Φεβρουάριος 1999. Κωνσταντινούπολη. Ό,τι πιο πολύτιμο έφερα πίσω...

Δεν ξέρω εάν ζει ακόμα. Ίσως όχι. Αλλά σε περίπτωση που ζει, επιτρέψτε μου να μην μπω σε πολλές λεπτομέρειες για την ταυτότητά του και να σας πω μόνο ότι ενόσω εργαζόταν, ήταν ένας από τους πλέον σεβάσμιους Ρωμιούς παιδαγωγούς στην Κωνσταντινούπολη.

Τον συνάντησα την πρώτη φορά που πήγα στην Τουρκία, τον Φεβρουάριο του 1999, με μια αποστολή δημοσιογράφων προκειμένου να καλύψουμε την κοινή διάσκεψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης - ΟΑΣΕ και Τουρκίας. 

Κάνοντας μια μεγάλη παρένθεση, μέρος όμως κι αυτή της ιστορίας, να σας πω τότε λόγω της εκκρεμότητας με τα στρατολογικά μου στην Ελλάδα δεν μπορούσα να ταξιδέψω με το ελληνικό διαβατήριο και έπρεπε να πάω με το κυπριακό, με μια βίζα σε ξεχωριστό χαρτί την οποία έπρεπε να εξασφαλίσουμε μετά από ειδική άδεια εισόδου από το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας καθώς, τότε απαγορευόταν ακόμα η είσοδος σε Κύπριους πολίτες.

Οι υπόλοιποι συνάδελφοι δεν μας είχαν ενημερώσει, λέω «μας» διότι δύο ήμασταν που βρεθήκαμε σε αυτή την κατάσταση. Είχαν εξασφαλίσει υπηρεσιακά διαβατήρια από το Προξενείο της Ελλάδας στη Λευκωσία με τη δέσμευση να τα επιστρέψουν μόλις έρθουν πίσω. Εγώ και η Μαρία έπρεπε να ταξιδέψουμε, και εγώ για πρώτη φορά στην Τουρκία, δείχνοντας κυπριακά διαβατήρια.

Θυμάμαι και γελώ πια, ότι τόσος ήταν ο φόβος μου που, στη διανυκτέρευση που κάναμε αναγκαστικά στην Αθήνα είχα δει στον ύπνο ότι ήμουν εκεί ακριβώς, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου και κάποιοι έσπασαν την πόρτα μπουκάροντας μέσα για να με συλλάβουν! Πετάχτηκα κάθιδρος από το κρεβάτι και το επόμενο πρωί στο αεροδρόμιο την ώρα που μπαίναμε στο αεροπλάνο της Ολυμπιακής έπιασα από κοντά τον Ιωάννη Κασουλίδη και του είπα μάλλον παρακλητικά, τι συνέβαινε με εμάς τους δύο, για να έχουν τον νου τους.

Έκτοτε, επειδή μετά άρχισα να διατηρώ λεπτομερές μητρώο με τα ταξίδια μου, θα περνούσα τα τουρκικά σύνορα άλλες 52 φορές στο σύνολο, όλες πιο ευχάριστες σίγουρα από εκείνη την πρώτη. Τη μία μάλιστα θα έμενα και τρεις σχεδόν μήνες για να μάθω τουρκικά. 

[rml_read_more]

Εκείνη την πρώτη φορά, είχαμε καταλύσει στο ιστορικό Πέρα Παλάς, στο Πέραν, που τότε δεν είχε ανακαινιστεί ακόμα. Το δωμάτιο 411 όπου είχε γράψει η Άγκαθα Κρίστι το «Φόνος στο Οριάν Εξπρές» ήταν μουσείο, όπως βέβαια και το δωμάτιο στο οποίο έμενε ο Ατατούρκ.

Ήταν σχετικά βαρύς χειμώνας θυμάμαι. Χιόνιζε, τηλεφωνικές γραμμές δεν υπήρχαν για την Κύπρο και έπρεπε να ζητήσουμε σύνδεση μέσω τηλεφωνήτριας, περιμένοντας για ώρα. Με το που μπήκα στο δωμάτιο ζήτησα γραμμή για να πω στους δικούς μου ότι έφτασα και… ήμουν σώος αλλά αναγκάστηκα να το ακυρώσω διότι μας ειδοποίησαν ότι θα πάμε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο Πατριάρχης θα δεχόταν την αποστολή. 

Θυμάμαι σαν να ήταν χθες, πραγματικά, πόση εντύπωση μου είχε κάνει, στα απανωτά σοκ των πρώτων εκείνων παγωμένων από τον καιρό και τον φόβο μου, ωρών μου, στην Κωνσταντινούπολη, η φράση που μας είπε ο κ. Βαρθολομαίος καλωσορίζοντάς μας πολύ θερμά στο Φανάρι. Αγαπάμε την Κύπρο, μας είχε πει, και πρέπει να ξέρετε πως εμείς εδώ περάσαμε πολλά για την Κύπρο. 

Θυμάμαι την αμηχανία στα πρόσωπα των επισήμων αλλά και την απορία στις εκφράσεις μερικών συναδέλφων οι οποίοι, όπως και οι πλείστοι στην Κύπρο, δεν ήξεραν τη σχέση του 55-59 και της υπόθεσης της Ένωσης, με τα Σεπτεμβριανά και την καταστροφή στα χρόνια που ακολούθησαν, του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης.

Έμεινα μια εβδομάδα στο σύνολο. Οι επόμενες μέρες ήταν μια συναρπαστική εμπειρία, μέρος της οποίας ήταν και η γνωριμία με τον άνθρωπο που σας ανέφερα στην αρχή. Και εκείνος μιλούσε με αγάπη για την Κύπρο αλλά μπορούσες να διακρίνεις το τραύμα που κουβαλούσαν μετά το '55 οι Ρωμιοί και που το κουβαλούν ακόμα οι λίγοι που απέμειναν.

Κάποια στιγμή, με ρώτησε θυμάμαι, πώς είναι η κατάσταση στην Κύπρο. Του είπα διάφορα, κούνησε το κεφάλι του και μου είπε να θυμάμαι πάντα να προσέχω από αυτούς που φωνάζουν και πουλούν ανέξοδα πατριωτισμό. 

Και εμάς, παιδί μου, έτσι έπαιζαν με τις μοίρες μας, μου είπε. Και όταν έγινε το κακό, αυτοί βρέθηκαν στην Αθήνα με περιουσίες. Και εμείς μείναμε εδώ, όπως μείναμε όσοι καταφέραμε και πασχίζουμε να κρατήσουμε ό,τι κρατιέται στη ζωή, μην χαθεί και αυτό. 

Στα χρόνια που ακολούθησαν τον έφερα και τον φέρνω αμέτρητες φορές στη σκέψη μου. Τα λιγοστά ίχνη των Ρωμιών στην Ιστικλάλ, τον κεντρικό πεζόδρομο του Πέραν, ένα κοσμηματοπωλείο ήταν τότε μαζί με ένα ανθοπωλείο και μερικά άλλα έσβησαν. Το μόνο που μένει εκεί είναι το Σισμανόγλειο που στεγάζει μέρος του Ελληνικού Προξενείου.  

Αν ζει ας είναι καλά. Αν έχει φύγει, ελαφρύ να είναι το χώμα. Μοιράζομαι τη σοφή εκείνη κουβέντα του, μαζί σας, γιατί νιώθω ότι μας αφορά πάρα πολύ. Όπως ακριβώς μας αφορούσε και τότε.