Σοβαρές διαφωνίες για το περιβάλλον;

Της Κατερίνας Ηλιάδη
kateliadi@politis-news.com

Οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στη διαδικασία εφαρμογής της Συμφωνίας Μη Στρατιωτικής Ανάπτυξης (NMD) που συνομολογήθηκε μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Κυπριακής Δημοκρατίας οφείλονται στις σοβαρές διαφωνίες για περιβαλλοντικά θέματα που καταγράφονται ανάμεσα στη δέουσα εκτίμηση για τις Βρετανικές Βάσεις σε σχέση με τη Δήλωση Πολιτικής για την ανάπτυξη περιουσιών που βρίσκονται εντός των Βάσεων και ανήκουν σε Κύπριους και άλλους. Αυτή είναι η επίσημη πληροφόρηση. Πληροφορίες του «Π» από κυβερνητική πηγή αναφέρουν ότι υπάρχει ανησυχία και προβληματισμός όσον αφορά τις καθυστερήσεις και μελετάται το ενδεχόμενο αυτές να προκύπτουν από ή και από πολιτικούς λόγους. Δηλαδή, οι Βρετανοί, με πρόσχημα τις περιβαλλοντικές τους ανησυχίες, να προβάλλουν διάφορα προσκόμματα για να καθυστερήσουν την υλοποίηση της συμφωνίας λόγω και των πολιτικών εξελίξεων στο Κυπριακό. Ένα από τα σενάρια που μελετάται είναι το κατά πόσον οι Βρετανοί σκέφτονται να κρατήσουν τη Συμφωνία NMD μέχρις ότου ξεκαθαρίσει το πού ακριβώς το πάει η Τουρκία σε σχέση με τη λύση του κυπριακού προβλήματος. Εάν η Τουρκία επιμένει σε λύση δύο κρατών ή προσάρτηση των κατεχομένων στην Τουρκική Δημοκρατία, τότε ενδεχομένως να εγερθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία θέμα Βρετανικών Βάσεων...

[RML_READ_MORE]

Η συμφωνία NMD



Στις 9 του περασμένου Ιουνίου πραγματοποιήθηκε εκδήλωση με την ευκαιρία της έναρξης της διαδικασίας εφαρμογής της Συμφωνίας για τη Μη Στρατιωτική Ανάπτυξη (NMD) των Βρετανικών Βάσεων. Παρόντες ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο ύπατος αρμοστής της Βρετανίας στην Κύπρο Stephen Lillie, ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης και ο διοικητής των Βρετανικών Δυνάμεων και των Βάσεων στην Κύπρο, αρχιστράτηγος Rob Thomson. Η συμφωνία προβλέπει σημαντική αναθεώρηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των περιουσιών, με πλήρη αποκατάσταση των δικαιωμάτων των κατοίκων και των ιδιοκτητών ακινήτων. Απεγκλωβίζονται 1.800 εκτάρια γης -περίπου 860 στην περιοχή Ακρωτηρίου και άλλα 930 στην περιοχή Δεκέλειας- για σκοπούς ανάπτυξης. Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων μαζί με το Σχέδιο Ανάπτυξης που περιλαμβάνει και τους σχετικούς πολεοδομικούς χάρτες αναρτήθηκαν την επόμενη ημέρα της εκδήλωσης του Ιουνίου στις ιστοσελίδες του Τμήματος Περιβάλλοντος και του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως. Με βάση την κείμενη νομοθεσία ακολούθησε δημόσια διαβούλευση διάρκειας 35 ημερών, κατά την οποία οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούσαν να υποβάλουν στο Τμήμα Περιβάλλοντος παρατηρήσεις ή και ενστάσεις που σχετίζονται με το περιεχόμενο της στρατηγικής μελέτης. Σύμφωνα με τα όσα είπε στις 9/7/2020 ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, η Δήλωση Πολιτικής των Βρετανικών Βάσεων, αντίγραφο της οποίας του ενεχείρισε ο Βρετανός ύπατος αρμοστής, καθορίζει πολεοδομικές ζώνες και χρήσεις γης και εισάγει σαφείς πρόνοιες και πολιτικές που θα διέπουν τη χωροθέτηση όλων των τύπων της ανάπτυξης στις Βάσεις, όπως την οικιστική, την τουριστική, την εμπορική, τη βιομηχανική και άλλες.

