Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΙ ΕΜΕΙΣ: Οργανισμός για το άσυλο έως το 2024 - Ψηλά στην ατζέντα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το μεταναστευτικό

Σοβαρά έχει πάρει το θέμα της μετανάστευσης η Ευρωπαϊκή Ένωση γι’ αυτό και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει συχνά ψηλά στην ατζέντα του το θέμα. Τον Ιούνιο υπήρχε κατάληξη μετά από ολοήμερες διαπραγματεύσεις για τα θέματα εσωτερικών και μετανάστευσης αναφορικά με τη θέση του Συμβουλίου της ΕΕ για με τις δύο πρώτες νομοθεσίες του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, με σύνθεση υπουργών Εσωτερικών, αφορά τη μορφή που θα έχουν ο κανονισμός για τη διαχείριση του συστήματος ασύλου και μετανάστευσης, και ο κανονισμός για τη διαδικασία ασύλου. Οι δύο κανονισμοί αποτελούν τους «δύο κύριους πυλώνες» της προσπάθειας για συνολική μεταρρύθμιση της πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης και «αποτελούν κλειδί για μια καλή ισορροπία μεταξύ της ευθύνης και της αλληλεγγύης» ανέφερε η υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου της Σουηδίας, Μαρία Μάλμερ Στένεγκαρντ, εκ μέρους της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι Προεδρίες του Συμβουλίου των κρατών μελών που εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις για τη συνολική αναδιάρθρωση του νομοθετικού πλαισίου για τη μετανάστευση, έχουν θέσει ως χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της διαδικασίας μέχρι τον Φεβρουάριο του 2024, πριν τις επόμενες ευρωεκλογές.

Από το 2020

Το 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο με στόχο την αναμόρφωση και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών ασύλου, των συνθηκών υποδοχής και των πολιτικών επιστροφής των μεταναστών σε ολόκληρη την ΕΕ. Ταυτόχρονα, οι νομοθέτες της ΕΕ επιδιώκουν να επιτύχουν ισορροπία μεταξύ της αποτελεσματικής φύλαξης των συνόρων, των προσπαθειών καταπολέμησης της παράνομης διέλευσης και εμπορίας ανθρώπων, και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξασφάλισε ότι η ΕΕ θα αποκτήσει έναν ανεξάρτητο και πλήρως λειτουργικό Οργανισμό για το Άσυλο έως το 2024. Καθήκον του οργανισμού αυτού θα είναι να αναπτύξει επιχειρησιακά πρότυπα, δείκτες, κατευθυντήριες γραμμές και βέλτιστες πρακτικές για το άσυλο. Με έδρα τη Μάλτα, ο οργανισμός παρέχει μεγαλύτερη επιχειρησιακή υποστήριξη στα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων σε καταστάσεις κρίσης, καθώς και σε θέματα μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης. Θυμίζουμε πως τον Δεκέμβριο του 2022 επιτεύχθηκαν διάφορες άτυπες συμφωνίες, μεταξύ άλλων για τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα που χρήζουν προστασίας θα μπορούν να εισέρχονται στην επικράτεια της ΕΕ με νόμιμο, οργανωμένο και ασφαλή τρόπο με βάση την εθελοντική επανεγκατάσταση σε ένα κράτος μέλος (κανονισμός για την επανεγκατάσταση). Αποφασίστηκε επίσης να διαμορφωθούν καλύτερες συνθήκες υποδοχής, ώστε οι αιτούντες άσυλο να μπορούν να αρχίσουν να εργάζονται μετά από έξι μήνες. Προκειμένου να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο, το Κοινοβούλιο ενέκρινε τις προτάσεις της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του Κοινοβουλίου σχετικά με τον κανονισμό για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, τον κανονισμό για την αντιμετώπιση κρίσεων και ανωτέρας βίας, τον κανονισμό διαλογής υπηκόων τρίτων χωρών στα εξωτερικά σύνορα, τον αναθεωρημένο κανονισμό για τις διαδικασίες ασύλου και την οδηγία για την επιστροφή παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών (αναδιατύπωση).

