Ο Ανδρέας Συμεού, που συμμετείχε στις συνομιλίες για το Κυπριακό ως επικεφαλής ή μέλος της Ελληνοκυπριακής Ομάδας Εργασίας και είχε λάβει μέρος στη διάσκεψη του Κραν Μοντανά, εξηγεί στον «Π» γιατί επείγει η σύσταση δικοινοτικής τεχνικής επιτροπής για τις περιουσίες. Προτείνει τη σύσταση μιας δικοινοτικής τεχνικής επιτροπής περιουσιών στα πλαίσια των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και ανεξάρτητα από την έναρξη ή μη ή/και την πρόοδο ή μη των συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού.
Τελευταία αρθρογραφείτε με σκοπό να προωθήσετε μια συγκεκριμένη πρότασή σας για το περιουσιακό. Τι ακριβώς προτείνετε;
Προτείνω τη σύσταση μιας δικοινοτικής τεχνικής επιτροπής περιουσιών, στα πλαίσια των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, ανεξάρτητα από την έναρξη ή μη ή/και την πρόοδο ή μη των συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού. Σε αυτή θα συμμετέχουν ίσος αριθμός Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και πιθανόν ξένοι εμπειρογνώμονες. Οι όροι εντολής και οι εξουσίες της θα διευρύνονται με την πάροδο του χρόνου, αφού εξετάζονται τα οφέλη που προκύπτουν και αφού εδραιώνεται η επιθυμία για διαφάνεια και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών και θα μπορούν να καλύψουν τελικά, μεταξύ άλλων, όλα τα πιο κάτω:
α) την παροχή τεχνικής υποστήριξης στην τουρκοκυπριακή πλευρά με σκοπό τη μηχανογράφηση των πληροφοριών στα αυθεντικά κτηματικά μητρώα τα οποία βρίσκονται στην κατοχή της στο πρότυπο της μηχανογράφησης που έγινε στις ελεύθερες περιοχές,
β) τη σταδιακή καταγραφή όλων των πληροφοριών για την ιδιοκτησία περιουσιών, ξεκινώντας από περιοχές οι οποίες δεν παρουσιάζουν πολιτικές περιπλοκές, π.χ. ελληνοκυπριακές περιουσίες στις ελεύθερες περιοχές Αμμοχώστου (των οποίων τα μητρώα βρίσκονται στην κατοχή της άλλης πλευράς), τουρκοκυπριακές περιουσίες στο κατεχόμενο τμήμα της επαρχίας Λευκωσίας (των οποίων ορισμένα μητρώα βρίσκονται στην κατοχή της πλευράς μας), περιουσίες στη νεκρή ζώνη κ.λπ.
γ) την εξακρίβωση των σημερινών ιδιοκτητών μετά από σύγκριση των μητρώων που βρίσκονται στην κατοχή της κάθε πλευράς,
δ) την ανταλλαγή των πληροφοριών αυτών μεταξύ των δύο πλευρών,
ε) την επέκταση της καταγραφής και ανταλλαγής πληροφοριών αναφορικά με την ιδιοκτησία σε όλη την επικράτεια,
στ) την ανταλλαγή πληροφοριών αναφορικά με την κατάσταση επί του εδάφους και τη χρήση των περιουσιών,
ζ) την υποβολή εισηγήσεων στις πολιτικές ηγεσίες για τρόπους προσφοράς θεραπείας στους ιδιοκτήτες (και κατ' επέκταση στους χρήστες) πριν και ανεξάρτητα από τη λύση του Κυπριακού,
η) σε περίπτωση επανάληψης των συνομιλιών την υποβολή στοιχείων και προτάσεων προς τους διαπραγματευτές των δύο πλευρών, με βάση την πείρα και την τεχνογνωσία η οποία θα αποκτηθεί, για οριστική επίλυση του περιουσιακού και
θ) την πιθανή αναβάθμιση της τεχνικής επιτροπής σε επιτροπή περιουσιών η οποία, όπως έχει συμφωνηθεί από τις δύο πλευρές, θα αποφασίσει για την οριστική τύχη των περιουσιών που επηρεάστηκαν.
