Η πρωτοβουλία κινήσεων έχει αφεθεί στη Λευκωσία - Το Κυπριακό μέσα από τα μάτια του ΟΗΕ και της διεθνούς κοινότητας

Ομάδα διπλωματών των Ηνωμένων Εθνών ολοκλήρωσε πολύ πρόσφατα περιοδεία σε διάφορες πρωτεύουσες που εμπλέκονται στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. «Υπάρχει μια σχετικά σαφής εικόνα του τι πραγματικά πιστεύει η τουρκική πλευρά. Την ίδια στιγμή αναμένονται οι εκλογές της 25ης Ιουνίου στην Ελλάδα, ενώ Λονδίνο, Ουάσινγκτον και Ηνωμένα Έθνη φαίνεται προς το παρόν να έχουν στραμμένα τα βλέμματα στη Λευκωσία. Η πρωτοβουλία κινήσεων στο Κυπριακό έχει αφεθεί στη Λευκωσία είτε γιατί στην πράξη δεν υπάρχει πραγματικό διεθνές ενδιαφέρον είτε γιατί μετά από σειρά αποτυχημένων προσπαθειών η διεθνής κοινότητα επιθυμεί να διαπιστώσει αν υπάρχει πραγματική βούληση από τις δύο κοινότητες στην Κύπρο.

Σύμφωνα με έγκυρη διπλωματική πηγή, η ύπαρξη ή μη μιας νέας κινητικότητας θα κριθεί από το ποιες κινήσεις θα γίνουν μεταξύ των δύο ηγετών στη Λευκωσία. «Όχι γιατί περιμένει κάποιος θαύματα, αλλά γιατί κανένας δεν είναι διατεθειμένος να συγκαλέσει νέες διεθνείς συναντήσεις και διασκέψεις αν οι δύο ηγέτες στη Λευκωσία δεν μιλούν μεταξύ τους για τα βασικά». Στο πλαίσιο αυτό πολιτικοί αναλυτές κατατείνουν στο συμπέρασμα ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης οφείλει να αντιληφθεί αυτήν την αναγκαία συνθήκη στο Κυπριακό αλλά και ο Ερσίν Τατάρ για τον οποίο η κινητικότητα είναι ίσως και παράγοντας επιβίωσης, αφού είναι πλέον λογικό να αναζητά διέξοδο ώστε να ξεφύγει από τις απόλυτες τοποθετήσεις περί λύσης δύο κρατών, γνωρίζοντας ότι με αυτήν τη θέση δεν μπορεί να πάει μακριά, αφού κανένας δεν τη συμμερίζεται, μεταξύ αυτών και η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων.

Τα βασικά

Σε όλες του τις εκθέσεις ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, μετά το Κραν Μοντανά, καλεί τις δύο πλευρές στην Κύπρο σε περαιτέρω ανάπτυξη σχέσεων. Εκφράζοντας μάλιστα κάποιου είδους δυσπιστία προς τους ηγέτες ένθεν και ένθεν του οδοφράγματος και ζητώντας μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη εμπλοκή από την κοινωνία των πολιτών. Αυτό τι θα μπορούσε να σημαίνει μεταξύ άλλων;

1. Ταχεία συνεννόηση των δύο ηγετών και διευκρίνιση όλων των εκκρεμουσών υποθέσεων αγνοουμένων.

2. Άνοιγμα περισσότερων οδοφραγμάτων για να αποφεύγεται η συμφόρηση που παρατηρείται σε κάποια από αυτά.

3. Συνεννόηση για τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης ροής μεταναστών από τη βόρεια Κύπρο στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

4. Ανάπτυξη μεγαλύτερης εμπορικής δραστηριότητας μεταξύ των δύο πλευρών με δημιουργία πολιτικών που θα αποσκοπούν στο κοινό επιχειρείν.

5. Ενίσχυση πρωτοβουλιών για διενέργεια περισσότερων και πιο ουσιαστικών κοινών δραστηριοτήτων, όπως π.χ. αθλητικών αγώνων μεταξύ ε/κ και τ/κ σωματείων, παιδικών αγώνων ποδοσφαίρου, κολύμβησης κ.ά.

