Η εξομάλυνση σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ και η Κύπρος

Η Κύπρος δεν ανησυχεί ότι η εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας και Ισραήλ θα διαφοροποιήσει τις σχέσεις της με το Τελ Αβίβ. Η Λευκωσία, μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου Μάριου Πελεκάνου, σε δήλωσή της μετά την ανακοίνωση της αποκατάστασης των σχέσεων Άγκυρας - Τελ Αβίβ επικαλέστηκε τις πολυμερείς συνεργασίες που έχει αναπτύξει η Κύπρος με το Ισραήλ, τόσο υπό το τριμερές σχήμα με τη συμμετοχή της Ελλάδας, όσο και υπό το πολυμερές σχήμα με τη συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ούτως ή άλλως, σε κάθε περίπτωση Ισραηλινοί αξιωματούχοι διαχωρίζουν τις σχέσεις Κύπρου -Ισραήλ με οποιεσδήποτε εξελίξεις σε ό,τι αφορά την Τουρκία. Η επωδός είναι γνωστή: «Με την Κύπρο οικοδομούμε μια στρατηγική σχέση συνεργασίας και καλής γειτονίας σε όλα τα επίπεδα. Από την άλλη, το Ισραήλ επιδιώκει και είναι προς το συμφέρον του να έχει όσο το δυνατό καλύτερες σχέσεις με την Τουρκία. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο».

Η μεγάλη εικόνα

Στην πραγματικότητα, αν υπάρχει ένα πρόβλημα, αυτό είναι η θέαση της μεγάλης εικόνας στην περιοχή, την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και όλοι οι υπόλοιποι, αρνούνται να δουν.

Η μεγάλη εικόνα, προς το παρόν, αφορά τη δημιουργία ενός τόξου συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο το οποίο θα συμπεριλαμβάνει όλες τις χώρες της περιοχής, με αιχμή του δόρατος το φυσικό αέριο, τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, τις τηλεπικοινωνίες, τη ναυτιλία, τον τουρισμό, τις ακαδημαϊκές και ιατρικές υποδομές και άλλα πολλά. Μιλούμε για μια ειρηνική συνεργασία η οποία θα είναι επωφελής για όλους.

Η Κύπρος, παρότι στο επίκεντρο αυτού του τόξου, λόγω Κυπριακού δεν μπορεί να παίξει κάποιο ουσιαστικό ρόλο. Όπως σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στη Λευκωσία, η Κύπρος ασχολείται με τριμερείς συνεργασίες, είτε με την Αίγυπτο, είτε με το Ισραήλ, οι οποίες σκόπιμα εκλαμβάνονται από την Τουρκία και ως συμμαχίες αποκλεισμού της από την περιοχή.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, η Κύπρος δεν μπορεί να αποκλείσει κανέναν, απεναντίας η ίδια αποκλείεται εκ των πραγμάτων από έναν ρόλο ο οποίος θα μπορούσε να είναι πολύ πιο ουσιαστικός για την ίδια τη χώρα και τους πολίτες της, τους Ελληνοκυπρίους, αλλά και τους Τουρκοκυπρίους.

Η μικρή εικόνα

Τί συμβαίνει σήμερα; Η Κύπρος είναι μέρος της μικρής και προβληματικής εικόνας στην περιοχή. Πέρα από το δικό της πρόβλημα, έγινε μέρος και πολλών άλλων μικρότερων προβλημάτων. Κάποιοι θα επικαλεστούν και θετικά στοιχεία τα οποία πρέπει να αναγνωρίσουμε, όπως η υπογραφή συμφωνιών με Ισραήλ και Αίγυπτο για τον διαμοιρασμό της ΑΟΖ στη λογική της μέσης γραμμής. Αυτές οι συμφωνίες πρόσφεραν σημαντική στήριξη στην υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν εμποδίζουν όμως την Τουρκία να προβαίνει σε γεωτρήσεις εντός αυτής της αναγνωρισμένης ΑΟΖ. Τα αρνητικά, εν ολίγοις, με την πάροδο του χρόνου φαίνεται να υπερτερούν:

