Η εμπιστοσύνη κτίζεται στην πράξη όχι στα λόγια: Ο Ασίμ Ακανσόι στον «Π» για το Κυπριακό και τις (μη) εξελίξεις

Υπέρμαχος της ομοσπονδιακής λύσης και της επανένωσης του τόπου και του λαού μας, ο γενικός γραμματέας του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος, Ασίμ Ακανσόι, μιλά στον «Π» για αυτά που ενώνουν Ε/Κ και Τ/Κ και αποδοκιμάζει ό,τι απομακρύνει τις δύο κοινότητες. Ζητά επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων από εκεί που έμειναν το 2017 στο Κραν Μοντανά και δεν διστάζει να αναφερθεί στους πρωταγωνιστές της κατάστασης που έβαλαν το Κυπριακό στο ψυγείο και αναδεικνύει τον ρόλο του ΟΗΕ στην υπόθεση της λύσης.

Ήρθε κι έφυγε από την Κύπρο ο βοηθός ΓΓ του ΟΗΕ, πέρασε και η Γενική Συνέλευση, στο περιθώριο της οποίας κάποιοι ανέμεναν εξελίξεις, αλλά το Κυπριακό παραμένει σε τέλμα. Πώς αποτιμάτε τις εξελίξεις ή καλύτερα τις μη εξελίξεις;

Οι εξελίξεις στο Κυπριακό έχουν αποδείξει ξεκάθαρα ότι τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν βλέπουν καμία εναλλακτική λύση πέρα από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Και αυτό γιατί τα ψηφίσματα, δηλαδή ο άξονας του διεθνούς δικαίου, είναι ένα πολύτιμο σημείο συμβιβασμού για επίλυση περιφερειακών προβλημάτων. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, αυτή είναι και η άποψη της τουρκοκυπριακής και ελληνοκυπριακής κοινότητας. Οποιαδήποτε προσπάθεια να υπερβούμε αυτό το σημείο και να ανοίξουμε την πόρτα σε νέα τετελεσμένα, σημαίνει ότι ανοίγουμε την πόρτα όχι μόνο σε σοβαρές εντάσεις στο νησί, αλλά και σε προβλήματα εθνοτικής προέλευσης και περιφερειακά προβλήματα τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και σε διάφορες περιοχές. Ας ρίξουμε μια ματιά στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς που ξεκίνησε ως αποτέλεσμα της επίθεσης της Χαμάς. Η προσπάθεια Νετανιάχου να υπερβεί το διεθνές δίκαιο και να αγνοήσει την ύπαρξη της Παλαιστίνης έδωσε, επίσης, αφορμή για την ισλαμική τρομοκρατία. Δύο αμοιβαία φασιστικές και καταστροφικές νοοτροπίες αλληλοτροφοδοτήθηκαν.

Σήμερα, το Κυπριακό έχει μπει στο ψυγείο. Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί λόγοι γι' αυτό. Οι προσδοκίες της Τουρκίας από την ΕΕ, η αδυναμία Χριστοδουλίδη να προχωρήσει σε ένα βήμα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ο γνωστός αδιέξοδος δρόμος Τατάρ... Αυτό που έχει σημασία είναι η διατήρηση του ρόλου του ΟΗΕ, η ανάπτυξη εμπιστοσύνης στις διακοινοτικές σχέσεις και η δημιουργία χώρων και πρωτοβουλιών για κοινούς τομείς εργασίας.