Πρόκειται για κινήσεις οι οποίες μπορούν να αναπτυχθούν ταχέως, επί των οποίων, εν τοιαύτη περιπτώσει, θα δημιουργηθεί κοινό έδαφος ως βάση για μια νέα συνεννόηση.

Σύμφωνα με πηγή του ΟΗΕ, οι δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας του στυλ «Εμείς δεν είμαστε ψευδοκράτος, παραπέμπουν στο επίπεδο αντιπαλότητας παλαιότερων εποχών», θυμίζοντας τη ρητορική του Σπύρου Κυπριανού. Τέτοιου είδους δηλώσεις έχουν ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της ρητορικής Τατάρ περί δύο κρατών. Ο Τ/Κ ηγέτης σε κάθε μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης που προτείνει ή προτείνεται επιχειρεί κακοπροαίρετα την αναβάθμιση του λεγόμενου κράτους του, θυμίζοντας τον Ντενκτάς. Η ιστορία του Κυπριακού έδειξε ότι ηγέτες όπως οι Κυπριανού - Ντενκτάς έχουν ξεπεραστεί, εκτός βέβαια κι αν η εκλογή Χριστοδουλίδη - Τατάρ θα πρέπει να θυμίσει το αξίωμα ότι η ιστορία πάντοτε επαναλαμβάνεται ως φάρσα.

Υπό αυτές τις συνθήκες, σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», ο Αντόνιο Γκουτέρες δεν δείχνει καθόλου έτοιμος να επανέλθει στο Κυπριακό. Το Κυπριακό ήταν το πρώτο θέμα με το οποίο ασχολήθηκε ως γενικός γραμματέας του ΟΗΕ με άμεση προσωπική εμπλοκή τόσο στη Γενεύη όσο και στο Κραν Μοντανά το 2017. Έκτοτε, αφού ευχήθηκε καλή τύχη σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, αναμένει από τις δύο κοινότητες να ξεκαθαρίσουν τι επιδιώκουν. Σε διαφορετική περίπτωση τα Ηνωμένα Έθνη δεν είναι διατεθειμένα να εμπλακούν. Ο ίδιος ακούει για Κυπριακό και γυρίζει από την άλλη.

Η Τουρκία

Από την άλλη, οι βολιδοσκοπήσεις των Ηνωμένων Εθνών, των Βρετανών αλλά και ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη νέα τουρκική κυβέρνηση στο Κυπριακό δεν στέλνουν απαγορευτικά μηνύματα. Το μήνυμα που δόθηκε πρόσφατα και το οποίο μεταφέρουμε σε ελεύθερη μετάφραση είναι πολύ σαφές: «Δείξαμε εμπιστοσύνη στον Νίκο Αναστασιάδη λόγω της στάσης του το 2004. Για να διευκολύνουμε την κατάσταση και για να ενισχύσουμε τους Τ/Κ και τον Μουσταφά Ακιντζί, η Τουρκία δεν έφερε ένσταση να κατατεθεί χάρτης στο εδαφικό στη Γενεύη. Δεν διστάσαμε να βάλουμε στο τραπέζι την κατάργηση των Εγγυήσεων του 1960. Δυστυχώς, ο κ. Αναστασιάδης δεν ήταν έτοιμος και σε αυτό και πολύ σοβαρή ευθύνη φέρει και ο νέος ηγέτης των Ε/Κ που ήταν πάντα στο πλευρό του».

Με λίγα λόγια, ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν εμπνέει εμπιστοσύνη, οι δε κινήσεις του, όσο κι αν προσπαθεί, μάλλον επιτείνουν την απουσία διάθεσης για άμεση έναρξη των συνομιλιών όπως ζητά. Όλοι κατανοούν ότι η σχεδόν μονομερής του πρωτοβουλία για εμπλοκή της ΕΕ στη διαδικασία δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή αν δεν δραστηριοποιούνταν τα Ηνωμένα Έθνη διορίζοντας ειδικό απεσταλμένο.

