Μας έρχεται υψηλόβαθμος του ΟΗΕ - Ο Ε/Κ διαπραγματευτής στο Κυπριακό Μενέλαος Μενελάου στον «Π»

Παρόλο που διανύουμε μια περίοδο στην οποία δεν διεξάγονται συνομιλίες για την ουσία του Kυπριακού, εντούτοις οι συζητήσεις/επαφές μεταξύ των δύο πλευρών συνεχίζονται για διάφορα ζητήματα που σχετίζονται και με τις δύο κοινότητες στην Κύπρο, τους Ε/Κ και τους Τ/Κ. «Έχουμε σε εξέλιξη το μέρος της διαδικασίας που αφορά θέματα τα οποία συζητιούνται στο πλαίσιο των τεχνικών επιτροπών, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ειρηνευτικής διαδικασίας», ανέφερε ο Ε/Κ διαπραγματευτής στο Κυπριακό, Μενέλαος Μενελάου, μιλώντας στον «Π». Σύμφωνα με τον διαπραγματευτή, η δική μας προσπάθεια είναι οτιδήποτε γίνεται σε αυτό το πεδίο να υπηρετεί τον μείζονα στόχο, δηλαδή να συμβάλλει στην κατεύθυνση τής δημιουργίας των προϋποθέσεων για να έχουμε αναζωογόνηση της διαδικασίας των συνομιλιών και της προοπτικής επίλυσης τού Κυπριακού, στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. «Είναι επίσης γνωστό ότι έχουν υποβληθεί τόσο από εμάς όσο και από τ/κ πλευράς, κάποιες προτάσεις για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Με βάση τα έως τώρα δεδομένα, οι προσδοκίες δεν είναι πάρα πολλές, όμως δεν εγκαταλείπουμε την προσπάθεια», απάντησε ο κ. Μενελάου, ερωτηθείς σε ποια φάση βρίσκεται σήμερα το Κυπριακό.

Βρέθηκε φόρμουλα

Πού βρίσκεται το θέμα του διορισμού ειδικού συμβούλου του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό;

Προκειμένου να ξεπεραστούν τα εμπόδια και να μπορέσει να συνεχίσει η προσπάθεια από πλευράς Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) και του ΓΓ του οργανισμού στην κατεύθυνση τής αναζωογόνησης της πολιτικής διαδικασίας, η διέξοδος η οποία έχει εξευρεθεί είναι να εκτελείται αυτός ο ρόλος από υψηλόβαθμο στέλεχος της Γραμματείας του ΟΗΕ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, υπήρξε μια επίσκεψη από τον βοηθό Γενικό Γραμματέα κ. Miroslav Jenca, τον περασμένο Ιούλιο, και αναμένουμε ότι το διάστημα που ακολουθεί, θα υπάρξει μια επόμενη επίσκεψη από υψηλόβαθμο στέλεχος της Γραμματείας. Είναι σημαντικό να συνεχιστεί αυτή η προσπάθεια η οποία δίνει το μήνυμα της συνέχισης της εμπλοκής από πλευράς του ΓΓ και του ΟΗΕ, στο πλαίσιο που καθορίζουν τα ψηφίσματα των ΗΕ.

Απαισιόδοξος

Υπάρχουν προοπτικές για επανέναρξη των συνομιλιών, το αμέσως επόμενο διάστημα;

Για το αμέσως επόμενο διάστημα, οι προσδοκίες είναι περιορισμένες. Οι θέσεις τις οποίες αντιμετωπίζουμε από τουρκικής πλευράς είναι τέτοιες, που εκ των πραγμάτων δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. Αλλά αυτό είναι ακόμα μια υπόμνηση τής ανάγκης να συνεχίσουμε και να ενδυναμώσουμε την προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση, για να διαφυλάξουμε τη βάση λύσης όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα, να διαφυλάξουμε το κεκτημένο των συνομιλιών, για να αποτρέψουμε τυχόν προσπάθειες για πρόκληση νέων τετελεσμένων οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά στην προοπτική της επανέναρξης των συνομιλιών, αλλά και στην ίδια την προοπτική για λύση του Κυπριακού.

Υπάρχει σοβαρή προοπτική επίλυσης του Κυπριακού εδώ που είμαστε σήμερα;

Αυτή τη στιγμή, τα δεδομένα δεν επιτρέπουν μεγάλες προσδοκίες. Όμως και πάλι, αυτό το οποίο πρωταρχικά πρέπει εμείς να σκεφτόμαστε, είναι πώς ενδυναμώνουμε ακόμα περισσότερο την προσπάθειά μας, προκειμένου να κρατήσουμε ζωντανή και να αναζωογονήσουμε την προοπτική.