* Η Κύπρος έχει κτίσει μια συνεργασία με το Ισραήλ υπό άνισους όμως όρους και δεν θα κατηγορήσουμε γι' αυτό το Τελ Αβίβ. Στο μικρό μυαλό των πολιτικών μας χωρούν μόνο μικρές εικόνες: Ότι οι τριμερείς με το Ισραήλ έχουν «θωρακίσει την ΑΟΖ μας». Ότι είναι εφικτή η κατασκευή του αγωγού East Med χωρίς τις στοιχειώδεις ποσότητες φυσικού αερίου που θα υποστήριζαν μια τόσο μεγάλη επένδυση. Όσο στην πρωθυπουργία ήταν ο Νετανιάχου, ο οποίος βρισκόταν σε αντιπαράθεση με την Άγκυρα, το σενάριο αυτό έπαιζε και από πλευράς Τελ Αβίβ. Στην Κύπρο επικρατεί ακόμα η εντύπωση ότι έχουμε την υποστήριξη του πανίσχυρου εβραϊκού λόμπι, το οποίο σε συνεργασία με κάποιους γραφικούς Ε/Κ λομπίστες στις ΗΠΑ έχουν ανακηρύξει τον γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ σε πλανητάρχη. Στην πραγματικότητα, η Κύπρος έχει μετατραπεί σε πεδίο βολής του Ισραήλ και σε επιχειρηματικό κέντρο πολλών Ισραηλινών επιχειρηματιών, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε γκρίζες περιοχές, όπως είναι οι εταιρείες Forex, αλλά και η παραγωγή ύποπτων λογισμικών παρακολούθησης. Στην Κύπρο έχουν τη βάση τους 32 εταιρείες παραγωγής τέτοιου λογισμικού και η δράση του γνωστού πλέον Νταλ Ντίλιαν που απειλεί να γκρεμίσει, μέσω Κύπρου, την κυβέρνηση Μητσοτάκη, είναι από τις πιο χαρακτηριστικές. Μπορούμε να πούμε όχι σε τέτοιες επενδύσεις; Η απάντηση είναι όχι. Η Κύπρος πρέπει να επιβιώσει και χωρίς λύση του Κυπριακού, λένε κάποιοι πολιτικοί. Εν τοιαύτη περιπτώσει, και διά της εις άτοπον απαγωγής, οφείλουμε να παραδεκτούμε ότι η μη λύση του Κυπριακού παράγει διαφθορά.

* Η Κύπρος οικοδομεί μια ετεροβαρή σχέση και με την Αίγυπτο. Χωρίς λύση του Κυπριακού, το όποιο φυσικό αέριο διαθέτει, θα διοχετευθεί στα τερματικά της χώρας αυτής, και μάλιστα όχι στις καλύτερες δυνατές τιμές. Η Κύπρος κατασκευάζει σήμερα τερματικό φυσικού αερίου στο Βασιλικό και θα αγοράζει αέριο από την Αίγυπτο, αφού δεν κατάφερε να αξιοποιήσει ούτε ένα κυβικό μέτρο δικού της αερίου. Αιγύπτιοι πολιτικοί και επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται οικονομικά στην Κύπρο. Πήραν διαβατήρια, έχουν ξεπλύνει άφθονο χρήμα και έχουν κτίσει σχέσεις με το πολιτικό κατεστημένο της χώρας μας. Αν η ΕΕ δεν έχει στραφεί στις αιγυπτιακές δραστηριότητες εντός Κύπρου, είναι γιατί δεν θέλει να αποδυναμώσει την εύθραυστη φιλοδυτική κυβέρνηση του Καΐρου που απειλείται από τους ισλαμιστές της χώρας. Από την άλλη, η Αίγυπτος συνεχίζει τη βελτίωση της σχέσης της με την Τουρκία, γιατί δεν έχει άλλη επιλογή.

