Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ και το πραγματικό ορόσημο

Διπλωματικές πηγές δήλωναν χθες στο «Π» ότι δεν αποκλείουν τα επόμενα εικοσιτετράωρα η τουρκοκυπριακή πλευρά να αποδεχθεί τον διορισμό ενός απεσταλμένου για το Κυπριακό χωρίς ανυπέρβλητες για τη διαδικασία «προϋποθέσεις», όπως έχουν τεθεί επανειλημμένως το τελευταίο διάστημα από τον Ερσίν Τατάρ.

Το πλέγμα των πιθανών εξελίξεων σε σχέση με τον διορισμό ενός εκπροσώπου του διεθνούς οργανισμού στην Κύπρο επιχειρεί να δώσει χωρίς περιγραφικές αναφορές, ο ειδικός αντιπρόσωπος του ΓΓ ΟΗΕ στη Λευκωσία Κόλιν Στιουάρτ. Παρά το γεγονός ότι ο αξιωματούχος των ΗΕ αποφεύγει να κατηγοριοποιήσει τον ακριβή τίτλο του εκπροσώπου των Ηνωμένων Εθνών, περιοριζόμενος να κάνει αναφορά στις ενδείξεις οι οποίες υπάρχουν και που δημιουργούν συνθήκες για «μια πραγματική κίνηση στο ζήτημα του διορισμού απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών». Καμία δηλαδή αναφορά για ειδικό αντιπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα αλλά και καμία αναφορά «σε προσωπικό απεσταλμένο ο οποίος δεν θα υπόκειται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας» όπως υποστηρίζει η τ/κ πλευρά.

Υποφερτή επικοινωνία

Τα Ηνωμένα Έθνη εισέρχονται πλέον ξεκάθαρα στην ανάγκη του τελικού ξεκαθαρίσματος για τον τρόπο με βάση τον οποίο θα καταφέρουν να φέρουν σε υποφερτή ακτίνα επικοινωνίας και καθόλου συμφωνία στη διάρκεια ενός χρονικού πλαισίου το οποίο δεν θα υπερβαίνει σε διάρκεια μερικούς μήνες τριών έως έξι μηνών, ως το πλέον αισιόδοξο πρόσημο. Στο χρονικό αυτό διάστημα η Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών διά του απεσταλμένου θα σφυγμομετρήσει ακόμη μια φορά τις μετρήσιμες μονάδες αναφοράς των μερών σε μια ύστατη προσπάθεια να καταγραφούν από τις πλευρές τα όριά τους χωρίς κατ’ ανάγκη να τεθούν προϋποθέσεις ώστε οι πλευρές να αποστούν εξαρχής των θέσεών τους.

Τη δυσκολία αυτής της απόπειρας την περιέγραψε ο ίδιος ο Κόλιν Στιούαρτ παραδεχόμενος ότι ο χρόνος για την επιστροφή στις διαπραγματεύσεις «παραμένει και μακρύς και περίπλοκος». Υπονοώντας προφανώς πως πρόκειται για τεράστιο άγος εκ μέρους των ΗΕ η προσπάθεια γεφύρωσης της εκπεφρασμένης θέσης του Νίκου Χριστοδουλίδη περί αποδοχής της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας στη βάση μάλιστα του πλαισίου του Γκουτέρες από τη μια, και της θέσης Ερσίν Τατάρ για κυριαρχική ισότητα.

Απόψεις, όχι καταλύτες

Οι εξελίξεις της τελευταίας εβδομάδας στη βάση των όσων έχουν ακουστεί στο Εθνικό Συμβούλιο αλλά και των όσων έχουν δηλωθεί από πλευράς των Τουρκοκυπρίων, καθιστούν άκρως ενδιαφέρουσα τη θέση των Ηνωμένων Εθνών ότι η όποια κίνηση σχεδιαστεί από έναν πιθανό απεσταλμένο για να προσέλθουν οι πλευρές σε διάλογο, οι απόψεις των πλευρών δεν θα είναι καταλύτες, δεν θα αποτελούν δηλαδή προϋπόθεση για να αρχίσει συζήτηση επί της ουσίας.

Στους προβληματισμούς των πλευρών, όπως οι αξιωματούχοι των ΗΕ αντιλαμβάνονται, χωρίς βεβαίως να είναι οι μόνοι, γυροφέρνει η εκτίμηση για ότι θα πρέπει να αναζητηθεί τρόπος ώστε να ξεκαθαριστούν δύο βασικά θέματα:

• Διπλωματική πηγή επιμένει στον «Π» ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά, η οποία έχει κάπως διαφοροποιήσει τη φρασεολογία της αλλά και το σκεπτικό εκφοράς της, συνεχίζει να θέτει ζητήματα για το τι θα γίνει σε πιθανότητα αδιεξόδου στη νέα προσπάθεια αν αποφασίσει να προσέλθει σε λογικές επανεκκίνησης του διαλόγου. Όπως ο «Π» σημείωνε σε ρεπορτάζ στο κυριακάτικο φύλο της περασμένης εβδομάδας, είναι σαφές ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά επιθυμεί να κατοχυρώσει τη λογική της «κυριαρχικής ισότητας» αν τα πράγματα οδηγηθούν σε επαναφορά της βάσης των συνομιλίων για λύση ομοσπονδίας. Από την άλλη στην περίπτωση νέου αδιεξόδου ή ακόμη και απόρριψης ενός νέου σχεδίου από τους Ε/Κ αυτό να θεωρηθεί ότι δημιουργεί άλλα δεδομένα και θα πρέπει φυσιολογικώς να αλλάξει και τη στάση της διεθνούς κοινότητας.

