Οι επαφές λομπιστών με αξιωματούχους στο μικροσκόπιο της Αρχής κατά της Διαφθοράς

Ο νόμος που διέπει τον έλεγχο των λόμπι και των λομπιστών στην Κύπρο ψηφίστηκε ομόφωνα από τη Βουλή και τέθηκε σε εφαρμογή στις 4/3/2022 με τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας. Στην πραγματικότητα, όμως, ο επίμαχος νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί, διότι δεν έχουν ψηφιστεί ακόμη οι κανονισμοί που επιτρέπουν τη δημιουργία ονομαστικού μητρώου για τους λομπίστες για σκοπούς ελέγχου. Οι εν λόγω κανονισμοί ετοιμάστηκαν από την Αρχή κατά της Διαφθοράς και κατατέθηκαν στη Βουλή μόλις την περ. Πέμπτη. Μεταξύ άλλων, προβλέπουν ότι η Αρχή κατά της Διαφθοράς θα αναρτά στην ιστοσελίδα της κατάλογο με τα ονοματεπώνυμα των λομπιστών, τους τομείς δραστηριότητάς τους, τα συμφέροντα που εκπροσωπούν όπως επιχειρηματίες, συνδέσμους ή και οργανισμούς-εταιρείες, καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας τους. Στις περιπτώσεις που το λόμπι θα ασκείται από νομικά πρόσωπα όπως εταιρείες επικοινωνίας, θα πρέπει να δηλώνεται και να δημοσιοποιείται πέραν από το όνομα, ο αριθμός εγγραφής, στοιχεία επικοινωνίας, τομείς κύριας δραστηριότητας και βεβαίως οι ομάδες ειδικού ενδιαφέροντος - συμφερόντων που εκπροσωπούν. Μέχρι την ψήφιση των κανονισμών, οι λομπίστες θα συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται ανεπίσημα στην Κύπρο, προωθώντας συμφέροντα εκατομμυρίων ευρώ πίσω από τις κλειστές πόρτες κρατικών αξιωματούχων, κομμάτων και δημόσιων υπαλλήλων.

Σημειώνεται ότι στους επίμαχους κανονισμούς που καλείται να ψηφίσει το συντομότερο η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, καθίσταται υποχρεωτική η υποβολή δηλώσεων σύγκρουσης συμφέροντος ενώπιον της Αρχής κατά της Διαφθοράς από τους αξιωματούχους και τους λειτουργούς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που θα συναντούν λομπίστες στα γραφεία τους.

Διαφάνεια και πλουτισμός

Με την ψήφιση των υπό αναφορά κανονισμών και κατ' επέκταση εφαρμογής του νόμου, κατοχυρώνεται η διαφάνεια, καθώς όλες αυτές οι συναντήσεις με τους λομπίστες, όπως και το περιεχόμενό τους, θα βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Οι δε αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, περιλαμβανομένης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που θα έχουν συναντήσεις με λομπίστες, θα ελέγχονται εξονυχιστικά για τις αποφάσεις που λαμβάνουν, καθώς και για αθέμιτο πλουτισμό εκεί και όπου θα εγείρονται υποψίες από την Αρχή κατά της Διαφθοράς.

Πώς θα ελέγχονται

Με την ψήφιση των επίμαχων κανονισμών, οι κάθε λογής λομπίστες θα είναι υπόλογοι στην Αρχή κατά της Διαφθοράς. Οι λομπίστες θα είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν γραπτώς την Αρχή για τα συμφέροντα που προωθούν, οικονομικά ή άλλως πώς, καθώς και για το περιεχόμενο των συναντήσεων που πραγματοποιούν με κρατικούς αξιωματούχους, βουλευτές ή και με λειτουργούς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Την ίδια υποχρέωση για ενημέρωση της Αρχής κατά της Διαφθοράς θα υπέχουν οι αξιωματούχοι και οι λειτουργοί της δημόσιας και ευρύτερης δημόσιας υπηρεσίας, που ως εκ της θέσεώς τους θα συμμετέχουν στη λήψη δημόσιων αποφάσεων. Θα συναντούν μόνο λομπίστες που θα είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο και στη συνέχεια, θα πρέπει να ετοιμάζουν σχετικό πρακτικό στο οποίο θα καταγράφουν τα όσα διαμείφθηκαν στις εν λόγω συναντήσεις.

