Πόσο μας επηρεάζουν οι αμερικανικές εκλογές - Ο διεθνολόγος Γιώργος Ιωάννου στον «Π» για Τραμπ και Κάμαλα

Για εκλογές θρίλερ στις ΗΠΑ κάνει λόγο ο διεθνολόγος και πολιτικός αναλυτής Γιώργος Ιωάννου, διευθυντής του γραφείου του προέδρου του ΔΗΚΟ Νικόλα Παπαδόπουλου. Εξηγεί τη διαδικασία εκλογής Προέδρου στις ΗΠΑ και ποιος αναμένεται ότι θα είναι ο αντίκτυπος της εκλογής της Κάμαλα Χάρις ή του Ντόναλντ Τραμπ στο ύπατο αξίωμα της χώρας σε μια σειρά από διεθνή και τοπικά ζητήματα όπως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Μεσανατολικό και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Μάλιστα απαντά στο ερώτημα εάν θα επηρεαστεί με τον ένα ή τον άλλον τρόπο η σύσφιγξη των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τι δείχνουν οι μέχρι στιγμής προβλέψεις για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ;

Βρισκόμαστε λιγότερο από δύο μήνες μακριά από την 60ή προεδρική εκλογή των ΗΠΑ που θα διεξαχθεί την Τρίτη 5 Νοεμβρίου και σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα μετρήσεις αναμένεται να έχουμε εκλογές «θρίλερ» μέχρι και την τελευταία μέρα, καθότι η διαφορά ανάμεσα στους δύο υποψηφίους στην πρόθεση ψήφου, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στις 6-7 αμφισβητούμενες Πολιτείες που αναμένεται να κρίνουν το αποτέλεσμα, βρίσκεται στα όρια του στατιστικού λάθους. Συγκεκριμένα, οι περισσότερες αναλύσεις συμφωνούν στο ότι δύο υποψήφιοι έχουν «κλειδώσει» τη νίκη σε 43 Πολιτείες, 19 η Κάμαλα Χάρις για τους Δημοκρατικούς που της δίνουν 226 εκλέκτορες και 24 ο Ντόναλντ Τραμπ για τους Ρεπουμπλικάνους που του δίνουν 219 εκλέκτορες. Οι εφτά Πολιτείες που εξακολουθούν να παραμένουν αμφισβητούμενες είναι η Νεβάδα με 6 εκλέκτορες, η Αριζόνα με 11, η Τζόρτζια με 16, η Βόρεια Καρολίνα με 16, το Ουινσκόνσιν με 10, το Μίσιγκαν με 15 και η Πενσιλβάνια με 19. Ζητούμενο για τους δύο υποψηφίους είναι να κερδίσουν αριθμό Πολιτειών ικανό να αθροίσει 270 εκλέκτορες, προκειμένου να κερδίσουν τις εκλογές. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν την Κάμαλα Χάρις να είναι λίγο μπροστά σε Μίσιγκαν και Ουινσκόνσιν και αντίστοιχα τον Ντόναλντ Τραμπ να προηγείται σε Αριζόνα και Τζόρτζια, ενώ σε Νεβάδα, Βόρεια Καρολίνα και Πενσιλβάνια έχουμε απόλυτη ισορροπία με τη διαφορά ανάμεσα στους δύο υποψηφίους να είναι μικρότερη του 1%.

Κυπριακό και ελληνοτουρκικά

Οι δύο υποψήφιοι έχουν εκφράσει θέσεις για θέματα που σχετίζονται με το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Για παράδειγμα, βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία σύσφιγξης των σχέσεων ΗΠΑ-ΚΔ. Υπάρχει πιθανότητα αυτό το σκηνικό να ανατραπεί σε περίπτωση που εκλεγεί ο Τραμπ;

Είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια καταγράφεται σημαντική διεύρυνση αλλά και εμβάθυνση στη διμερή στρατηγική συνεργασία των ΗΠΑ με την Κυπριακή Δημοκρατία. Χαρακτηριστικές είναι άλλωστε και οι πρόσφατες δηλώσεις της βοηθού υπουργού Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών, Σελέστ Ουολάντερ, που επισκέφθηκε την Κύπρο για την υπογραφή Οδικού Χάρτη για την αμυντική συνεργασία των δύο χωρών σε διμερές επίπεδο και δήλωσε πως η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί έναν ισχυρό εταίρο των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στο πλέγμα Ευρώπης, Βόρειας Αφρικής και Μέσης Ανατολής. Δεν θεωρώ πως το σκηνικό αυτό θα ανατραπεί άμεσα σε περίπτωση εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κατά την προηγούμενη θητεία του στον Λευκό Οίκο δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το Κυπριακό αλλά ούτε και με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, διατηρεί όμως σε προσωπικό επίπεδο καλές σχέσεις με τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ενώ στο παρελθόν συμμετείχε και σε διάφορα επιχειρηματικά πρότζεκτ στην Τουρκία. Από την άλλη, η Κάμαλα Χάρις αναμένεται, σε περίπτωση εκλογής της, να κινηθεί στη γραμμή της πολιτικής του Τζο Μπάιντεν, κατά τη διάρκεια της θητείας του οποίου αξίζει να σημειωθεί πως οι ΗΠΑ είχαν παγώσει το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Τουρκίας, ακόμα και στην αγορά των F16, ενώ ενέκριναν τη μελλοντική ενίσχυση της Ελλάδας με τα F35, προκαλώντας τότε την έντονη αντίδραση της Άγκυρας. Δεν αναμένεται όμως πως η εκλογή είτε της Κάμαλα Χάρις είτε του Ντόναλντ Τραμπ θα αλλάξει δραματικά το ισοζύγιο δυνάμεων ανάμεσα στις δύο χώρες, καθώς αμφότερες αποτελούν σημαντικούς στρατηγικούς συνεργάτες των ΗΠΑ για την ευρύτερη περιοχή, ενώ και οι δύο είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί πως σε πολλά θέματα παρατηρείται διαχρονικά ένας βαθμός συνέχισης στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, ανεξαρτήτως του νικητή των εκάστοτε εκλογών.

Πόλεμος στην Ουκρανία

Ενδεχόμενη εκλογή του Ντόλαντ Τραμπ θα αλλάξει την πολιτική των ΗΠΑ στον πόλεμο της Ρωσίας και της Ουκρανίας;

Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένα δηλώσει, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, πως αν εκλεγεί θα τελειώσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, πριν καν αναλάβει επίσημα καθήκοντα τον Ιανουάριο του 2025, ενώ παράλληλα ισχυρίζεται πως εάν ήταν ο ίδιος Πρόεδρος των ΗΠΑ η Ρωσία δεν θα είχε εισβάλει ποτέ στην Ουκρανία καθότι ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν τον σέβεται. Παράλληλα, ασκεί έντονη κριτική στους χειρισμούς του Τζο Μπάιντεν για τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανούν οι ΗΠΑ προκειμένου να στηρίξουν την άμυνα της Ουκρανίας και ζητά από τις χώρες της Ευρώπης να αναλάβουν τον ρόλο που τους αναλογεί. Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ντιμπέιτ με την Κάμαλα Χάρις όταν ρωτήθηκε κατά πόσο θέλει να δει την Ουκρανία να κερδίζει τον πόλεμο απέναντι στη Ρωσία, απέφυγε να απαντήσει ευθέως, λέγοντας πως αυτό που θέλει είναι να σταματήσει ο πόλεμος. Είναι λοιπόν εμφανές πως σε περίπτωση εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ θα αυξηθούν οι πιέσεις από την Ουάσινγκτον προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να αναλάβουν μεγαλύτερο μέρος του κόστους υποστήριξης της Ουκρανίας, κάτι που ενδέχεται να αλλάξει και το ισοζύγιο δυνάμεων στον πόλεμο.

Μεσανατολικό

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο υποψηφίων στο Μεσανατολικό;