Και σε άλλα επίπεδα

Τον Μάιο του 2021 οι ευρωβουλευτές ζήτησαν να θεσπιστούν νόμιμες οδοί για τη μετανάστευση, ώστε να μειωθούν οι παράνομες διελεύσεις και να διευκολυνθεί η ομαλή ένταξη μεταναστών στην αγορά εργασίας. Ως πρώτο βήμα, το Κοινοβούλιο ψήφισε νέους κανόνες που επιτρέπουν σε εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης να εγκαθίστανται ευκολότερα στην ΕΕ (μπλε κάρτα). Μετά τις ψηφοφορίες που πραγματοποιήθηκαν στις αρμόδιες επιτροπές την άνοιξη του 2023, το Κοινοβούλιο ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο για την αναθεώρηση της ισχύουσας οδηγίας για τη συνδυασμένη άδεια εργασίας και διαμονής, ενώ αναμένει τον καθορισμό της θέσης των κρατών μελών για τους νέους κανόνες για τη μακροχρόνια διαμονή πολιτών τρίτων χωρών. Θυμίζουμε πως πέραν των προαναφερθέντων, υπάρχει και η Frontex, αφού μετά τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις, οι συντονιστές της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών αποφάσισαν στις 29 Ιανουαρίου 2021 να συστήσουν την ομάδα εργασίας για τον έλεγχο του Frontex, ώστε να διερευνηθούν οι εν λόγω καταγγελίες. Οι ευρωβουλευτές που συμμετέχουν στη συγκεκριμένη ομάδα εργασίας παρακολουθούν όλες τις πτυχές της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Frontex και ελέγχουν αν εφαρμόζονται σωστά οι κανόνες της ΕΕ, ιδίως ο σχετικός κανονισμός. Στις 13 Ιουλίου 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα στο οποίο ζητά περισσότερη προορατική εμπλοκή της ΕΕ σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης που πραγματοποιούν τα κράτη μέλη, η ΕΕ και ο Frontex στη Μεσόγειο. Το Κοινοβούλιο καταδικάζει απερίφραστα την παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων, ενώ επαναλαμβάνει ότι οι ασφαλείς και νόμιμες οδοί, ιδίως μέσω της επανεγκατάστασης, είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθούν οι απώλειες στη θάλασσα. Οι ευρωβουλευτές προτείνουν επίσης να διαδοθούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους αυτής της διαδρομής στους πολίτες τρίτων χωρών.

Γιώργος Γεωργίου, ΑΚΕΛ (GUE/NGL)

Να υπάρχει δικαιότερη κατανομή

Μιλώντας στον «Π» ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Γεωργίου ανέφερε πως στην Ευρώπη το πρόβλημα, έχει να κάνει με την υποδοχή και την ένταξη των μεταναστών, αλλά και την έλλειψη αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη μέλη. «Έχουν αναπτυχθεί επικίνδυνες λογικές περιθωριοποίησης από κάποια κράτη μέλη, ενώ κάποια κράτη μέλη δεν εφαρμόζουν όπως πρέπει τη μεταναστευτική πολιτική και ανάμεσα σε αυτά τα κράτη είναι και η Κύπρος. Και θεωρώ πως η δεκαετία της κυβέρνησης Αναστασιάδη απέτυχε στο μεταναστευτικό, καθώς παρέλαβε 1.300 εκκρεμούσες αιτήσεις και παρέδωσε 33.000 εκκρεμούσες αιτήσεις. Θεωρώ πως αναπτύσσονται διάφοροι μύθοι γύρω από το μεταναστευτικό, όπως είναι τα υψηλά επιδόματα, χαλαρές πολιτικές κ.λπ., παρόλο που θέλω να τονίσω πως στην παρούσα διακυβέρνηση με τον νυν υπουργό Εσωτερικών φαίνεται ότι έγιναν βήματα που περιόρισαν σε αρκετό βαθμό τους αριθμούς, το πρόβλημα παραμένει. Αναφορικά με τη φημολογία πως δίνονται υψηλά επιδόματα στους μετανάστες, θέλω να τονίσω, πως από την πληροφόρηση που έχουμε εμείς είναι πως παίρνουν όσα έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και για τα τελευταία χρόνια, έως το 2027 η Κύπρος προβλέπεται ότι θα πάρει από την ΕΕ ένα κονδύλι 245 εκατομμύρια, τα οποία είναι λεφτά από το Ταμείο Ασύλου και Μετανάστευσης που έχουν να κάνουν με την υποδοχή μεταναστών και από τα διάφορα προγράμματα ένταξης των μεταναστών.