Τι θα δηλώνουν

Οι ετήσιες αναφορές που θα είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλουν οι λομπίστες στην Αρχή κατά της Διαφθοράς, θα πρέπει να περιέχουν τα ακόλουθα στοιχεία:

Τα στοιχεία ταυτότητας των προσώπων που ενήργησαν για λογαριασμό τους, δηλαδή των πελατών τους. Στις περιπτώσεις νομικών προσώπων (εταιρειών), θα πρέπει να δηλώνονται και οι τόποι διαμονής των βασικών μετόχων.

Τα ονοματεπώνυμα και οι θέσεις που κατέχουν οι αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι της κρατικής υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα με τους οποίους είχαν συναντήσεις, καθώς και τον χρόνο και τον τόπο που έλαβαν χώρα αυτές οι επαφές - επικοινωνίες.

Το αντικείμενο της κάθε συνάντησης και το αποτέλεσμα στο οποίο αποσκοπούσε.

Οποιεσδήποτε επιπρόσθετες πληροφορίες και έγγραφα κρίνει η Αρχή ότι είναι απαραίτητο να προσκομισθούν.

Από την πλευρά τους, οι αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα που θα συναντούν λομπίστες, θα είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν πρακτικό με όλα τα παραπάνω στοιχεία. Σύμφωνα με τους κανονισμούς που καλείται να ψηφίσει η Βουλή, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, η Αρχή κατά της Διαφθοράς θα πρέπει να ελέγχει κατά πόσο συμφωνούν μεταξύ τους οι αναφορές που θα υποβάλλουν ενώπιόν της οι λομπίστες, με τα έντυπα επικοινωνίας που θα καταθέτουν οι αξιωματούχοι και οι υπάλληλοι του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα που συνάντησαν τους λομπίστες.

Ποινικά αδικήματα

Η κείμενη νομοθεσία τιτλοφορείται ως ο περί της Διαφάνειας στις Διαδικασίες Λήψης Δημόσιων Αποφάσεων και Συναφών Θεμάτων Νόμος του 2022 και προβλέπει αυστηρές ποινές για τα πρόσωπα που παραβιάζουν πρόνοιές της. Συγκεκριμένα:

Πρόσωπο το οποίο υπέχει υποχρέωσης εγγραφής στο μητρώο λομπιστών και εμπλέκεται σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων χωρίς να είναι εγγεγραμμένο σε αυτό, είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα έτος ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €10.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.

Οποιοδήποτε πρόσωπο εξασφαλίζει εγγραφή στο μητρώο λομπιστών με ψευδείς παραστάσεις είναι ένοχο αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €30.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.

Λομπίστας που παραλείπει να υποβάλει στην Αρχή κατά της Διαφθοράς αναφορά για τα συμφέροντα που εκπροσωπεί και για τις συνατήσεις που είχε με αξιωματούχους και δημόσιους λειτουργούς, είναι ένοχος αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.

Λομπίστας που υποβάλει στην Αρχή κατά της Διαφθοράς παραπλανητική αναφορά για τις δραστηριότητες και τα συμφέροντα που εκπροσωπεί είναι ένοχος αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €20.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.

Αξιωματούχος, μέλος κρατικής υπηρεσίας ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή εργαζόμενος προς όφελος αξιωματούχου, ο οποίος παραλείπει να συμπληρώσει έντυπο επικοινωνίας με το οποίο να ενημερώνεται η Αρχή κατά της Διαφθοράς για το περιεχόμενο των συναντήσεων με λομπίστες, είναι ένοχος αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.

Ο νόμος δίνει την εξουσία στην Αρχή κατά της Διαφθοράς, στις περιπτώσεις που διαπιστώσει ότι πρόσωπο προβαίνει σε πράξη ή παράλειψη, είτε κατά παράβαση των διατάξεων του νόμου, είτε κατά παράβαση των προνοιών των κανονισμών που θα ψηφιστούν, να επιβάλλει διοικητικό πρόστιμο μέχρι €100.000 ή να αναστέλλει και να ανακαλεί την εγγραφή προσώπων από το μητρώο λομπιστών, ανεξαρτήτως εάν η πράξη αυτή ή η παράλειψη επισύρει ποινική ευθύνη.