Αναβολή... ακόμα μελετάται



Σύμφωνα με άλλη πηγή που μίλησε στον «Π», σε ενημερωτικό σημείωμα για την πορεία υλοποίησης της Συμφωνίας NMD, που αποστάλθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου από το Τμήμα Περιβάλλοντος στο Υπουργείο Εξωτερικών, αναφέρεται ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή το τμήμα ακόμα αξιολογούσε τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τη Συμφωνία Μη Στρατιωτικής Ανάπτυξης, καθώς και τις ενστάσεις για τα περιβαλλοντικά θέματα που είχαν υποβληθεί. Στις 9 Οκτωβρίου του 2020 ήταν προγραμματισμένη σύσκεψη της Επιτροπής Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Προγράμματα και Έργα, η οποία -λαμβάνοντας υπόψη τα όσα θα παρουσίαζε το Τμήμα Περιβάλλοντος βάσει της περιβαλλοντικής μελέτης που έγινε αλλά και βάσει των αποτελεσμάτων της σχετικής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που διενεργήθηκε από τις Βάσεις- θα κατέληγε σε συγκεκριμένους όρους και προτάσεις για αλλαγές στη Δήλωση Πολιτικής για τη NMD σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα. Δηλαδή, θα γινόταν διαβούλευση μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Ηνωμένου Βασιλείου / Βρετανικών Βάσεων για την τύχη των ενστάσεων κ.λπ., ώστε να υπάρχει κατάληξη για το ποιες περιοχές και πώς μπορούν τελικά να αναπτυχθούν. Στην εν λόγω επιτροπή, πέρα από το Τμήμα Περιβάλλοντος και τους Βρετανούς, συμμετέχουν τα Υπουργεία Εμπορίου, Μεταφορών και Εσωτερικών, η ΕΠΣΑ (Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης), το ΕΤΕΚ, η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων, το ΤΕΠΑΚ, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, άλλοι εμπλεκόμενοι φορείς όπως δήμοι, μη κυβερνητικές οργανώσεις, κόμματα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλα οργανωμένα σύνολα. Ωστόσο, η σύγκληση της επιτροπής τελικά αναβλήθηκε για τα μέσα Νοεμβρίου.

Το παράδειγμα της Ορμήδειας



Αναφορικά με αυτήν την αναβολή, ο αρμόδιος λειτουργός για το θέμα στο Τμήμα Περιβάλλοντος ενημέρωσε το αρμόδιο πρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών ότι υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες στη δέουσα περιβαλλοντική εκτίμηση των Βρετανικών Βάσεων σε σχέση με τη Δήλωση Πολιτικής, και ότι αυτός ήταν ο λόγος της καθυστέρησης της διαδικασίας εφαρμογής του NMD. Συγκεκριμένα, είπε ότι στην περιοχή της Ορμήδειας προτείνεται στη Δήλωση Πολιτικής αλλαγή ζώνης και μετατροπής της σε τουριστική, ενώ στη δέουσα εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων των Βρετανικών Βάσεων καταγράφεται ότι η συγκεκριμένη περιοχή δεν πρέπει να αλλάξει ζώνη λόγω του ότι αποτελεί περιοχή όπου υπάρχουν χελώνες. Αυτές οι διαφορές, ανέφερε ο λειτουργός του Τμήματος Περιβάλλοντος, είναι τόσες πολλές που ελάχιστα είναι τα σημεία που απομένουν για οριστική αλλαγή πολεοδομικής ζώνης.

Διαδικασία επιβεβαίωσης



Την περασμένη Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2020 το Τμήμα Περιβάλλοντος είχε συνάντηση με το Τμήμα Πολεοδομίας για ανάλυση των αποτελεσμάτων της δέουσας περιβαλλοντικής μελέτης που ετοίμασαν οι Βρετανοί και για αξιολόγηση του προβλήματος. Εντοπίστηκαν λεπτομερώς όλα τα σημεία της Δήλωσης Πολιτικής για τα οποία υπάρχει διαφορά. Παράλληλα, ζητήθηκε από τις υπηρεσίες της Δημοκρατίας, το Τμήμα Αλιείας, την Υπηρεσία Θήρας και το Τμήμα Δασών -αφού τους κοινοποιήθηκε η μελέτη των Βρετανών- να υποβάλουν τις απόψεις τους και συγκεκριμένα εάν επιβεβαιώνονται τα όσα αναφέρονται σε αυτήν. Για παράδειγμα, το Τμήμα Αλιείας να επιβεβαιώσει εάν όντως σε συγκεκριμένη περιοχή που αναφέρεται στη δέουσα μελέτη των Βρετανών υπάρχει προστατευμένο είδος χελώνας.

Αρχές αυτής της εβδομάδας και συγκεκριμένα μεθαύριο Τρίτη το Τμήμα Περιβάλλοντος θα υποβάλει στο Υπουργείο Εξωτερικών συνολική έκθεση με τα δεδομένα, ώστε να γίνει συντονισμός με το ΥΠΕΞ, προτού προχωρήσει η σύγκληση της Επιτροπής Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Προγράμματα και Έργα. Σημειώνεται ότι τελική απόφαση για τον χειρισμό του θέματος και ενδεχομένως για περαιτέρω ενέργειες προς τους Βρετανούς θα ληφθούν από το Υπουργείο Εξωτερικών.