Μετά από έξι και πλέον χρόνια διαπραγματευτικής απραξίας στο Κυπριακό, μπορεί να επαναρχίσει ο διάλογος από εκεί που έμεινε στο Κραν Μοντανά το 2017;

Αυτό είναι το κρίσιμο ζήτημα. Ως ΡΤΚ, δεν θέλουμε μια «νέα» διαδικασία διαπραγμάτευσης. Θέλουμε οι διαπραγματεύσεις να ξεκινήσουν στο πλαίσιο των «συμφωνιών που επιτεύχθηκαν» και να ολοκληρωθούν. Ο Ερσίν Τατάρ μιλά για μια διαπραγμάτευση βασισμένη στην κυρίαρχη ισότητα και την ισότιμη διεθνή εκπροσώπηση. Κατά τη γνώμη μας, αυτή η διεκδίκηση ή αναζήτηση δεν μπορεί να αποτελέσει κοινό έδαφος. Το δικαίωμα των Τουρκοκυπρίων στην πολιτική ισότητα είναι μια παράμετρος και αυτό είναι ένα νόμιμο αίτημα. Ωστόσο, η αναζήτηση ενός εδάφους που θα δίνει έμφαση στην αυτονομία είναι πολύ διαφορετική. Αφήστε που θα ρωτούσα τον κ. Τατάρ: «Αν αύριο θα χωριστούμε, γιατί θα ενωθούμε σήμερα;». Προφανώς, το θέμα της ενιαίας κυριαρχίας αποτελεί σημαντική εγγύηση και προϋπόθεση για τη σταθερότητα του νησιού και τη μονιμότητα της λύσης. Σήμερα, στο πλαίσιο της πολιτικής ισότητας, γνωρίζουμε ότι τόσο η εκ περιτροπής προεδρία όσο και η διακριτική ψήφος βρίσκονται ήδη στο πλαίσιο του ΟΗΕ.

Ένα άλλο θέμα που συζητείται στην τουρκοκυπριακή πλευρά είναι τι θα συμβεί αν η διαδικασία των διαπραγματεύσεων δεν μπορεί να ολοκληρωθεί λόγω της απόρριψης της ελληνοκυπριακής πλευράς, όπως έγινε στο δημοψήφισμα του 2004 ή στο Κραν Μοντανά το 2017; Αυτό το ερώτημα πρέπει επίσης να συζητηθεί με κάποιο τρόπο. Διότι το θέμα του αποκλεισμού, της αγνόησης, της παράβλεψης παρά το ότι είπαμε «ναι», ειδικά μετά το 2004, έχει δημιουργήσει μια σοβαρή κρίση εμπιστοσύνης. Θα πρέπει να σχεδιαστεί μια μη αναστρέψιμη στρατηγική διαδικασία ή να συζητήσουμε εκ των προτέρων πώς μια κατάσταση που θα προκύψει από οποιαδήποτε πλευρά θα επηρεάσει το status quo στο νησί. Και θα πρέπει να το προσδιορίσουμε το ερώτημα του δημοψηφίσματος. Άμα καείς στον χυλό φυσάς και το γιαούρτι, δεν λέμε;

Είστε υπέρμαχος της ομοσπονδιακής λύσης. Τόσο στην ελληνοκυπριακή όσο και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, ωστόσο, οι πολέμιοι της λύσης πληθαίνουν. Και όσο περνά ο καιρός δεν καθίσταται ολοένα και δυσκολότερη η επίτευξη αυτής της λύσης;

Φυσικά γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Ωστόσο, δεν υπήρχαν και χθες και σήμερα αντίπαλοι και υπερεθνικιστές; Δεν υπήρχαν και χθες και σήμερα εκείνοι που εμπόδιζαν τη λύση και ήθελαν να διαιρεθεί το νησί; Σήμερα, που σκέφτομαι ότι η συνθήκη εκεχειρίας συνεχίζεται και η αβεβαιότητα μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε ένταση, πιστεύω ότι πρέπει να δουλέψουμε πιο σκληρά.

