Τον εξορθολογισμό των κριτηρίων ένταξης στο σχέδιο Εστία, χωρίς να επηρεάζεται η φιλοσοφία του, ώστε μεγαλύτερος αριθμός αιτητών να μπορέσει τελικά να ενταχθεί, υπό το φως και της πανδημίας, ζητεί μιλώντας στον «Π» ο Χρηματοοικομικός επίτροπος Παύλος Ιωάννου
«Πριν συζητηθεί οποιαδήποτε πρόταση για τους μη βιώσιμους δανειολήπτες, πρέπει να εφαρμοστεί το σχέδιο κατά τρόπο εξορθολογισμένο, λαμβάνοντας υπόψη και την πραγματικότητα του διαθέσιμου πλούτου που διαθέτουν οι εν λόγω δανειολήπτες, όπως επίσης και οι οικονομικές δυνατότητες της οικογένειάς τους, κυρίως των κληρονόμων» σημειώνει ο κ. Ιωάννου ενώ σε άλλο σημείο υπογραμμίζει ότι «το μέγεθος της αποτελεσματικότητας, πλέον, του σχεδίου Εστία θα εξαρτάται και από τα προβλήματα που επέφερε στην οικονομία η υγειονομική κρίση του κορωνοϊού» και προειδοποιεί ότι η πανδημία του κορωνοϊού θα επηρεάσει την ένταξη αιτητών στο σχέδιο και μπορεί να οδηγήσει και σε αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
«Είναι φυσιολογικό να αναμένεται αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά το πέρας της αναστολής δόσεων στο τέλος του προσεχούς Δεκεμβρίου 2020», τονίζει και προτείνει επέκταση της αναστολής των δόσεων τουλάχιστον για ένα ακόμα τρίμηνο, δηλαδή μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2021, αλλά και παράταση του μορατόριουμ στις εκποιήσεις μέχρι, τουλάχιστον, το τέλος του 2020, ενδεχομένως δε για τις περιπτώσεις κύριας κατοικίας μέχρι και το τέλος Μαρτίου του 2021.
Σε ό,τι αφορά τον χειρισμό των «ευάλωτων δανειοληπτών» θεωρεί ως μόνη λύση τα στοχευμένα μέτρα κοινωνικής πρόνοιας.
«Δυστυχώς, οι ομάδες αυτές θα διευρύνονται λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, το δε πρόβλημά τους θα εξελίσσεται σε πιο έντονο, γεγονός που καθιστά αδήριτη, πλέον, την ανάγκη για τη λήψη των εν λόγω μέτρων κοινωνικής πρόνοιας», αναφέρει.
Τέλος, σε ό,τι αφορά την τροποποίηση της νομοθεσίας για τις εκποιήσεις, που κρίθηκε συνταγματική, που παρέχει σε δανειολήπτες τη δυνατότητα προσφυγής στον Χρηματοοικονομικό επίτροπο για την ανακοπή πλειστηριασμού με το ερώτημα της μη τήρησης του κώδικα αναδιαρθρώσεων της Κεντρικής Τράπεζας, ο κ. Ιωάννου αναφέρει ότι δεν έχει παρουσιαστεί ιδιαίτερα σημαντική αύξηση στα παράπονα για υπερχρεώσεις, ενώ ο αριθμός αιτήσεων για διορισμό διαμεσολαβητών για σκοπούς αναδιάρθρωσης, άρχισε να ανακάμπτει, κυρίως όμως εξαιτίας της εν εξελίξει ολοκλήρωσης των διαδικασιών για το σχέδιο Εστία.
[rml_read_more]
Η πανδημία έχει φέρει ανατροπές στην οικονομία. Βλέπετε να γίνεται πιο δύσκολη η διαχείριση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων;
Η πανδημία της νόσου Covid-19, έχει δημιουργήσει μία πρωτοφανή διεθνή οικονομική κρίση. Τεράστια και ποικιλόμορφα οικονομικά προβλήματα που συντρέχουν με το ίδιο το γενεσιουργό τους αίτιο, την ίδια την πανδημία. Οικονομική λοιπόν κρίση στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και σε χώρες του Τρίτου Κόσμου. Αναπόφευκτα, αυτή η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει επηρεάσει και την Κύπρο, ιδιαίτερα τους τομείς που σχετίζονται με τον τουρισμό και υπερπολλαπλασιάζει, δυστυχώς, τις άμεσες οικονομικές συνέπειες της εξέλιξης της πανδημίας στην πατρίδα μας.
