Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι αυτός που μέσα από τις συνταγματικές εξουσίες που του ανέθεσαν οι πολίτες αξιολογεί καθημερινά κάθε μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου. Δεν κατανοώ, αναφέρει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ποιος ή ποιοι μπορούν να ισχυριστούν ότι κατέχουν το «επιτυχιόμετρο» ως προς το έργο που επιτελεί το κάθε υπουργείο/υφυπουργείο. Στη συνέντευξή του στον «Πολίτη», ο Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης αναφέρεται στην πρόταση του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο Κυπριακό, τονίζοντας ότι αυτή είναι η μόνη αξιόπιστη πρόταση που υπάρχει και αυτό αναγνωρίζεται διεθνώς αλλά και στον συντονισμό των κομμάτων της συγκυβέρνησης.
Η εκστρατεία του Προέδρου της Δημοκρατίας για διορισμό Ευρωπαίου απεσταλμένου στο Κυπριακό, παρά την έντονη προσπάθεια εδώ και πέντε μήνες, δεν επέφερε απτά αποτελέσματα. Γιατί νομίζετε; Μήπως πρέπει να αλλάξουμε ρότα;
Να μου επιτρέψετε να μην συμφωνήσω με αυτήν την ανάγνωση. Κάθε άλλο. Από την πρώτη στιγμή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέλαβε πρωτοβουλίες για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων εντός του συμφωνημένου πλαισίου. Η πρότασή του για ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ μέσω του διορισμού πολιτικής προσωπικότητας τυγχάνει αναγνώρισης μέσα και από δημόσιες δηλώσεις Ευρωπαίων ηγετών, των ευρωπαϊκών θεσμών αλλά και των Ηνωμένων Εθνών. Η ανάληψη πρωτοβουλίας από πλευράς μας, μετά από μια παρατεταμένη περίοδο τέλματος στο Κυπριακό, η οποία οφείλεται στην τουρκική αδιαλλαξία, συμβάλλει στην καλλιέργεια θετικού κλίματος, μέσα από μια διαδικασία αμοιβαίας επωφελούς κατάστασης πραγμάτων. Θέλω δε να σημειώσω ότι όλοι οι δρώντες συμφωνούν ότι η πρωτοβουλία του Προέδρου Χριστοδουλίδη αποτελεί και τη μοναδική πρόταση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο τραπέζι. Είναι μια προσέγγιση που θέτει την Τουρκία ενώπιον της ΕΕ ώστε να αποδείξει εάν πράγματι έχει ειλικρινή διάθεση για επίλυση του Κυπριακού. Το κείμενο Συμπερασμάτων του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιέχει πολύ σαφείς και σημαντικές αναφορές ως προς τον ρόλο που η ΕΕ μπορεί να διαδραματίσει σε όλα τα στάδια και με όλα τα μέσα που διαθέτει. Περιέχει, επίσης, σημαντικές αναφορές ως προς τα ευρωτουρκικά, κεφάλαιο το οποίο κατά τη γνώμη μας θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για τη θετική ατζέντα που προτάσσουμε, ώστε να λειτουργήσει ως κίνητρο για την Τουρκία να προβεί σε θετικά βήματα στο Κυπριακό. Οι κινήσεις μας πρέπει να είναι ουσιαστικές και ορθά σχεδιασμένες ως προς την περίοδο αλλά και τη μεθοδολογία. Καλύτερα να μην προτρέχουμε.