Γιατί θεωρείτε αναγκαία τη σύσταση αυτής της επιτροπής; Ποια προβλήματα αναμένετε να επιλύσει;
Το περιουσιακό δεν είναι μόνο ένα κεφάλαιο που αφορά τις διαπραγματεύσεις για επίλυση του Κυπριακού αλλά και ένα πρόβλημα που ταλανίζει διαχρονικά και καθημερινά τους ιδιοκτήτες, αλλά και τους χρήστες των περιουσιών αυτών τα τελευταία πενήντα χρόνια.
Μια βασική αιτία του προβλήματος είναι το γεγονός ότι ορισμένα αυθεντικά κτηματικά μητρώα βρίσκονται στην κατοχή των Αρχών της Δημοκρατίας και ορισμένα στην κατοχή της άλλης πλευράς. Συγκεκριμένα τα μητρώα των επαρχιών Αμμοχώστου (περιλαμβανομένης και της ελεύθερης περιοχής Αμμοχώστου) και της επαρχίας Κερύνειας βρίσκονται στην κατοχή των Τουρκοκυπρίων από το 1974, αλλά και ορισμένα μητρώα της επαρχίας Λευκωσίας από τα γεγονότα του 1963. Με βάση σχετική νομοθεσία έχουν δημιουργηθεί προσωρινά μητρώα για τις επαρχίες Αμμοχώστου και Κερύνειας, τα οποία εντούτοις περιέχουν αρκετές ανακρίβειες, ενώ αρκετές περιουσίες είναι διαφιλονικούμενες ή και αδήλωτες. Ως αποτέλεσμα έχουν προκύψει σημαντικά προβλήματα, όπως μεγάλη αβεβαιότητα ως προς την ιδιοκτησία των περιουσιών, προβλήματα στη λειτουργία του Φορέα Ίσης Κατανομής Βαρών, εξασθένηση του συναισθηματικού δεσμού με τις περιουσίες κ.λπ.
Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι Τουρκοκύπριοι ιδιοκτήτες περιουσιών στις ελεύθερες περιοχές. Για τους Τουρκοκυπρίους μάλιστα το πρόβλημα της εξακρίβωσης των σημερινών ιδιοκτητών είναι οξύτερο αφού πολύ λίγοι Τουρκοκύπριοι φρόντισαν να επικαιροποιήσουν τους τίτλους ιδιοκτησίας των περιουσιών τους. Από τα μητρώα του Κτηματολογίου διαπιστώνεται ότι για περίπου 10% των τουρκοκυπριακών περιουσιών στις ελεύθερες περιοχές δεν υπάρχει κανένας τίτλος, ενώ μόνο το 25% περίπου έχουν επικαιροποιηθεί μετά το 1963. Με τη λύση του Κυπριακού κάποιοι από τους Τουρκοκύπριους ιδιοκτήτες θα επιστρέψουν στις περιουσίες τους, κάποιοι θα τις ανταλλάξουν και κάποιοι θα αποζημιωθούν. Αντιλαμβάνεστε ότι, με βάση τις πληροφορίες που υπάρχουν στα μητρώα του Κτηματολογίου πριν εξήντα μέχρι εκατόν χρόνια, η εξακρίβωση του σημερινού ιδιοκτήτη θα είναι μια εξαιρετικά δύσκολη μέχρι και αδύνατη αποστολή.