Η Κάμαλα Χάρις έχει δημόσια υποστηρίξει τη θέση για μια λύση δύο κρατών που θα δίνει στους Παλαιστίνιους ασφάλεια και κυριαρχία, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της θητείας του δημοσίευσε μια ειρηνευτική πρόταση που αποκάλεσε σχέδιο για μια λύση δύο κρατών, αλλά δεν θα δημιουργούσε επί της ουσίας ένα πλήρως αυτόνομο παλαιστινιακό κράτος και θεωρήθηκε ότι ευνοούσε έντονα το Ισραήλ. Όσον αφορά την παρούσα κατάσταση, κατά τη διάρκεια του ντιμπέιτ και οι δυο επανέλαβαν την υποστήριξή τους προς το Ισραήλ και την ανάγκη απελευθέρωσης των ομήρων από τη Χαμάς προκειμένου να επιτευχθεί εκεχειρία. Κατά την προεκλογική περίοδο η Χάρις έχει εκφράσει τη διαφωνία της με τους χειρισμούς του Πρωθυπουργού του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου, σχετικά με τον πόλεμο που διεξάγεται στη Γάζα και παρέλειψε την ομιλία του κ. Νετανιάχου στο Κογκρέσο τον Ιούλιο. Από την άλλη, ο Τραμπ υποστήριξε και εξακολουθεί να υποστηρίζει σθεναρά την κυβέρνηση του κ. Νετανιάχου, ενώ ως Πρόεδρος κατηγορήθηκε πως είχε προσφέρει πολιτική υποστήριξη στον Ισραηλινό Πρωθυπουργό για μια σειρά από σκληρές ισραηλινές πολιτικές που οι προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις είχαν απορρίψει.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Τα συμφέροντα της ΕΕ εξυπηρετούνται καλύτερα με κάποιον από τους δύο υποψηφίους;

Παραδοσιακά για τα περισσότερα κράτη-μέλη της, αλλά και για την ίδια την ΕΕ, η σχέση με τις ΗΠΑ αποτελεί τον κεντρικό άξονα της εξωτερικής τους πολιτικής, αφού εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ. Σίγουρα σήμερα υπάρχουν ηγέτες χωρών της ΕΕ που τρέφουν μεγάλο θαυμασμό για τον Ντόναλντ Τραμπ, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον Πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος είχε μάλιστα επισκεφθεί τον Τραμπ στην οικία του στη Φλόριντα αμέσως μετά την ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ τον περασμένο Ιούλιο, αλλά και την Ιταλίδα Πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι που φαίνεται να ποντάρει στην επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, προκειμένου να αναβαθμίσει τον ρόλο της σε διεθνές επίπεδο, εντός και εκτός της ΕΕ. Ωστόσο, θεωρώ πως στις Βρυξέλλες είναι ακόμα νωπές οι μνήμες από τα ταραχώδη χρόνια της διακυβέρνησης Τραμπ, με την περιφρόνηση για τους διεθνείς θεσμούς, αλλά και την απομάκρυνση και αποστασιοποίηση των ΗΠΑ από διεθνείς συνεργασίες για δράση κατά της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες για την ΕΕ. Ενδεχόμενη εκλογή του Τραμπ, λοιπόν, αναμένεται να επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Από την άλλη, εκλογή της Κάμαλα Χάρις θα σήμαινε εξ ορισμού, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, λιγότερες αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ευρώπης, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει πως η σχέση των ΗΠΑ με την ΕΕ δεν θα εξακολουθούσε να παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις.

Ρωσική ανάμειξη στις εκλογές

Γίνεται μεγάλη συζήτηση για την εμπλοκή της Ρωσίας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Τι γνωρίζουμε γι' αυτό το θέμα;

Πριν από μερικές μέρες το αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ποινικές κατηγορίες εναντίον δύο πρώην υπαλλήλων του ρωσικού ομίλου ενημέρωσης Russia Today που φαίνεται να χρηματοδοτούσαν κρυφά μια αμερικανική εταιρεία μέσων ενημέρωσης, κατηγορώντας ουσιαστικά τη Ρωσία για εκστρατεία επηρεασμού των εκλογών του 2024 που εργαλειοποιεί διαδικτυακές πλατφόρμες, στοχεύοντας συγκεκριμένες ομάδες ψηφοφόρων με μηνύματα παραπληροφόρησης, για να προωθήσουν αφηγήματα που ευνοούν τα ρωσικά συμφέροντα και για να μειώσουν την υποστήριξη του αμερικανικού κοινού προς την Ουκρανία. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν είναι η πρώτη φορά που η Ρωσία φαίνεται να επιδιώκει να αναμειχθεί στις αμερικανικές εκλογές, αφού αντίστοιχη προσπάθεια επηρεασμού ψηφοφόρων φέρεται να είχε λάβει χώρα και στις εκλογές του 2016, ενώ το τελευταίο διάστημα έχουν δει το φως της δημοσιότητας και δημοσιεύματα που εμπλέκουν τη Ρωσία και σε διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη, με τελευταίο παράδειγμα τις περιφερειακές εκλογές στη Γερμανία.