Η ΕΕ δεν ήταν πάντα παρούσα στις προσπάθειες λύσης του Κυπριακού; Τι θα αλλάξει;
Είναι βασικό να αναγνώσουμε τις υφιστάμενες συνθήκες και παραμέτρους. Αυτή τη στιγμή η Τουρκία υιοθετεί και προτάσσει ένα απαράδεκτο αφήγημα περί λύσης δύο κρατών. Δική μας θέση είναι ότι το Κυπριακό δεν μπορεί να επιλυθεί εκτός συμφωνημένου πλαισίου, ούτε χωρίς θεσμοθετημένη διαπραγματευτική διαδικασία. Για να επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις, εξυπακούεται και εγκατάλειψη της απαράδεκτης θέσης της Τουρκίας. Ο ρόλος της ΕΕ κατά την τελευταία διαπραγματευτική διαδικασία έχει ακριβώς καταδείξει την προστιθέμενη αξία αυτής της συμβολής. Η πρόταση του ΠτΔ περιλαμβάνει όμως και μια άλλη βασική πτυχή. Ο ρόλος για τον οποίο η πολιτική προσωπικότητα θα κληθεί να αναλάβει αρχικά είναι η συνδρομή στις προσπάθειες των ΗΕ για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Η ΕΕ διαθέτει συγκεκριμένα πολιτικά και άλλα εργαλεία που ενδιαφέρουν την Τουρκία, όπως φαίνεται και από τις δηλώσεις Ερντογάν. Στο πλαίσιο της δικής μας προσέγγισης, όπως κατ’ επανάληψη έχει αναφέρει και ο ίδιος ο Πρόεδρος, είναι η εξέταση υλοποίησης αυτών των παραμέτρων της ευρωτουρκικής ατζέντας, σε απόλυτο συνδυασμό όμως με συγκεκριμένες κινήσεις προς την κατεύθυνση επίλυσης του Κυπριακού, αλλά και των επιδιώξεων της Τουρκίας στην περιοχή, με τρόπο σταδιακό και αναστρέψιμο. Δηλαδή, ο ρόλος που θα αναλάβει αυτή η πολιτική προσωπικότητα θα είναι καταρχάς η ενίσχυση των προσπαθειών των ΗΕ για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων εντός του συμφωνημένου πλαισίου και όταν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, βεβαίως και θα υπάρχει και σε τεχνοκρατικό επίπεδο η παρουσία ΕΕ στις διαπραγματεύσεις.
Γιατί δεν διορίστηκε τότε μία προσωπικότητα και ούτε ένα όνομα δεν διέρρευσε, πλην της Άγκελα Μέρκελ που ήταν ίσως εν τη ρύμη του λόγου;
Στις διμερείς επαφές του ΠτΔ με Ευρωπαίους εταίρους αλλά και με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, έχει γίνει ανταλλαγή απόψεων επί συγκεκριμένων ονομάτων. Το όνομα της κυρίας Μέρκελ αναφέρθηκε από δημοσιογράφο και όχι από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος απάντησε ότι θα μπορούσε να είναι μια προσωπικότητα όπως η τέως Καγκελάριος, ως προς την αξιοπιστία και την εκτίμηση που χαίρει σε διεθνές επίπεδο. Η εστίαση στην ουσία, και όχι στην επικοινωνιακή διαχείριση του Κυπριακού, επιβάλλει και τον απαραίτητο χώρο στη διπλωματία να ενεργήσει και να αποδώσει. Έχει ιδιαίτερη αξία και σημασία η αναγνώριση της προστιθέμενης αξίας μιας τέτοιας πολιτικής προσωπικότητας αλλά και του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η ΕΕ, και αυτό φαίνεται μέσα από δημόσιες δηλώσεις Ευρωπαίων ηγετών, θεσμών και πολιτικών ομάδων.
Οι απεσταλμένοι, είτε του ΟΗΕ είτε της ΕΕ για το Κυπριακό, από κάποια στιγμή και μετά, βρίσκονται στο στόχαστρο των ίδιων, συνήθως, κύκλων. Γιατί φταίνε πάντοτε οι άλλοι; Και γιατί πρέπει πάντοτε όλοι να μιλούν την ίδια γλώσσα με εμάς, και μόλις κάνουν μία αναφορά με μία τελεία διαφορετική, τους «στήνουμε στον τοίχο»;
Δεν είμαι εδώ για να τοποθετηθώ για το πώς διαχρονικά ή κατά περιόδους έγιναν τοποθετήσεις υπέρ ή εναντίον απεσταλμένων. Εκπροσωπώ τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος μέσα από τις δημόσιες του δηλώσεις επιχειρεί να συμβάλει θετικά στην καλλιέργεια ενός δημιουργικού κλίματος, αποφεύγοντας συνειδητά τη δημόσια αντιπαράθεση και την επίρριψη ευθυνών, όσο και εάν έχει προκληθεί. Στάση την οποία θεωρώ υπεύθυνη και εποικοδομητική. Θέλω να σας θυμίσω ότι γι’ αυτή του τη στάση έχει δεχτεί και κριτική, ωστόσο παραμένει προσηλωμένος στη μεγάλη εθνική προτεραιότητα, που δεν είναι άλλη από την επίλυση του Κυπριακού. Εμείς θα κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε να επαναρχίσουν οι συνομιλίες και θα εξαντλήσουμε κάθε περιθώριο διαλόγου για να καταλήξουμε σε λύση. Αυτή είναι η υπόσχεσή μας έναντι του κυπριακού λαού στον οποίο λογοδοτούμε.