• Στο ίδιο μοτίβο λογικής βεβαίως τίθεται το ερώτημα για τα περιθώρια που θα έχει η ελληνοκυπριακή πλευρά αν συμφωνήσει να καθίσει στο τραπέζι λαμβάνοντας υπόψη την τουρκοκυπριακή τακτική. Είναι σε θέση ο οποιοσδήποτε απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών να διασφαλίσει κομβικά και άκρως κρίσιμα ζητήματα; Το ζήτημα της ασφάλειας και των εγγυήσεων και βεβαίως την επαναφορά του χάρτη για τις εδαφικές αναπροσαρμογές;

«Αφοσιωμένος απεσταλμένος»

Ο ειδικός αντιπρόσωπος του ΓΓ στη Λευκωσία εμφανίσθηκε συγκρατημένα αισιόδοξος στην παρέμβασή του στο 4ο Cyprus Forum, για την πιθανότητα να υπάρξουν βήματα προς την κατεύθυνση μιας συμφωνίας για απεσταλμένο ο οποίος, όπως υποστήριξε η ύπαρξή του ως ένας «αφοσιωμένος στον ρόλο του, θα ήταν το πρώτο κρίσιμο βήμα για την έναρξη ενός διαλόγου». Γνωρίζει πολύ καλά όπως και όλοι οι εκπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών πως μέσα από την εμπειρία των πολύχρονων προσπαθειών, ο οποιοσδήποτε απεσταλμένος δεν μπορεί να είναι πανάκεια. Γιατί στο παρελθόν οι πλευρές χρησιμοποίησαν τη δράση των απεσταλμένων για να περάσουν τις εσωτερικές τους ατζέντες στις κοινότητές τους. Μια πάγια και διαχρονική τακτική. Την έζησαν και προφανώς και τη βιώνουν ένθεν και ένθεν της πράσινης γραμμής.

Ο στόχος επιτεύχθηκε;

Σε σχέση με την ελληνοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να ξεκαθαρίσει στο μυαλό του ο Νίκος Χριστοδουλίδης πως δεν πρόκειται να πείσει κανέναν όταν δηλώνει διά του εκπροσώπου του ότι ο «στόχος επιτεύχθηκε αφού στείλαμε το μήνυμα της επιθυμίας μας για διάλογο» αναφερόμενος σε όσα έχουν διαδραματιστεί ή καλύτερα δεν έχουν εξελιχθεί στη Νέα Υόρκη. Δεν είναι παραγωγική η επαναλαμβανόμενη προσέγγιση ότι ο διορισμός ενός απεσταλμένου θα έχει «προστιθέμενη αξία» αν δεν της προσδώσει η ελληνοκυπριακή πλευρά, με τη στάση της και όσο εξαρτάται από την ίδια, αυτή την αξία. Εν ολίγοις δεν χρειαζόμαστε κανένα απεσταλμένο αν θα έρθει για να σφραγίσει με την παρουσία του το τέλος του δρόμου. Δεν είναι ακόμη παραγωγική η προσπάθεια εμπέδωσης οροσήμων τα οποία σηματοδοτούν στην ουσία μια πλήρη σύγχυση για τους στόχους της ελληνοκυπριακής πλευράς. Ακούμε για ορόσημα σχεδόν από τις πρώτες ημέρες της προεδρίας Χριστοδουλίδη τα οποία εκπίπτουν το ένα πίσω από το άλλο. Είναι πλέον πασιφανές ότι ένας τέτοιος φραστικός ακροβατισμός ο οποίος χρησιμοποιείται για να προστεθεί ωφέλιμος προεδρικός χρόνος, στην ουσία δημιουργεί συνεχή ρήγματα στην ήδη εδώ και χρόνια χαμένη αξιοπιστία μας.

Αν ο Πρόεδρος και οι συνεργάτες ήθελαν επί της ουσίας να χρησιμοποιήσουν, ως ενεργητικό αξίωμα, τα δεδομένα ως έχουν αυτή τη στιγμή θα έκαναν λόγο για ένα πραγματικό ορόσημο το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη. Που δεν είναι άλλο από τον ενδυναμωμένο ελληνοτουρκικό διάλογο με τη θετική του ατζέντα, με τη συζήτηση των ΜΟΕ τον άλλο μήνα και αργότερα τη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας.

Σκέφτηκε κανένας γιατί ενώ ο ελληνοτουρκικός διάλογος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το Κυπριακό εξαντλείται στην παρούσα φάση στη συζήτηση για τον διορισμό ενός απεσταλμένου στη Λευκωσία με απροσδιόριστες και ασαφείς εντολές αλλά και με ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας επί της ουσίας του Κυπριακού;