Vice President of the United States Kamala Harris is sharp in the foreground, while republican candidate Donald Trump is blurred in the background, USA, Washington, July 21, 2024

Οι εκλέκτορες και η διαδικασία εκλογής Προέδρου

Ποια είναι η διαδικασία εκλογής Προέδρου των ΗΠΑ;

Η εκλογή του Προέδρου και του αντιπροέδρου των ΗΠΑ γίνεται μέσω του Κολεγίου των Εκλεκτόρων. Ο αμερικανικός λαός ψηφίζει τους υποψηφίους της αρεσκείας του και δίνει «εντολή» στους εκλέκτορες να ψηφίσουν αυτό που αποφάσισε η κάθε Πολιτεία ξεχωριστά. Ο νικητής της κάθε Πολιτείας, ακόμα και με μία ψήφο διαφορά, εξασφαλίζει το σύνολο των εκλεκτόρων που αναλογούν στην Πολιτεία. Εξαίρεση αποτελούν το Μέιν και η Νεμπράσκα, όπου οι εκλέκτορες μοιράζονται αναλογικά με τα ποσοστά των υποψηφίων. Το Κολέγιο αποτελείται συνολικά από 538 μέλη και η κάθε Πολιτεία έχει έναν προκαθορισμένο αριθμό εκλεκτόρων. Ο αριθμός αυτός ισούται με το άθροισμα των εκπροσώπων που η κάθε Πολιτεία έχει στα δύο Σώματα του Κογκρέσου, τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στη Γερουσία, που αριθμεί 100 μέλη, η κάθε Πολιτεία εκπροσωπείται ισότιμα με 2 γερουσιαστές, ενώ στη Βουλή των Αντιπροσώπων, που αριθμεί 435 μέλη, η εκπροσώπηση γίνεται στη βάση των πληθυσμιακών αναλογιών που προκύπτουν από την απογραφή πληθυσμού που πραγματοποιείται κάθε 10 χρόνια. Ως εκ τούτου στην Καλιφόρνια, που αποτελεί την πολυπληθέστερη Πολιτεία των ΗΠΑ, αναλογούν 54 εκλέκτορες, αφού διαθέτει 52 έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων και 2 στη Γερουσία. Στις υπόλοιπες μεγάλες Πολιτείες αναλογούν 40 στο Τέξας, 30 στη Φλόριντα και 28 στη Νέα Υόρκη. Στις Πολιτείες με μικρό πληθυσμό, όπως η Αλάσκα, το Ντελαγουέρ, η Βόρεια και Νότια Ντακότα, το Βερμόντ και το Ουαϊόμινγκ, αναλογούν μόλις 3 εκλέκτορες, αφού πέραν των δύο εδρών που έχουν στη Γερουσία έχουν από μόλις μία έδρα στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στον αριθμό των 535 εκλεκτόρων που προκύπτουν από τις 50 Πολιτείες προστίθενται ακόμη 3 εκλέκτορες από την περιοχή της Κολούμπια που περιλαμβάνει την ομοσπονδιακή πρωτεύουσα Ουάσινγκτον, η οποία, αν και δεν αντιπροσωπεύεται στο Κογκρέσο, «δίνει» 3 εκλέκτορες στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων για να έχουμε τον τελικό αριθμό 538. Πρόεδρος εκλέγεται αυτός που θα λάβει 270 ψήφους εκλεκτόρων. Όπως γίνεται αντιληπτό, η διαδικασία αυτή δεν διασφαλίζει απαραίτητα την εκλογή του υποψηφίου που θα συγκεντρώσει την πλειοψηφία της λαϊκής ψήφου. Στο παρελθόν μάλιστα, σε πέντε περιπτώσεις, υποψήφιος που πήρε τις περισσότερες ψήφους έχασε τελικά τις εκλογές. Η τελευταία φορά που έγινε αυτό ήταν το 2016 με τη Χίλαρι Κλίντον που επικράτησε με διαφορά 2% στην πρόθεση ψήφου, αλλά έχασε καθαρά στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων με 306-232, αφού κέρδισε σε 20 Πολιτείες έναντι 30 του Ντόναλντ Τραμπ.-