Έτσι, τα μειωμένα εισοδήματα στην κοινωνία καθιστούν δυσκολότερη την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων, κατά μείζονα δε λόγο την αναδιάρθρωση υφιστάμενων μη εξυπηρετούμενων δανείων. Είναι φυσιολογικό να αναμένεται αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά το πέρας της αναστολής δόσεων στο τέλος του προσεχούς Δεκεμβρίου 2020. Εκτός εάν συντελεστούν δραστικές μεταβολές στο σύστημα, σε ό,τι αφορά στην πανδημία (παρασκευή εμβολίου για τον SARS-CoV-2 και πολύ αποτελεσματικών θεραπειών). Επίσης, βέβαια και μέτρα παράτασης της αναστολής των δόσεων, συνοδευόμενα με ανάλογες εποπτικές ελαφρύνσεις για τις τράπεζες. Ανεξάρτητα από αυτό, τα δάνεια που μέχρι σήμερα δεν ήταν εξυπηρετούμενα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία θα συνεχίσουν να παραμένουν στην κατάσταση αυτή και θα αυξάνονται αυτόνομα, λόγω των επιτοκιακών χρεώσεων.
Σίγουρα, η πώληση δανείων σε Εταιρείες Εξαγοράς Πιστώσεων συμβάλλει καθοριστικά στην εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών! Δεν μειώνει όμως το πρόβλημα των ΜΕΔ που αντιμετωπίζει η κοινωνία. Το μεταφέρει προς διαχείριση στους εξαγοραστές και μεγιστοποιεί το άχθος και το άγχος των οφειλετών να αντιμετωπίσουν το βασανιστικό τους πρόβλημα. Ένα πρόβλημα το οποίο αναστέλλει επικινδύνως κάθε προοπτική για οικονομική δραστηριοποίηση και κοινωνική ευεξία.
Μένουν εκτός;
Αν εξαιτίας της πανδημίας όπως εξηγήσατε, έχουν μειωθεί τα εισοδήματα αιτητών για το σχέδιο Εστία, υπάρχει κίνδυνος να μην υλοποιηθεί η αναδιάρθρωση και να μείνουν εκτός;
Εξήγησα ήδη τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας και ναι, θα πρέπει να αναμένουμε μείωση εισοδημάτων γενικά και επομένως μείωση εισοδημάτων σε περιπτώσεις ενταξίμων στο σχέδιο Εστία. Ενδεχομένως, πράγματι, για ορισμένους από αυτούς να καθίσταται αδύνατη η ανταπόκριση στις σχετικές υποχρεώσεις μετά την ένταξη στο σχέδιο Εστία και επομένως να εξελίσσεται σε προβληματική η προοπτική αποδοχής της πρόσκλησης ένταξης στο σχέδιο. Αποτελεί γεγονός, νομίζω, ότι το μέγεθος της αποτελεσματικότητας, πλέον, του σχεδίου Εστία θα εξαρτάται και από τα προβλήματα που επέφερε στην οικονομία η υγειονομική κρίση του κορωνοϊού. Ενδεχομένως, η πραγματικότητα αυτή να καθιστά αναγκαία την επανεξέταση κάποιων όρων ένταξης στο σχέδιο Εστία.
Συγκεκριμένα, αιτητές που κατά την υποβολή της αίτησής τους θα μπορούσαν να κριθούν βιώσιμοι (και ίσως έχουν, ήδη, κριθεί βιώσιμοι) για ένταξη στο σχέδιο, πιθανότατα, μετά τις εισοδηματικές επιπτώσεις της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας, εξαιτίας του κορωνοϊού, να μην είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που συνεπάγεται το σχέδιο Εστία. Όπως εξήγησα και σε άλλες περιπτώσεις, αυτό είναι κρίσιμο ζήτημα, το οποίο χρήζει προσεκτικής εξέτασης, με απώτερο σκοπό την ελαχιστοποίηση αρνητικών επιδράσεων στην αποτελεσματικότητα του σχεδίου.