Την ώρα που στη γειτονιά μας η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνη, τι να περιμένουμε στο Κυπριακό;

Καταδικάζω αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη. Πιστεύω ότι τόσο η πολιτική της Χαμάς όσο και η πολιτική του Νετανιάχου έχουν προκαλέσει μεγάλη ζημιά. Είναι σαφές ότι αυτό που γίνεται με τη χρήση αμάχων και τη δολοφονία παιδιών είναι ενάντια ακόμη και στο δίκαιο του πολέμου. Είναι ως η ανθρωπότητα να έχει αποφασίσει να αυτοκτονήσει. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό έχει ρόλο στον παραμερισμό του Κυπριακού από την ημερήσια διάταξη. Θα πρέπει να τηρηθεί μια στάση που να αποκλείει εντελώς μια πιθανή ένταση στο νησί μας και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να θυμηθούμε και να τονίσουμε εκ νέου τόσο τις αποφάσεις όσο και τον ρόλο του ΟΗΕ.

Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μιλάμε περισσότερο για το μίσος που χωρίζει τις δύο πλευρές, για τα εγκλήματα που διαπράττονται και από τις δύο κοινότητες. Πότε θα μιλήσουμε γι' αυτά που μας ενώνουν;

Ως ΡΤΚ έχουμε δημιουργήσει κοινές ομάδες εργασίας με το ΑΚΕΛ. Συζητάμε αμοιβαία πολλά θέματα, από την εκπαίδευση μέχρι την υγεία. Αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό. Ποια είναι η κατάσταση, τι μπορούμε να κάνουμε... Τα αριστερά κόμματα πρέπει να πρωτοστατήσουν στην εμπέδωση κουλτούρας ειρήνης. Αν δεν μπορέσουμε να δώσουμε έμφαση στην ομοσπονδιακή κουλτούρα, στις κοινές αξίες και στην αναζήτηση μιας κοινής ζωής, η λύση θα μετατραπεί σε ένα είδος μηχανικού έργου, το οποίο δεν είναι δουλειά της Αριστεράς. Εμείς σκεφτόμαστε με ανθρωποκεντρικό τρόπο. Θέλουμε μια καλύτερη ζωή για τους ανθρώπους. Το status quo και στις δύο πλευρές κάνει ό,τι μπορεί για να το αποτρέψει αυτό. Πρέπει να δράσουμε πολύ γρήγορα στο θέμα που αναφέρατε και να δώσουμε προτεραιότητα στην κοινή εργασία και στην παραγωγή αξιών.

Πώς μπορεί να καταπολεμηθεί η αμοιβαία καχυποψία και η έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσά μας;

Η εμπιστοσύνη χτίζεται στην πράξη. Δεν είναι δυνατή με λόγια. Ο κ. Χριστοδουλίδης υποσχέθηκε άνοιγμα για τους Τουρκοκύπριους. Για παράδειγμα, λέμε ότι υπάρχει πρόβλημα ιθαγένειας για τα παιδιά που γεννιούνται από μεικτούς γάμους. Τι γίνεται προς την κατεύθυνση αυτή; Η ad hoc επιτροπή της ΕΕ, η οποία προετοίμαζε τους θεσμούς μας για το πρόγραμμα σπουδών της ΕΕ και τη λύση, ακυρώθηκε από τον Αναστασιάδη μετά το 2017… Οι συνταξιούχοι που έλαβαν τη σύνταξή τους πριν το '74 και τώρα ζουν στο βόρειο μέρος, φυσικά λαμβάνουν τον μισό μισθό από τον μισθό που θα έπρεπε να λαμβάνουν. Αυτό το θέμα είναι εντάξει για μας νομίζετε; Ακόμη και το θέμα του ανοίγματος λογαριασμών των Τουρκοκυπρίων στις τράπεζες στον νότο δεν έχει λυθεί ακόμη. Γιατί; Δεν βγάζει νόημα. Για όνομα του Θεού, αυτά τα πράγματα σχετίζονται με την αναβάθμιση του καθεστώτος της τδβκ, την οποία τόσο φοβούνται οι Ελληνοκύπριοι; Ποια είναι η σύνδεση; Πρόκειται για επενδύσεις σε ανθρώπους, όχι στην πολιτική δομή. Αλλά ακόμη και αυτό το φοβούνται. Δεν λέμε αυτά τα πράγματα για να φέρουμε κάποιον σε δύσκολη θέση. Δίνουμε έμφαση επειδή είναι επείγοντα και θα οικοδομήσουν εμπιστοσύνη.

