Όταν οι αγορές υποψιάζονται γεωπολιτικό κίνδυνο

Σίγουρα αυτό που έχει σημασία για τις ζωές όλων μας είναι να μην έχουμε θερμό επεισόδιο ή γενικευμένη σύρραξη με την Τουρκία. Το ανθρώπινο κόστος θα είναι ανυπολόγιστο. Για την οικονομία, ωστόσο, η κοστολόγηση έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Τις προηγούμενες μέρες πήραμε μια μικρή, πικρή γεύση και στο Χρηματιστήριο της Αθήνας (ΧΑ).

Το 2004, με την ένταξή μας στην ΕΕ, αφήναμε πίσω μας τους γεωπολιτικούς κινδύνους της περιοχής. Μπαίναμε σε ένα κλαμπ ασφάλειας και ο μεγαλύτερος κίνδυνος που είχαμε να αντιμετωπίσουμε προερχόταν από τη χρεωκοπημένη Τουρκία, μια χώρα που ήταν υποψήφια για ένταξη. Ο κίνδυνος μηδενιζόταν στα μάτια των ξένων επενδυτών, έστω και αν σε εμάς δεν ήταν το ίδιο ξεκάθαρο. Άλλωστε για χρόνια ο λαϊκισμός έπαιζε με τις φοβίες της κοινής γνώμης. Φοβίες που έχουν τις ρίζες τους βεβαίως σε πραγματικά γεγονότα και στις φρικαλεότητες που έζησαν οι άνθρωποι στο νησί το 1974.

Στα μάτια των επενδυτών όλα αυτά ήταν μια παλιά θλιβερή ιστορία. Η χώρα μας πρόβαλε σαν μια σανίδα σταθερότητας σε μια περιοχή γνωστή για την αστάθειά της. Δεν ήταν μόνο το ανταγωνιστικό φορολογικό πλαίσιο και η επαγγελματική επάρκεια του τομέα των υπηρεσιών που έκτισαν την οικονομική ανάπτυξη. Η ασφάλεια έφερε τους επενδυτές. Χωρίς αυτήν, ούτε οι διεθνώς καταζητούμενοι «επενδυτές» δεν θα μας επέλεγαν. Το ότι δεν καταφέραμε να διαχειριστούμε ορθολογικά ή στον βαθμό που θα έπρεπε την παρουσία σοβαρών επενδυτών ή τι ότι καταφέραμε να χρεωκοπήσει η χώρα από την υπερβάλλουσα ρευστότητα δεν σημαίνει πως φταίνε όσοι πείστηκαν να φέρουν τα χρήματα και τις δουλειές τους εδώ.

[rml_read_more]

Τη βδομάδα που μας πέρασε η ένταση που πήγε να δημιουργηθεί στη θάλασσα ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία επανακαθόρισε προς τα κάτω τον βαθμό του πόσο ασφαλής προορισμός είμαστε. Αν ο κορωνοϊός έχει τρομάξει τους τουρίστες, ένα θερμό επεισόδιο θα διώξει τους πάντες. Εδώ και λίγα χρόνια οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες στις ετήσιες εκθέσεις τους προειδοποιούν για περιφερειακούς γεωπολιτικούς κινδύνους. Η πτώση στο Χρηματιστήριο της Αθήνας την Τετάρτη που μας πέρασε έδωσε ένα δείγμα του τι σημαίνει να περιλαμβάνεσαι στους γεωπολιτικούς κινδύνους.

Κινδύνους που τους βλέπαμε να έρχονται καθώς οι ισορροπίες άλλαζαν ραγδαία στην περιοχή. Στρατιωτικές συρράξεις σε Λιβύη και Συρία και αλλαγή ρόλων και συμμαχιών. Αναφορές και λεκτικό που παραπέμπουν σε ψυχρό πόλεμο Αμερικανών, Κινέζων, Ρώσων και Ευρωπαίων, την ώρα που η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν μοιάζει όσο απρόβλεπτη όσο ποτέ. Θέλει και τύχη αλλά και επιδεξιότητα για να μην βρεθούμε μπλεγμένοι στα προβλήματα της περιοχής. Προπάντων θέλει αποφασιστικότητα, ρεαλισμό και «κρύο αίμα» για να διαχωρίσουμε τη μοίρα μας από την κακοτυχία των γειτόνων.

Ναι, θα μπορούσαμε να το είχαμε πετύχει νωρίτερα, πιο εύκολα και με καλύτερους όρους όταν οι συνθήκες ήταν καλύτερες. Δεν γίνεται όμως να περιμένουμε να αλλάξουν οι συνθήκες προς το καλύτερο για να μπούμε σε σοβαρό διάλογο, γιατί απλώς κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι τα πράγματα δεν θα αλλάξουν προς το χειρότερο όσο εμείς θα περιμένουμε. Στον βαθμό που μπορούμε να συνεννοηθούμε με τον Ερντογάν (αν μπορούμε ακόμα) και στον βαθμό που ακόμα «πιάνει» κάτι η ευρωπαϊκή μας ιδιότητα, θα πρέπει να δούμε πώς βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματα.

Λύσεις μακριά από συναισθηματισμούς και λογικές του 1980 και του 1990, με τη λογική της διπλωματικής ρεβάνς που θα αντιστρέψει τη στρατιωτική πανωλεθρία. Μακριά από πικρίες και εμπάθειες του δημοψηφίσματος του 2004, ακόμη και της αποτυχίας του 2017. Θα πρέπει να δούμε αυτό που υποψιάζονται οι αγορές και οι ξένοι επενδυτές: Την πιθανότητα να γίνουμε μέρος των ατέλειωτων προβλημάτων της περιοχής μας και να τη διαψεύσουμε. Αυτός είναι ο πήχης της επιτυχίας και όχι να περιμένουμε πως κάποιος άλλος θα βάλει πλάτη ή πως θα κερδίσουμε τις εντυπώσεις και το χαμένο μας δίκιο. Δεν παίζουμε με αυτά τώρα.