Η συμμετοχή των δανειοληπτών στο σχέδιο Εστία είναι κατώτερη των προσδοκιών. Γιατί πιστεύετε ότι απέτυχε ένα τόσο γενναιόδωρο σχέδιο;
Πριν απαντηθεί η ερώτηση αυτή, είναι χρήσιμο να κατανοηθεί μια αδυσώπητη πραγματικότητα, μια γεγονοτική αλήθεια, σχετικά με τα ΜΕΔ. Τα «κόκκινα» δάνεια δεν είναι αριθμοί. Είναι οι δανειολήπτες και οι εμπλεκόμενοι εγγυητές. Είναι για κάθε περίπτωση, άνθρωποι, πρόσωπα. Ολόκληρες οικογένειες που καταδυναστεύονται από το άχθος και το άγχος, στα οποία αναφέρθηκα προηγουμένως, μιας δανειακής υποχρέωσης, στην οποία αδυνατούν να ανταποκριθούν.
Το σχέδιο Εστία είναι, ως στρατηγικός σκοπός, μια άριστη επιλογή της κυβέρνησης και θεωρώ ότι ακόμα και χίλιοι μόνο δανειολήπτες να ενταχθούν, ένα αποτέλεσμα, δηλαδή, κατά πολύ κατώτερο των προσδοκιών, δεν θα είναι αποτυχία. Θα είναι λύτρωση χιλίων οικογενειών (μερικών χιλιάδων, δηλαδή, συμπολιτών μας) από το άγχος και το άχθος των ΜΕΔ. Μια απελευθερωτική λύτρωση που επανεντάσσει τις οικογένειες αυτές στις προοπτικές της οικονομικής δραστηριοποίησης και στη διεκδίκηση απρόσκοπτης κοινωνικής ευεξίας.
Δεν είναι δυνατό να αναφερόμαστε, λοιπόν, σε αποτυχία της στρατηγικής που συνιστά το σχέδιο Εστία, αλλά για μη επαρκώς αποτελεσματική υλοποίησή του.
Μη βιώσιμοι
Τι προτείνετε να γίνει με τους μη βιώσιμους δανειολήπτες, που έχουν κάνει αίτηση για ένταξη στο Εστία;
Το ζήτημα είναι εντελώς τεχνικό και απαιτείται η κατάλληλη μεθοδολογική προσέγγιση. Το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή, είναι να διευκρινίσουμε την έννοια του μη βιώσιμου αιτητή, στο πλαίσιο του σχεδίου Εστία. Για τους σκοπούς του σχεδίου Εστία, κατανοώ τον μη βιώσιμο δανειολήπτη, ως τον δανειολήπτη εκείνον που ενώ ικανοποιεί όλα τα κριτήρια ένταξης στο σχέδιο, εντούτοις η αίτησή του απορρίπτεται, επειδή, με δεδομένη την ομάδα ηλικίας στην οποία ανήκει, η χρονική περίοδος εντός της οποίας θα πρέπει να αποπληρώσει το δάνειο με τα επιτόκια που προνοούνται από το σχέδιο (και είναι πολύ ευνοϊκά), καθορίζει μια μηνιαία δόση, μεγαλύτερη των αντίστοιχων δυνατοτήτων του, όπως προκύπτουν από τα μηνιαία εισοδήματά του.
Καθοριστικής σημασίας στη διαμόρφωση της δόσης αυτής, αποτελούν ορισμένοι δημογραφικού χαρακτήρα περιορισμοί που θέτει το ίδιο το σχέδιο (και σχετίζονται με τις εγγενείς μαθηματοοικονομικές αντιφάσεις, στις οποίες αναφέρθηκα προηγουμένως και επισημαίνεται εδώ, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα). Συγκεκριμένα, στην ανάρτηση κάτω από τον τίτλο «Διάρκεια αποπληρωμής Αναδιαρθρωμένου Δανείου Κύριας Κατοικίας», του Υπουργείου Οικονομικών, αναφέρονται τα εξής:
- Η διάρκεια αποπληρωμής δεν θα ξεπερνά τα είκοσι πέντε (25) έτη και θα συναρτάται με την ηλικία του αιτητή.
- Αν κάποιος αιτητής έχει ηλικία μεγαλύτερη των 65 ετών, η διάρκεια αποπληρωμής θα είναι 5 έτη.
- Η διάρκεια αποπληρωμής θα ορίζεται ως ακολούθως: Για ηλικία 18-50, 25 έτη, για ηλικία 51-55, 20 έτη, για ηλικία 56-60, 15 έτη, για ηλικία 61-65, 10 έτη, για ηλικία ίση ή μεγαλύτερη των 66 ετών, 5 έτη.