Καμία αμφισβήτηση πλαισίου Γκουτέρες
-Επιστροφή στις συνομιλίες από εκεί που μείναμε στον Κραν Μοντανά, αλλά και αμφισβήτηση του πλαισίου Γκουτέρες. Γιατί τότε να μην αμφισβητεί και η άλλη πλευρά, άλλα από τα συμφωνηθέντα;
Ουδέποτε έχει αμφισβητηθεί το πλαίσιο Γκουτέρες. Η τοποθέτηση του ΠτΔ είναι και σαφής και δεδηλωμένη: Επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί που έχουν διακοπεί. Το πλαίσιο Γκουτέρες δεν είναι σχέδιο λύσης, όταν και εφόσον επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις είναι αυτονόητο ότι θα συζητηθούν πτυχές που περιλαμβάνει. Ας είμαστε όμως συγκεκριμένοι. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή η Τουρκία μιλά για λύση δύο κρατών. Για εμάς είναι μια θέση απαράδεκτη, εκτός του συμφωνημένου πλαισίου και κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ. Έχουμε, λοιπόν, μια Τουρκία, η οποία αμφισβητεί το συμφωνημένο πλαίσιο που καθορίστηκε εδώ και δεκαετίες, και είναι η δική μας πλευρά που καταθέτει διαρκώς προτάσεις για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί που έχουν σταματήσει. Το να επιχειρεί κάποιος να αποδώσει ευθύνη στη δική μας πλευρά για εγκατάλειψη των συμφωνηθέντων, χωρίς να διακρίνει την αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας, είναι κάτι που δεν μπορώ να σχολιάσω.
Γιατί μία συνάντηση κοινωνικού περιεχομένου ανάμεσα στους δύο ηγέτες ή μία επίσκεψη ανθρωπιστικού χαρακτήρα στο ανθρωπολογικό εργαστήρι της ΔΕΑ, πρέπει να ανάγονται σε θέματα ανάληψης πρωτοβουλίας στο Κυπριακό; Αυτά είναι πράγματα που γίνονταν και από τους προκατόχους του νυν Προέδρου.
Η κάθε συνάντηση μεταξύ των ηγετών των δύο πλευρών εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να είναι άσχετη με το Κυπριακό. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει κατ’ επανάληψη απευθύνει πρόσκληση προς τον Τ/Κ ηγέτη για πραγματοποίηση μιας συνάντησης, είτε κοινωνικού περιεχομένου, είτε κοινή επίσκεψη στο ανθρωπολογικό εργαστήρι της ΔΕΑ. Η ανταπόκριση από πλευράς Τατάρ και η πραγματοποίηση της επίσκεψης ήταν ένα πρώτο θετικό βήμα, ιδιαίτερα σε ένα ζήτημα κατ’ εξοχήν ανθρωπιστικό, όπως είναι η διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων. Δυστυχώς, ο κ. Τατάρ επέλεξε εκείνη τη στιγμή να επαναλάβει τις εκτός συμφωνημένου πλαισίου θέσεις του. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επέλεξε να μην επιδοθεί σε ένα δημόσιο παιχνίδι επίρριψης ευθυνών αλλά να επαναλάβει την πάγιά μας θέση για προσήλωση στο συμφωνημένο πλαίσιο. Είναι η επιλογή του κ. Τατάρ να επαναλάβει τις απαράδεκτες αξιώσεις περί λύσης δύο κρατών που μετατόπισαν την ανθρωπιστική πτυχή της επίσκεψης στο ανθρωπολογικό εργαστήρι της ΔΕΑ.