Θεωρείτε ότι τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για υλοποίηση της πρότασής σας; Μήπως θα έπρεπε να αναμένουμε τη λύση του Κυπριακού;
Εάν και όταν λυθεί το Κυπριακό η εξακρίβωση των ιδιοκτητών των περιουσιών που επηρεάστηκαν θα είναι πρώτη ενέργεια της Διεθνούς Επιτροπής Περιουσιών η οποία θα συσταθεί, όπως έχει συμφωνηθεί. Το έργο αυτό, για τους λόγους που έχω αναφέρει, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο και καθίσταται συνεχώς δυσκολότερο με την πάροδο του χρόνου. Συνεπώς, όσο νωρίτερα ξεκινήσει η διαδικασία αυτή τόσο το καλύτερο. Επιπλέον θα αμβλυνθούν πολλά προβλήματα που, όπως εξήγησα, υπάρχουν διαχρονικά αναφορικά με τις περιουσίες. Θεωρώ ότι, σε μια περίοδο που διαφαίνεται κάποια κινητικότητα στο Κυπριακό, με έμφαση στα ΜΟΕ, η πρόταση είναι εξαιρετικά επίκαιρη.
Σε ποιες ενέργειες έχετε προβεί ώστε να προωθήσετε την πρότασή σας και ποια ήταν η αντιμετώπιση της από την πολιτική ηγεσία;
Έχω θέσει την πρόταση στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, σε όλα τα κόμματα, στον διαπραγματευτή, στους δύο βασικούς ανθυποψηφίους του Προέδρου στις προεδρικές εκλογές, στους προσφυγικούς δήμους και σωματεία και σε πολλές προσωπικότητες της πολιτικής. Η πλειοψηφία των αποδεκτών της πρότασης την έχουν υιοθετήσει και αυτή έχει, όπως έχω πληροφορηθεί, τεθεί και ενώπιον του Εθνικού Συμβουλίου. Θα έχω σύντομα συνάντηση και με τον υπουργό Εξωτερικών για το θέμα. Ευελπιστώ ότι θα υιοθετηθεί και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ώστε να τεθεί ενώπιον της άλλης πλευράς ως ΜΟΕ στις συναντήσεις που έχουν προγραμματιστεί.
Σε περίπτωση που η πρόταση τεθεί στην άλλη πλευρά, ποιες πιθανότητες έχει να γίνει αποδεκτή, δεδομένων των αδιάλλακτων θέσεων που εξακολουθεί να διατυπώνει;
Η πρόταση, όπως εξήγησα, είναι προς όφελος και των δύο πλευρών. Εξάλλου, ανταλλαγή μητρώων και πληροφοριών έχει γίνει και στο παρελθόν. Ένα γεγονός το οποίο δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι, όταν ξέσπασαν οι ταραχές του 1963, όλα τα κτηματολογικά μητρώα της επαρχίας Λευκωσίας παρέμειναν στην κατοχή των Τουρκοκυπρίων αφού το Κτηματολόγιο Λευκωσίας στεγαζόταν στον τουρκοκυπριακό τομέα. Τρία ή τέσσερα χρόνια αργότερα, εντούτοις, έγινε συμφωνία κυρίων και το μεγαλύτερο μέρος των μητρώων αυτών επεστράφη στις νόμιμες Αρχές της Δημοκρατίας. Το 2010-2012, στη διάρκεια των συνομιλιών Χριστόφια-Ταλάτ και Χριστόφια-Έρογλου, έγινε ανταλλαγή μεταξύ των δύο πλευρών πολλών πληροφοριών αναφορικά με τις περιουσίες, η οποία βοήθησε στην καλύτερη κατανόηση του προβλήματος.
Πόσο εφικτή είναι μια συμφωνία για το περιουσιακό σε περίπτωση επανάληψης των συνομιλιών;
Το περιουσιακό είναι το πιο περίπλοκο κεφάλαιο του Κυπριακού. Υπήρξαν αρκετές συγκλίσεις μεταξύ των δύο μερών, υπάρχουν όμως και αρκετά θέματα στα οποία απομένει ακόμα σημαντική διάσταση απόψεων. Τολμώ επίσης να πω ότι κάποιες από τις συγκλίσεις αλλά και κάποιες θέσεις των δύο πλευρών δεν είναι ρεαλιστικές και θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Η συλλογή και ανταλλαγή αξιόπιστων δεδομένων, όπως προβλέπει και η πρότασή μου, θα βοηθήσει τα μέγιστα στην επίτευξη μιας ρεαλιστικής και προς αμοιβαίο όφελος συμφωνίας.