Ποιες είναι οι σκέψεις σας ως κόμμα για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου; Μπορείτε να συνεργαστείτε με ένα κόμμα της ελληνοκυπριακής κοινότητας, με το ΑΚΕΛ στην προκειμένη περίπτωση;

Ο κύριος στόχος, φυσικά, είναι οι Τουρκοκύπριοι να στείλουν τους δικούς τους αντιπροσώπους στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, μαζί με τη λύση του Κυπριακού στη βάση της πολιτικής ισότητας. Στις σημερινές συνθήκες, η παρουσία του Νιαζί Κιζίλγιουρεκ στο Ευρωκοινοβούλιο ως Τουρκοκύπριος βουλευτής έχει αυξήσει την προβολή των Τουρκοκυπρίων. Αποδίδουμε σημασία στη συμμετοχή στις εκλογές, και βεβαίως η αξιολόγηση της επικείμενης διαδικασίας θα γίνει με την ανάλογη ευαισθησία στο κόμμα μας.

Οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ

Ο Ταγίπ Ερντογάν, τόσο στο Ουκρανικό όσο και με στο Μεσανατολικό τώρα, επιχειρεί να διαδραματίσει ρόλο γεφυροποιού. Το δίκαιο των λαών αυτών το αντιλαμβάνεται, λέει, το δίκαιο του κυπριακού λαού στο σύνολό του γιατί δεν το αναγνωρίζει;

Η Τουρκία διαβάζει το Κυπριακό μέσα από την τουρκοελληνική ισορροπία. Κι αυτή είναι η προσέγγιση των μεγάλων αυτοκρατορικών δυνάμεων.

Το γεγονός ότι η Ελλάδα και η νότια Κύπρος είναι μέλη της ΕΕ και το νέο κράτος που θα δημιουργηθεί θα είναι μέλος της ΕΕ δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της Τουρκίας. Το θέμα αυτό δεν είναι καινούργιο. Ως εκ τούτου, οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο. Ένα άλλο θέμα είναι το φυσικό αέριο. Η Τουρκία κατέχει και διαχειρίζεται την κυκλοφορία στην περιοχή του φυσικού αερίου. Σε αυτό το πλαίσιο, προβλέπει τη διαχείριση του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου σε αυτή τη ροή μεταφοράς.

Ωστόσο, νομίζω ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε τη σημασία της εμπιστοσύνης. Ειδικά στο Κραν Μοντανά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τον μεγάλο ρόλο του Ν. Αναστασιάδη, ο οποίος προσπάθησε να παραπλανήσει την Άγκυρα και να την παρασύρει σε άλλα σημεία. Σε κάθε περίπτωση, ο Αναστασιάδης ήταν ο πρώτος που ψιθύρισε το θέμα των δύο χωριστών κρατών και αμφότεροι απέτρεψαν τη λύση αφήνοντάς μας στην κατάσταση που βρισκόμαστε. Πού ήταν ο κ. Χριστοδουλίδης όταν ο Αναστασιάδης ανάτρεπε τη διαπραγμάτευση; Γιατί δεν απέτρεψε αυτή την κατάσταση; Λέει να ξεκινήσουμε από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντάνα. Να μην τον ρωτήσουμε «με ποιο σκεπτικό επιστρέφετε στο τραπέζι από το οποίο φύγατε χθες»; Αν ο εθνικισμός βρίσκεται σε έξαρση στο νησί, είναι γιατί τρέφεται από την ύπαρξη αυτών και παρόμοιων ζητημάτων, την κρίση εμπιστοσύνης και την αβεβαιότητα. Ως εκ τούτου, η αυτοκριτική είναι απαραίτητη.