Και όμως υπάρχει ευθύνη συλλογική. Και δική μας και δική τους

Ομολογώ ότι σπανίως τα διαβάζω. Σπανιότατα. Τα σχόλια κάτω από τα άρθρα και τις ειδήσεις, είναι ότι πιο τοξικό έως και ανόητο στις πλείστες των περιπτώσεων. 

Είναι ένα βήμα το οποίο έχει προ πολλού χάσει τον λόγο ύπαρξής του και πλέον έγινε ένα πεδίο εκτόνωσης προβληματικών προσωπικοτήτων κρυμμένων πίσω από ψευδώνυμα. Ενίοτε με ύβρεις και χαρακτηρισμούς.

Για αυτό και τα κλείνω πάντα στα κείμενά μου. Κάτι για το οποίο κατηγορούμαι συχνά από μια μiικρη μερίδα αναγνωστών, η οποία συνήθως δεν γουστάρει το ύφος που γράφω, χωρίς ομολογώ να με ενδιαφέρει και ιδιαίτερα. 

Ο υπόλοιπος κόσμος σπανίως μπαίνει στη διαδικασία να σχολιάσει γνωρίζοντας πως θα δεχτεί σχεδόν σίγουρα επιθέσεις από όλους αυτούς οι οποίοι θα τον βρίσουν, θα διαστρεβλώσουν αυτά που γράφει και θα του αποδώσουν προθέσεις, όπως άλλωστε κάνουν και με τα γραφόμενα.

Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις. Δεν προσφέρουν κάτι καινούργιο, μάλλον πρόκειται μάλιστα και για τα πιο πολωτικά θέματα τα οποία έχουμε ακούσει αμέτρητες φορές στη λογική Μακάριος - Γρίβας ή Ομόνοια - ΑΠΟΕΛ, όμως, στον βαθμό που αφορούν ακόμα την κοινωνία, τα ζητήματα αυτά παραμένουν άκρως διχαστικά και οι συζητήσεις επί αυτών των θεμάτων, προσφέρονται, αν μη τι άλλο, για την εξαγωγή συμπερασμάτων χρήσιμων. Κυρίως για το πώς τα προσεγγίζουμε. Αποφεύγοντας συχνότατα την ουσία.

Ένα τέτοιο, ένα από τα κλασικότερα, είναι και το ζήτημα των δολοφονιών αμάχων το 1963 και το 1974, από Ελληνοκύπριους σε αυτή την περίπτωση καθώς μιλάμε για τον ελληνόγλωσσο Τύπο. Κάτι αντίστοιχο, σε πιο μικρή έστω έκταση, αν και δεν ξέρω κατά πόσον αυτό λέει κάτι, συμβαίνει και στον τουρκόγλωσσο Τύπο, στην άλλη κοινότητα. Τα διαβάζεις και ξέρεις ήδη τι ακολουθεί από κάτω.

[rml_read_more]

Λίγα έντυπα, εδώ ο «Πολίτης» και στην άλλη πλευρά η «Γενί Ντουζέν» ούτως ή άλλως ασχολούνται με τέτοια εγκλήματα αν τα διέπραξε η δική τους κοινότητα. Αντίθετα, τα υπόλοιπα ΜΜΕ προβάλλουν εκτενώς τα εγκλήματα των άλλων, καλλιεργώντας τα παράλληλα αφηγήματα της θυματοποίησης και της αθώωσης της πλευράς τους.

Αν και η κατάσταση έχει σαφώς βελτιωθεί συγκριτικά με το τι ακούγαμε όταν γράφαμε τον πρώτο καιρό για αυτές τις ιστορίες, ειδικά σε στήλες άποψης, από το ότι λέγαμε ψέματα μέχρι το ότι ήμασταν προδότες και πράκτορες των άλλων, θα έλεγα πως το πράγμα δεν έχει αλλάξει και πολύ. Κάποιοι έμαθαν, κάποιοι κατάλαβαν, κάποιοι δεν έμαθαν και δεν θα μάθουν ούτε και θα καταλάβουν, είτε γιατί απλά δεν θέλουν να διαχειριστούν το πώς η πραγματικότητα γκρεμίζει τα αφηγήματα της αθωότητας, είτε γιατί απλώς δεν ενδιαφέρονται.