Ένα μικρό ΧΑΠ

Εν κατακλείδι, όσο η Κύπρος λειτουργεί με βάση το δίκαιο της ανάγκης, αναγκαστικά κτίζει τις οικονομικές τις σχέσεις από ανάγκη. Κανένας σοβαρός επενδύτης δεν έχει ως πρώτη επιλογή μια χώρα που δεν εμπνέει ασφάλεια και δεν έχει ελέγξει το τέρας της διαφθοράς. Κατά κανόνα προσελκύει τριτοκλασάτους και απατεώνες, όπως διαφάνηκε από το σκάνδαλο των διαβατηρίων. Συνεκδοχικά, όσο παραμένει αγκυλωμένη γύρω από την επίλυση του Κυπριακού, όχι μόνο με δικές της ευθύνες, δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει έστω ένα μικρό ΧΑΠ υγιούς οικονομικής συνεργασίας και ένας σοβαρός βραχιόνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή. Η Κύπρος μπορεί να αναδειχθεί ως ένα κέντρο επιχειρείν, αν αλλάξει το παράδειγμα. Σε σημείο που αντί να τρέχει στις Βρυξέλλες και να ζητά μέτρα εναντίον της Τουρκίας, οι Βρυξέλλες να την έχουν ανάγκη στην περιοχή ώστε το ευρωπαϊκό επιχειρείν να διεισδύσει πιο εύκολα στην περιοχή.

Συμπερασματικά, η ανάλυση της μεγάλης εικόνας της ειρήνης καταδεικνύει ότι είναι συντριπτικά πιο ευεργετική για όλες τις χώρες της περιοχής. Απαιτεί ωστόσο μεγάλες και αδιανόητες προς το παρόν υπερβάσεις. Λιγότερο εθνικισμό και απομάκρυνση όλων των χωρών της περιοχής από γεωστρατηγικά δόγματα:

* Αν ο Ταγίπ Ερτογάν μπορούσε να αντιληφθεί ότι δεν έχει καμιά αξία να ασχολείται με την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, απειλώντας ότι θα καταπιεί την Κύπρο, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Είναι λογικό οι Ε/Κ να αισθάνονται ανασφαλείς απέναντι σε μια υπερδύναμη 80 εκατ. πολιτών που απέχει 40 μίλια από τα σπίτια τους. Αν ο Ταγίπ Ερτογάν, αντί να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί και αντί να απειλεί με την κατάληψη κάποιων ελληνικών βραχονησίδων, μπορούσε να αναβαθμίσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο μετατρέποντας το Φανάρι σε ένα μικρό Βατικανό για όλους τους ορθόδοξους, τότε εν πολλοίς θα κατέστρεφε το αφήγημα των Ελλήνων εθνικιστών και η Κωνσταντινούπολη θα είχε 50 εκατ. θρησκευτικούς τουρίστες από όλο τον κόσμο.

* Αν το Ισραήλ μπορούσε να βρει λύση στο Παλαιστινιακό, θα μπορούσε να ήταν ένα κέντρο αριστείας για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Αν μπορούσε να δει την Ιερουσαλήμ όχι ως πρωτεύουσα ενός κράτος αλλά ως την παγκόσμια πρωτεύουσα όλων των μονοθεϊστικών θρησκειών, θα βούλιαζε κάθε χρόνο στον θρησκευτικό τουρισμό και τα συνέδρια.

* Αν η Αίγυπτος μπορούσε να απαλλαγεί από τους φανατικούς μουσουλμάνους και τους δικτάτορες και έκτιζε μια υγιή δημοκρατία, θα μπορούσε να ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος και η πυραμίδα ανάπτυξης για ολόκληρη τη Βόρειο Αφρική, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

* Αν η Συρία και ο Λίβανος μπορούσαν να λειτουργήσουν με στοιχειώδεις κανόνες ειρήνης, αν τα αυταρχικά καθεστώτα και οι θρησκευτικές αντιπαραθέσεις χριστιανών και μουσουλμάνων εξέλιπαν, οι δύο αυτές περιοχές θα μπορούσαν να ακμάσουν ξανά.

Εν κατακλείδι, οι εθνικισμοί και τα στρατιωτικά δόγματα δεν επιτρέπουν σε μια ολόκληρη περιοχή να δει τα πραγματικά της προβλήματα, τα οποία δεν είναι τοπικά, αλλά παγκόσμια. Η αλλαγή παραδείγματος στην περιοχή μας ίσως αναδείξει ότι η πραγματική απειλή δεν είναι η αγραμματοσύνη των πολιτών της και οι αγκυλώσεις των ηγετών της. Αυτές θα συνθλιβούν κάποια στιγμή αν δεν αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, η οποία ενωρίτερα από κάθε άλλη γωνιά του πλανήτη μετατρέπει την περιοχή μας σε έρημο. Η μεγάλη εικόνα αργά η γρήγορα επικρατεί, αφού χωράει και καταβροχθίζει τη μικρή.