Έχουν κερδίσει οι Τ/Κ το δικαίωμα να έχουν λόγο στο ποιος διορίζεται ειδικός σύμβουλος/αντιπρόσωπος; Αυτή τη στιγμή, ο ΓΓ δεν διορίζει σύμβουλο για το Κυπριακό, επειδή δεν συναινούν οι Τ/Κ.

Για να γίνει ένας τέτοιος διορισμός, υπάρχει μια διαδικασία η οποία ακολουθείται από τα Ηνωμένα Έθνη σε όλες τις περιπτώσεις, όχι μόνο για το Κυπριακό. Δεν είναι ότι έχουν λόγο. Γίνεται μια συζήτηση. Φυσιολογικά, όταν οι θέσεις της μιας πλευράς -στην προκειμένη περίπτωση της τουρκικής πλευράς- είναι τέτοιες που θέτουν εμπόδια, θα πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια προκειμένου να ξεπεραστούν τα προβλήματα. Σε αυτό το στάδιο, έχει βρεθεί η διέξοδος την οποία προανέφερα, δηλαδή της ανάθεσης αυτής της αποστολής σε υψηλόβαθμο στέλεχος της Γραμματείας του ΟΗΕ.

Κραν Μοντανά

Μετά από τόσα χρόνια, τίθεται θέμα να αποδεκτεί οποιαδήποτε πλευρά το Πλαίσιο Γκουτέρες; Δεν είναι ξεπερασμένο, μετά που η άλλη πλευρά μετακινήθηκε από τη ΔΔΟ στην κυριαρχική ισότητα;

Η θέση μας είναι ότι οι συνομιλίες, όταν επαναρχίσουν, θα πρέπει να συνεχιστούν από το σημείο στο οποίο έμειναν στο Κραν Μοντανά, επί της συμφωνημένης βάσης όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα των ΗΕ και με διαφύλαξη του κεκτημένου των συνομιλιών, το οποίο περιλαμβάνει το Πλαίσιο του ΓΓ, καθώς και τις συγκλίσεις οι οποίες έχουν επιτευχθεί.

Πού ακριβώς μείναμε στο Κραν Μοντανά;

Στο Κραν Μοντανά είχαμε μείνει στο σημείο όπου δεν έγινε κατορθωτό να επιτευχθεί συμφωνία, όσον αφορά στην πιο ευαίσθητη πτυχή του Κυπριακού διαχρονικά, που είναι η πτυχή της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων, δηλαδή τής αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων και της κατάργησης των Εγγυήσεων. Τα υπόλοιπα θέματα ήταν εντός ακτίνας συμφωνίας. Η δική μας προσπάθεια είναι να διαφυλαχθούν αυτά που έχουν επιτευχθεί μέχρι τώρα, για να μπορέσουμε να επικεντρωθούμε σε εκείνα τα οποία χρειάζονται την επιπλέον προσπάθεια, ώστε να έχουμε αυξημένες πιθανότητες αυτή τη φορά, να είναι η προσπάθεια επιτυχημένη.

Είναι ρεαλιστικό να λέμε ότι θέλουμε να αρχίσουμε απ’ εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά, όταν η άλλη πλευρά έχει ήδη φύγει και από τη ΔΔΟ;

Εμείς ξέρουμε τι θέλουμε, έχουμε καθαρή εικόνα ως προς το ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να προχωρήσουν τα πράγματα. Δεν μπορούμε να λειτουργούμε με βάση τη λογική ότι επειδή η τουρκική πλευρά αναιρεί τις δεσμεύσεις της -είτε στη συμφωνημένη βάση λύσης, είτε στις συγκλίσεις οι οποίες έχουν επιτευχθεί ή ακόμα και στο Πλαίσιο του ΓΓ- θα πρέπει να ικανοποιηθεί η πλευρά η οποία αναιρεί τις δεσμεύσεις της. Διότι σε αυτά δεν είναι μόνο εμείς που είμαστε δεσμευμένοι, είναι και η θέση της διεθνούς κοινότητας, του ΟΗΕ, του Συμβουλίου Ασφαλείας, της ΕΕ, ότι η βάση λύσης του Κυπριακού είναι αυτή που προβλέπεται στα ψηφίσματα των ΗΕ. Και δεν είναι οι δικές μας θέσεις. Είναι οι συμβιβασμοί οι οποίοι έχουν επιτευχθεί. Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι και η τουρκική πλευρά να τηρήσει τις δεσμεύσεις της.

Χάνουμε το Βαρώσι;

Ναι, αλλά ενόσω εμείς λέμε αυτά και τα ΗΕ δείχνουν να μην βιάζονται, η Τουρκία κάνει βήματα στην Αμμόχωστο. Χάνουμε και την Αμμόχωστο.