Το πρόβλημα όμως παραμένει. Και εάν μιλάμε για την προχθεσινή κηδεία δέκα παιδιών τα οποία σφαγιάστηκαν με πολλά άλλα σε τρία τουρκοκυπριακά χωριά τα οποία είχαν καταλάβει ακροδεξιοί Ελληνοκύπριοι και χουντικοί Ελλαδίτες, κρατώντας τα γυναικόπαιδα ως ομήρους και προβαίνοντας, όπως θα μαθαίναμε μετά, ακόμα και σε βιασμούς παιδιών για… πλάκα, εάν μιλάμε λοιπόν για μια τέτοια ιστορία, αλλά και την κάθε ιστορία με δολοφονίες αμάχων το 1963 ή το 1974, Ελληνοκυπρίων ή Τουρκοκυπρίων, το δίπολο των δικαιολογιών για υποτίμηση της συλλογικής ευθύνης -εμάς και εκείνων- είναι κάτι με το οποίο δεν νοείται να ζούμε. 

Θεωρώ αποτρόπαιο το να βλέπω να πολιτικοποιείται αυτή η συζήτηση ή να προσπαθούν μερικοί να ισχυριστούν ότι «τα έκανε η ΕΟΚΑ Β’ μόνο», ωσάν να πρόκειται για κάτι που δεν μας αφορά. Το 1963 δεν το έκανε καμία ΕΟΚΑ Β’ άλλωστε. Ήταν έργο παραστρατιωτικών ομάδων οι οποίες δρούσαν υπό την ανοχή και συχνά την υποκίνηση της νόμιμης κυβέρνησης ή έστω της μισής, μιας και η άλλη είχε ήδη φύγει.

Είμαι σίγουρος πως η αναφορά σε συλλογική ευθύνη έχει ξενίσει πολλούς. Το πάτημα αυτού του κάλου είναι σας διαβεβαιώ απόλυτα συνειδητό και αυτή τη φορά. Γιατί εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα: στο πώς αποστασιοποιούμαστε όλοι βολικά από αυτή τη διάσταση. Και καταλήγουμε πάντα στο ότι δεν φταίμε.

Κι όμως, οι δολοφόνοι έχουν ονόματα. Τους ξέρουν πολλοί και εδώ και στην άλλη κοινότητα. Τα ονόματά τους τα έχουμε όχι μόνο γράψει αλλά και τα κατήγγειλαν επίσημα στην Εισαγγελία, αν μιλάμε για το αναγνωρισμένο κράτος του νησιού κιόλας, Τουρκοκύπριοι μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Τίποτα δεν έγινε. Ούτε καν η παραμικρή έρευνα.

Συλλογική λοιπόν είναι η ευθύνη και αυτό αφορά και την άλλη κοινότητα όταν άνθρωποι οι οποίοι εκτέλεσαν εν ψυχρώ αμάχους ή όπως στην περίπτωση των τουρκοκυπριακών χωριών, βίαζαν και αποκεφάλισαν παιδιά και τα πέταξαν υποχωρώντας σε έναν σκουπιδότοπο παραδίπλα για να τα κάψουν, όταν λοιπόν ανεχόμαστε να μοιραζόμαστε τη γη που πατούμε με αυτά και όλα τα άλλα σιχάματα του είδους.

Όποια γλώσσα κι αν μιλούν. Είτε ελληνικά, είτε τουρκικά. Και όταν δεν απαιτούμε να γίνει κάτι με όσους ζουν ακόμα και στις δύο πλευρές ή έστω και μόνο στην πλευρά του καθενός. Όσο γίνεται αυτό, άλλο τόσο θα περνούν τα χρόνια στην άγνοια και θα περιχαρακωνόμαστε στην άρνηση και στα παραμύθια της αθωότητας και της ευθύνης των άλλων που μας ταΐζουν.

Και αυτό, μόνο στην επανάληψη της Ιστορίας οδηγεί, ή στην καλύτερη περίπτωση σε λαούς και σε κοινότητες που δεν μαθαίνουν την Ιστορία τους ή καταδέχονται να τη μαθαίνουν κουτσουρεμένη και να συμβιβάζονται με την ιδέα των «λιγότερο κακών» εγκλημάτων ή της «ανάγκης» τους καμιά φορά.

Όμως, τα εγκλήματα εναντίον αμάχων δεν εξηγούνται. Δεν υπάρχουν μικρές και μεγάλες ευθύνες. Τα εγκλήματα εναντίον αμάχων απλώς αποδίδονται. Οτιδήποτε πέραν αυτού είναι κατάντημα και ντροπή. Είναι λοιπόν καιρός να αρχίσουμε να τη νιώθουμε. Όλοι μας.