Επίσης, στη στάση των Τούρκων υπάρχει και μια τεράστια δόση τακτικισμού, τα όρια του οποίου θα διαφανούν στην αυριανή συνάντηση Ερντογάν - Τατάρ. Το Κυπριακό σαφώς δεν είναι προτεραιότητα για την Άγκυρα, αλλά ίσως μέρος των εμπλεκόμενών της συμφερόντων. Αυτό που ενδιαφέρει είναι η νέα γεωπολιτική σχέση της Τουρκίας με τον κόσμο, και κυρίως με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Τα ανοιχτά μέτωπα στο Ουκρανικό, το Συριακό, το Μεταναστευτικό που ενδιαφέρουν τη διεθνή κοινότητα σε συνδυασμό με τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας, η οποία βρίσκεται τα τελευταία χρόνια μπροστά στο φάσμα της κατάρρευσης, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αναβαθμισμένης διαπραγμάτευσης στον Νίκο Χριστοδουλίδη. Αν μάλιστα η Κύπρος το 2023 επιμένει να καταστεί μέρος ενός διεθνούς πάρε-δώσε, χωρίς να γνωρίζει τα όρια και τα περιθώριά της, χωρίς ασφαλιστικές δικλίδες, ίσως να κινδυνεύει να χάσει περισσότερα από αυτά που νομίζει πως θα κερδίσει.

Δυστυχώς, αναφέρει στον «Π» διπλωματική πηγή, το παιχνίδι για την Κύπρο παίχτηκε το 2017 στο υψηλότερο επίπεδο, παρουσία του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπό την υψηλή προστασία των ΗΠΑ οι οποίες κινητοποίησαν ενεργειακούς κολοσσούς όπως η Exxon και η Chervron επιχειρώντας μέσω ενός ενεργειακού τόξου να βάλουν τις βάσεις για τη βιωσιμότητα της λύσης.

Όλη αυτή τη «συμπαιγνία της διεθνούς κοινότητας» την πέταξε στο καλάθι των αχρήστων ο Νίκος Αναστασιάδης έχοντας ως άξιους συμπαραστάτες τους κυρίους Χριστοδουλίδη - Κοτζιά, για να στηθεί στην Κύπρο ένα ιδιωτικό πάρτι δισεκατομμυρίων πώλησης διαβατηρίων σε απατεώνες.

Η τακτική

Σήμερα ο Νίκος Χριστοδουλίδης θεωρεί ότι μπορεί να λύσει το Κυπριακό και μάλιστα με όρους ευρωπαϊκούς. Κάποιοι βέβαια προβληματίζονται: ο Νίκος Χριστοδουλίδης είτε είναι ένας πολιτικός περιορισμένης πολιτικής εμβέλειας είτε μας δουλεύει. Τη διαζευκτική αυτή τοποθέτηση συμμερίζονται πολλοί πολιτικοί και διπλωμάτες στη χώρα μας. Κάποιοι κλίνουν προς το πρώτο της σκέλος, κάποιοι προς το δεύτερο.

Σε αυτό που συμφωνούν όλοι είναι ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συνεχίζει να αντιμετωπίζει το Κυπριακό και όλα τα θέματα πολιτικής όπως έκανε το 2022 κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Πολλές κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα, συνεχείς δηλώσεις και απόλυτη ετοιμότητα για επανεκκίνηση, χωρίς όμως αποτελέσματα, τη στιγμή που η τ/κ πλευρά συνεχίζει να εμπεδώνει τα νέα τετελεσμένα στο Βαρώσι, να χτίζει πύργους στο Τρίκωμο και να πολιτογραφεί νέους εποίκους από την Τουρκία. Όλοι κατανοούν ότι η τουρκική πλευρά έχει διαχρονικά το πάνω χέρι επί του εδάφους στην Κύπρο και αυτό σίγουρα δεν είναι ευθύνη μόνο του Νίκου Χριστοδουλίδη αλλά της τ/κ ηγεσίας των τελευταίων δεκαετιών, ιδίως μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ όταν η Κύπρος θα μπορούσε να διαπραγματευθεί υπό καλύτερες συνθήκες μια μορφή λύσης του Κυπριακού. Οι περισσότεροι βέβαια καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «το πουλλίν επέτασεν».