Γίνονται βήματα αλλά πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά. Όσον αφορά τα ευρωπαϊκά ζητήματα και τι κάνει η Ευρώπη, ιδιαίτερα με τη Συνθήκη του Δουβλίνου, η ΕΕ υπέγραψε συμφωνίες που έγιναν αποδεκτές, δεν θεμελιώνεται μια ολοκληρωμένη πολιτική για το μεταναστευτικό. Εκείνο που πρέπει να τονίσει είναι πως έχει εγκριθεί πως σε περίπτωση μαζικής ροής μεταναστών, εφαρμόζεται έκτακτο καθεστώς όπου κάποια κράτη, να είναι υποχρεωμένα να δεχθούν μετεγκαταστάσεις ή να εξετάσουν και εκείνα αιτήσεις για πρόσφυγες και μετανάστες ή να συνεισφέρουν εναλλακτικά. Δεν μπορεί η Αυστρία να λέει π.χ. πως δεν μπορεί να δεχθεί μετανάστες και να λέει πως θα δίνει 10.000 ευρώ για κάθε μετανάστη που της αναλογεί. Γι’ αυτό τα μέτρα είναι συγκεκριμένα και θα πρέπει να τύχουν έγκρισης του Συμβουλίου. Το μεγάλο στοίχημα για την ΕΕ είναι να ολοκληρώσει το σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση στη βάση της αλληλεγγύης και της ανάγκης να μην δέχονται τεράστια βάρη οι χώρες του νότου, αλλά κατά έναν τρόπο αναλογικό στη βάση δυνατοτήτων, να γίνεται μια κατανομή δικαιότερη για το θέμα των μεταναστών».

ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ, ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D)

«Να υπάρξουν κοινοί κανόνες»

Άλλο η παροχή ασύλου προστασίας σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη και άλλο η μετανάστευση, που αφορά το κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά και μόνο με ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου μπορεί να υπάρξουν κοινοί κανόνες. Αν η Ισπανία θέλει μετανάστες, αυτή αποφασίζει τα κριτήρια, τους αριθμούς και την πολιτική ενσωμάτωσης των νόμιμων μεταναστών. Επιπλέον, άλλο η παράτυπη μετανάστευση κι άλλο η παράνομη και εργαλειοποιημένη μετανάστευση. Ένα πλαίσιο κανόνων για προστασία όσων κινδυνεύουν και ορθολογική διαχείριση της νόμιμης μετανάστευσης είναι απαραίτητο, καθώς επίσης και η εξάλειψη της «βιομηχανίας» εκμετάλλευσης του ζητήματος για ίδιον όφελος. Η προκαταρκτική συμφωνία και το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ μπορεί να αποτελέσουν σημαντικά βήματα μαζί με την έμπρακτη αλληλεγγύη και στήριξη στα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής. Ωστόσο, οι κανόνες της ΕΕ για παροχή ασύλου δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιάζουσες συνθήκες κατοχής της Κύπρου και τυγχάνουν κατάχρησης και για αυτό η Κύπρος δεν μπορεί να περιμένει. Όφειλε προ καιρού να λάβει αποτρεπτικά και κατασταλτικά μέτρα με βάση τις ιδιάζουσες συνθήκες λόγω της τουρκικής κατοχής και της συστηματικής κατάχρησης των ευρωπαϊκών κανόνων. Η κυβέρνηση όφειλε να το αποτρέψει μέσω κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής κι αν αυτό δεν είναι εφικτό, όφειλε να δράσει η ίδια με ανάλογα μέτρα. Όσοι εισέρχονται από τα κατεχόμενα, εισέρχονται παράνομα και το κυπριακό κράτος όφειλε να αφαιρέσει το δικαίωμα να αιτηθούν άσυλο. Αυτό θα λειτουργούσε και αποτρεπτικά. Άλλα κράτη στην ΕΕ χωρίς το πρόβλημα της κατοχής το εφαρμόζουν (π.χ. η Λετονία) αποτελεσματικά. Στην Κύπρο, η συντριπτική πλειοψηφία είναι παράνομη μετανάστευση μέσω κατεχομένων που αιτείται άσυλο και απορρίπτονται αλλά παραμένουν παράνομα με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις. Έχω θέσει την πρότασή μου σε δύο κυβερνήσεις χωρίς αποτέλεσμα. Δυστυχώς, έχει επίσης εδραιωθεί μια ολόκληρη «βιομηχανία επαγγελματιών» (δικηγόροι, εργοδότες, επικεφαλής ΜΚΟ, καλοπληρωμένοι «προστάτες» και διακινητές κ.ά.) με οικονομικά συμφέροντα και πολιτική ατζέντα στην παράνομη μετανάστευση. Τους τελευταίους μήνες οι αποχωρήσεις είναι περισσότερες από τις αφίξεις και υπάρχει μείωση των εισροών μέσω της πράσινης γραμμής σε σχέση με πέρσι, αλλά η Τουρκία συνεχίζει να αρνείται να εφαρμόσει τη συμφωνία επανεισδοχής και τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία. Για αυτό, η ευρύτερη υποστήριξη της ΕΕ, η πρόληψη των αφίξεων (π.χ. Λίβανο), η επανεξέταση της Συρίας για ασφαλείς περιοχές, η αποτελεσματική πολιτική ενσωμάτωσης, είναι σημαντικά αλλά πρώτιστο είναι η λήψη αποτρεπτικών κι αποτελεσματικών μέτρων από την κυπριακή κυβέρνηση.