Απλή αριθμητική ανάλυση, καταδεικνύει ότι για πολλούς αιτητές (οι οποίοι εμπίπτουν κάτω από τα ανώτερα όρια των κατηγοριών ηλικίας 51-50, 56-60, 61-65) η χρονική διάρκεια αποπληρωμής μειώνεται αυθαίρετα, μέχρι και 4 χρόνια. Αυτό αυξάνει την απαιτούμενη μηνιαία δόση, γεγονός που ίσως ευθύνεται για την απόρριψη της αίτησης ως μη βιώσιμης. (Αλήθεια, δεν θα μπορούσε από την πιο πάνω διατύπωση, από την ανάρτηση των όρων του σχεδίου, να έλεγε απλώς ότι από τις ηλικίες 18-65 το δάνειο θα εξοφλείται μέχρι το 75ο έτος της ηλικίας, αλλά η συνολική διάρκεια αποπληρωμής να μην υπερβαίνει τα 25 έτη; Για άνω δε του 66ου έτους της ηλικίας, γιατί να μην λαμβάνεται υπόψη και η δυνατότητα των κληρονόμων να συμμετάσχουν στη διαδικασία, χωρίς να αλλοιώνεται ο προηγούμενος δημογραφικός περιορισμός;).
Πριν συζητηθεί οποιαδήποτε πρόταση για τους μη βιώσιμους δανειολήπτες, πρέπει να εφαρμοστεί το σχέδιο κατά τρόπο εξορθολογισμένο, λαμβάνοντας υπόψη και την πραγματικότητα του διαθέσιμου πλούτου που διαθέτουν οι εν λόγω δανειολήπτες, όπως επίσης και οι οικονομικές δυνατότητες της οικογένειάς τους, κυρίως των κληρονόμων. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να εξεταστεί και το μέλλον των ΜΕΔ που ανήκουν σε «ευάλωτους δανειολήπτες», αφού ορίσουμε πρώτα, κατά τρόπο δίκαιο και λογικό, το τι εννοούμε με τον όρο αυτό. Προφανώς, η υπό συζήτηση κατηγορία των μη βιώσιμων δανειοληπτών, δεν ταυτίζεται κατ’ ανάγκην με την ομάδα των «ευάλωτων δανειοληπτών». Για τις ομάδες των πραγματικά «ευάλωτων δανειοληπτών», νομίζω ότι η μόνη λύση είναι τα στοχευμένα μέτρα κοινωνικής πρόνοιας. Δυστυχώς, οι ομάδες αυτές θα διευρύνονται λόγω της κρίσης του κορωνοϊού, το δε πρόβλημά τους θα εξελίσσεται σε πιο έντονο, γεγονός που καθιστά αδήριτη, πλέον, την ανάγκη για τη λήψη των εν λόγω μέτρων κοινωνικής πρόνοιας.
Σας έχει δοθεί μια νέα αρμοδιότητα, με τις αλλαγές στο πλαίσιο για τις εκποιήσεις. Δανειολήπτες αξιοποιούν το πρόσθετο αυτό βήμα για να πετύχουν αναδιάρθρωση;
Εννοείτε, προφανώς, την πρόσφατη τροποποίηση των περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων Νόμων του 1965 έως 2019 η οποία κρίθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο ότι δεν παραβιάζει το Σύνταγμα της Δημοκρατίας και κατέστη νόμος με τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, στις 12 Ιουνίου 2020.
Στην πραγματικότητα, η αλλαγή αυτή δεν τροποποιεί τις αρμοδιότητές μου. Αναβαθμίζει όμως, κατά κάποιο τρόπο, τη θεσμική αξία του έργου που παράγεται από τις υφιστάμενες αρμοδιότητες, τόσο σε ό,τι αφορά αποφάσεις επί παραπόνων δανειοληπτών για υπερχρεώσεις στους δανειακούς λογαριασμούς όσο και για το κατά πόσο, σε περίπτωση διαμεσολαβητικής διαδικασίας για αναδιάρθρωση ΜΕΔ, ο δανειστής εφάρμοσε σωστά τον Κώδικα Συμπεριφοράς για τον Χειρισμό Δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου.