Εναλλακτικές επιλογές;



Το αρμόδιο -για το θέμα της ανάπτυξης εδαφών εντός των Βρετανικών Βάσεων- άτομο του ΥΠΕΞ μίλησε προχθές Παρασκευή με τον υπεύθυνο που διεξήγαγε τη δέουσα μελέτη στις Βρετανικές Βάσεις, ο οποίος ανέφερε ότι αναμένει τη διαδικασία να ολοκληρωθεί από το Τμήμα Περιβάλλοντος της Δημοκρατίας και τότε, όπου είναι εφικτό, υπάρχει προθυμία να γίνουν οι κατάλληλες αλλαγές στη Δήλωση Πολιτικής, σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές ανησυχίες. Είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο, πρόσθεσε, να ζητηθούν εναλλακτικές επιλογές. Δηλαδή, εάν σε κάποια περιοχή δεν είναι δυνατόν να αλλάξει η πολεοδομική ζώνη και να επιτραπεί ανάπτυξη, λόγω της δέουσας εκτίμησης των Βρετανών, τότε θα αναζητηθεί άλλη περιοχή όπου αυτό θα είναι εφικτό και σύμφωνα με την περιβαλλοντική εκτίμηση των Βρετανών. Το ίδιο έπραξε και ο διοικητής των Βρετανικών Βάσεων, ο οποίος επικοινώνησε με τη διευθύντρια Κυπριακού (ΥΠΕΞ) και την ενημέρωσε για την ετοιμότητά τους.

Έχουν περάσει 7 χρόνια...



Υπενθυμίζεται ότι τη ρύθμιση Μη Στρατιωτικής Ανάπτυξης είχαν υπογράψει το 2014 οι πρώην υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών Ιωάννης Κασουλίδης και William Hague, και είχαν επαναβεβαιώσει με γραπτή δήλωση ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο πρώην πρωθυπουργός David Cameron την ίδια χρονιά. Έκτοτε, ακολούθησαν μακρές συνομιλίες επί των λεπτομερειών της εφαρμογής της ρύθμισης. Η συμφωνία Μη Στρατιωτικής Ανάπτυξης επηρεάζει τρεις δήμους (Ύψωνα, Κάτω Πολεμιδιών και Δερύνειας) και 16 κοινότητες (Ασώματος, Τραχώνι, Κολόσσι, Ερήμη, Σωτήρα, Παραμάλι, Αυδήμου, Ακρωτήρι, Φρέναρος, Αυγόρου, Αχερίτου, Πύλα, Ορμήδεια, Ξυλοτύμπου, Ξυλοφάγου, Άχνα) στις επαρχίες Λεμεσού, Λάρνακας και Αμμοχώστου.

Βρετανός ύπατος αρμοστής: Όχι ανεξέλεγκτη ανάπτυξη
Στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στον «Π» και τον Γιώργο Καυκαλιά, ο ύπατος αρμοστής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρο Stephen Lillie ρωτήθηκε το εξής: «Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Κυπριακή Δημοκρατία υπέγραψαν στρατηγική συμφωνία για τη μη στρατιωτική ανάπτυξη σημαντικού μέρους των εδαφών των Βρετανικών Βάσεων στο νησί. Ωστόσο, εάν κάποιος δει τα σχέδια και τις πολεοδομικές ζώνες θα μπορούσε να ισχυριστεί πως το Ηνωμένο Βασίλειο στην ουσία δεν επιτρέπει να γίνουν μεγάλες και ουσιώδεις αναπτύξεις στις εν λόγω περιοχές. Θεωρείτε πως αυτό μειώνει τη σημασία που θα μπορούσε να έχει η στρατηγική αυτή συμφωνία;». Ο κ. Lillie απάντησε: «Σε καμία περίπτωση, είναι εξαιρετική συμφωνία. Δίνει τη δυνατότητα στους Κύπριους κατοίκους των Βρετανικών Βάσεων να αναπτύξουν τη γη τους, τις περιουσίες τους με τρόπους πολύ παρόμοιους, στην ουσία σχεδόν τους ίδιους που επιτρέπεται σε όλες τις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από την άλλη, όμως, έχουμε υποχρέωση, όπως πρέπει να ισχύει και από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας, να υπάρχει κατάλληλος και σωστός σχεδιασμός και έλεγχοι. Η μη στρατιωτική ανάπτυξη μέρους των Βάσεων δεν είχε να κάνει ποτέ με ανεξέλεγκτη ανάπτυξη που να κάνει ζημιά στο περιβάλλον. Δεν υπάρχει κάτι καινούργιο σε αυτό το πεδίο, η συμφωνία και τα δεδομένα είχαν τεθεί άλλωστε από το 2014».