Συντονισμός κυβερνώντων
-Ο συντονισμός μεταξύ των συγκυβερνώντων κομμάτων φαίνεται μάλλον ανεπαρκής. Η διγλωσσία ή και πολυγλωσσία αυτών που στηρίζουν την κυβέρνηση είναι κάτι το προφανές. Ο ΠτΔ δεν θα έπρεπε να βάλει μια τάξη, έτσι που να μην αντιμετωπίζετε κατηγορίες περί αχταρμά;
Προσεγγίζω την πολιτική μέσα από ένα πρίσμα όπου αφοριστικοί χαρακτηρισμοί δεν έχουν θέση. Υπάρχει ο απαραίτητος συντονισμός με όλες τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου, είτε αυτές έχουν στηρίξει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είτε όχι. Ασφαλώς η κάθε πολιτική δύναμη έχει τις δικές της προσεγγίσεις, γεγονός που όχι μόνο είναι αυτονόητο αλλά και ωφέλιμο. Θεμιτή και πλήρως κατανοητή είναι η κάθε πολιτική διαφωνία που συνοδεύεται από εποικοδομητική επιχειρηματολογία.
Η κυβέρνηση είναι κυβέρνηση όλης της χώρας, οι αποφάσεις που λαμβάνονται επηρεάζουν τις ζωές όλων των πολιτών και είναι ακριβώς με αυτή τη λογική που πορευόμαστε. Μέσα από τις τελευταίες εκλογές, η κοινωνία έχει αποδείξει ότι απορρίπτει ή έστω δεν επιθυμεί την ένταση, ούτε υιοθετεί αφοριστικούς χαρακτηρισμούς. Η κυβέρνηση έχει ήδη αποδείξει σε πολύ κρίσιμα ζητήματα ότι διαθέτει τα αντανακλαστικά, την αποφασιστικότητα και την πολιτική ωριμότητα να ανταποκριθεί και να συνεργαστεί με όλες τις πολιτικές δυνάμεις.
Κοινωνικό συμβόλαιο
Η βαθμολογία των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου μέσα στην κοινή γνώμη ποικίλει. Είναι πρόδηλο ότι κάποιοι υπουργοί-υφυπουργοί δεν περνούν τον πήχη. Ο Σεπτέμβριος δεν πρέπει να φέρει ανασχηματισμό;
Δεν κατανοώ ποιος ή ποιοι μπορούν να ισχυριστούν ότι κατέχουν το «επιτυχιόμετρο» ως προς το έργο που επιτελεί το κάθε υπουργείο/υφυπουργείο. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μέσα από τις συνταγματικές εξουσίες που του ανέθεσαν οι πολίτες, αξιολογεί καθημερινά κάθε μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου. Μας έχει τιμήσει με την εμπιστοσύνη του να μας αναθέσει σημαντικά χαρτοφυλάκια και το σύνολο των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου καταβάλλει το άπαν των δυνάμεών του να ανταποκριθεί σε αυτήν την εμπιστοσύνη αλλά και στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Ήδη αυτή η επίμονη και εντατική εργασία άρχισε να αποδίδει καρπούς. Την ίδια στιγμή γνωρίζουμε ότι κατέχουμε αξιώματα προσωρινά, με στόχο να υπηρετούμε τους πολίτες. Ο ίδιος ο ΠτΔ είπε ότι δεν θα δεχτεί να αθετήσουμε τις δεσμεύσεις μας ως προς την αποστολή που μας έχει αναθέσει, να υπηρετούμε την κοινωνία και να εργαστούμε ώστε να υλοποιηθεί το πρόγραμμα διακυβέρνησής του, που αποτελεί το κοινωνικό συμβόλαιό του με τους πολίτες.
(Αύριο, στο β’ μέρος, ο κ. Λετυμπιώτης μιλά για τις εκκρεμότητες στους διορισμούς Δ.Σ. ημικρατικών οργανισμών, το ενδεχόμενο ανασχηματισμού, τα ταξίδια του ΠτΔ κ.ά.)
