηση του ΤΕΠΑΚ αλλά και με τον επόμενο, όποιος και αν είναι δήμαρχος.
Μπορεί ο Δήμος Λεμεσού να δώσει περισσότερα στο ΤΕΠΑΚ;
Σαφέστατα, από τα πιο απλά. Να σας πω ένα παράδειγμα, κάθε χρόνο οι τελετές αποφοίτησης των φοιτητών μας γίνονται στο Δημοτικό Κηποθέατρο, μιλάμε για 45 βράδια. Ο Δήμος απαιτεί και παίρνει ενοίκιο, όπως θα χρέωνε έναν ιδιώτη, αυτό είναι απαράδεκτο. Μαζί με τον Δήμο Λεμεσού μπορούμε να κάνουμε πολλά, μαζί να διεκδικήσουμε τον β’ πόλο, μαζί να διεκδικήσουμε διάφορα κονδύλια. Μέχρι σήμερα αυτό δεν γίνεται, ελπίζω να αλλάξει.
Τα υψηλά ενοίκια
Μεγάλο θέμα για τη Λεμεσό το θέμα των ενοικίων, έχασε φοιτητές τα τελευταία χρόνια το ΤΕΠΑΚ λόγω της κατάστασης αυτής;
Ναι, το πιο τραγικό είναι που μαθαίνουμε για φοιτητές που προτιμούν το εξωτερικό και όχι τη Λεμεσό γιατί το κόστος είναι πολύ χαμηλότερο. Προσπαθήσαμε με πολλούς τρόπους να βρούμε λύσεις. Κτίζονται οι Εστίες, βοήθησε πολύ η φοιτητική εστία της Αρχιεπισκοπής, δώσαμε και κίνητρα σε ιδιώτες, προσεγγίσαμε κόσμο με άδεια οικόπεδα να κτίσει Εστίες. Επιχορηγούμε φοιτητές κάθε μήνα για το ενοίκιο. Τρέξαμε ένα πρόγραμμα με τα ξενοδοχεία, άλλο ένα με τη φιλοξενία σε σπίτια Λεμεσιανών, δουλέψαμε τον πρώτο χρόνο και μετά δυστυχώς όχι. Είμαστε αναγκασμένοι όμως να δοκιμάζουμε διάφορες επιλογές.
Αυτονόμηση και ιδιωτικά πανεπιστήμια
Είστε υπέρ της αυτονόμησης των Πανεπιστημίων;
Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος έλεγχος, είναι ένα τεράστιο ποσό από κρατικό χρήμα. Στο ΤΕΠΑΚ τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύ σωστή διαχείριση. Εμείς για πρώτη φορά πέρσι ζητήσαμε συμπληρωματικό προϋπολογισμό, γιατί δεν εγκρίθηκε ο αρχικός όπως τον είχαμε.
Έχετε άποψη για μεγάλη συζήτηση στην Ελλάδα για ίδρυση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων; Η Κύπρος πήγε καλά με τα Ιδιωτικά, είναι προς όφελος των Δημοσίων;
Είμαι υπέρ στο να υπάρχουν Ιδιωτικά Πανεπιστήμια, απευθύνονται σε άλλο ακροατήριο με στόχο το κέρδος. Ταυτόχρονα όμως εκπαιδεύουν και μία μεγάλη ομάδα Κυπρίων και ξένων που δεν μπορούν να εισαχθούν στα Δημόσια. Το να έρθει κάποιος από άλλη πόλη, για παράδειγμα, να σπουδάσει στο ΤΕΠΑΚ σήμερα μπορεί να κοστίζει περισσότερα από το να πληρώσει τα δίδακτρα στην πόλη του. Νομίζω έχουμε αρκετούς επιτυχημένους επαγγελματίες στην Κύπρο που έχουν τελειώσει από Ιδιωτικά Πανεπιστήμια. Από την άλλη φυσικά υπάρχουν οι κίνδυνοι, στην Κύπρο θεωρώ ότι έχουμε πάρα πολλά ιδιωτικά σε σχέση με τον πληθυσμό μας, το στοίχημα είναι πόσους φοιτητές μπορούμε να φέρουμε από το εξωτερικό.
Το επίπεδο;
Σίγουρα βγάζουν και εξαίρετους φοιτητές, θεωρώ όμως ότι τα δημόσια πανεπιστήμια έχουν πλεονέκτημα, γι’ αυτό και προτιμούν περισσότεροι τα δημόσια. Αυτό το βλέπουν και οι εργοδότες στην Κύπρο.
Συμφωνείτε με τις Παγκύπριες Εξετάσεις ως τρόπο εισαγωγής των φοιτητών;
Δεν είμαι υπέρ των Παγκυπρίων, θεωρώ επίσης ότι δεν σημαίνει ότι στα Πανεπιστήμια πρέπει να μπαίνουν κάποιοι απλά για να σπουδάσουν, αρκετοί κλάδοι θέλουν αναθεώρηση. Θα ήταν καλύτερα σιγά-σιγά να προχωρήσουμε σε αλλαγή σε κάτι πιο εξειδικευμένο με περαιτέρω εμπλοκή του Πανεπιστημίου, δεν είναι εύκολο όμως. Το απολυτήριο και η συνολική παρουσία στο σχολείο θα έπρεπε να παίζουν περισσότερο ρόλο, επίσης και τα Δημόσια θα έπρεπε να βρουν τρόπο να δέχονται φοιτητές και με άλλες αναγνωρισμένες εξετάσεις.