Είναι γεγονός ότι σήμερα είμαστε αντιμέτωποι με αυτόν τον κίνδυνο. Και αυτός ο κίνδυνος είναι ακόμα ένας λόγος, που υπογραμμίζει την αδήριτη ανάγκη να συνεχίσουμε την προσπάθεια και να επαναβεβαιώνουμε με κάθε ευκαιρία την αταλάντευτη προσήλωσή μας στην κατεύθυνση της αναζωογόνησης της ειρηνευτικής διαδικασίας και της επανέναρξης συνομιλιών. Αυτός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε αναχώματα και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και τους κινδύνους.

Ποιοι είναι οι υπαρκτοί κίνδυνοι για την Αμμόχωστο;

Αν συνεχιστούν οι παραβιάσεις, τότε ενδεχομένως η ζημιά, η οποία θα προκληθεί, να επιφέρει πολύ σοβαρές επιπτώσεις για την προοπτική λύσης.

Μπορούμε να σώσουμε το Βαρώσι εδώ που έχουν φθάσει τα πράγματα;

Μπορούμε να κάνουμε εκείνα τα οποία είναι στα δικά μας χέρια, που είναι να συνεχίσουμε να λειτουργούμε πρωτοβουλιακά, να επαναβεβαιώνουμε την προσήλωσή μας στη βάση λύσης ΔΔΟ, να συνεχίσουμε την προσπάθεια για επανέναρξη συνομιλιών. Να υπογραμμίζουμε την ανάγκη σεβασμού και εφαρμογής των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούμε αναχώματα.

Ωραία ακούγονται όλα αυτά, αλλά φαίνεται να μην πιάνουν τόπο. Η Τουρκία συνεχίζει τη δημιουργία νέων τετελεσμένων.

Έχω πει ότι έχουμε επίγνωση των δυσκολιών. Απ’ εκεί και πέρα, οι επιλογές είναι: είτε μοιρολατρικά να αποδεχτούμε ότι δεν υπάρχει κάτι το οποίο μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε αυτές τις αρνητικές εξελίξεις, είτε να επικεντρωθούμε σε εκείνα τα οποία εμείς μπορούμε να κάνουμε. Η επιλογή μας είναι το δεύτερο.

Τουρκικοί στόχοι

Θα αρχίσουν σύντομα πτήσεις από τη Ρωσία στην κατεχόμενη Τύμπου; Είμαστε ενώπιον αυτού του κινδύνου;

Είναι ένα θέμα το οποίο παρακολουθούμε και προβαίνουμε στις αναγκαίες ενέργειες προκειμένου να αποτραπεί μια τέτοια εξέλιξη.

Έχουν αλλάξει οι στόχοι της Τουρκίας στο Κυπριακό;

Η διακηρυγμένη θέση της Τουρκίας αυτή τη στιγμή είναι ότι για την ίδια δεν υφίσταται πλέον η βάση της ΔΔΟ και υποστηρίζει ότι πρέπει να υπάρξει ένα νέο πλαίσιο διευθέτησης τού Κυπριακού στη βάση της κυριαρχικής ισότητας, του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος, που ουσιαστικά σημαίνει λύση «δύο κρατών». Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από δικής μας πλευράς, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι τα μηνύματα από τη διεθνή κοινότητα, από όλες τις κατευθύνσεις -τον ΟΗΕ, το Συμβούλιο Ασφαλείας, την ΕΕ- είναι ότι το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού είναι αυτό το οποίο καθορίζεται από τα ψηφίσματα. Είναι επίσης ιδιαίτερης σημασίας στο γενικότερο πλαίσιο των σημερινών διεθνών εξελίξεων, να υπογραμμίζεται ότι δεν μπορεί να υπάρξει παρέκκλιση από τις αρχές της διαφύλαξης της εδαφικής ακεραιότητας, τής κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας των κρατών, και την υποχρέωση σεβασμού του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.

Φυσικό αέριο

Οι τεράστιες ανάγκες της ΕΕ για φυσικό αέριο, λόγω Ουκρανικού, μπορεί να διαμορφώσουν συνθήκες διευθέτησης του Κυπριακού ώστε να διευκολυνθεί η παραγωγή αερίου στην ΝΑ Μεσόγειο;

Ναι, η ενέργεια είναι ένας παράγοντας ο οποίος, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά. Στη βάση του σεβασμού του διεθνούς δικαίου από όλους.

Υπό ποιες προϋποθέσεις;

Όταν φθάσουμε στο σημείο όπου θα γίνει αποδεκτό, από πλευράς όλων των εμπλεκομένων, ότι θα έχουμε μια ανανεωμένη προσπάθεια για επίτευξη λύσης του Κυπριακού στη συμφωνημένη βάση, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας προσπάθειας, θα ήταν βοηθητικό να διαμορφωθούν συνθήκες μέσα από τις οποίες όλοι να μπορούν να προσβλέπουν ότι θα έχουν κάτι από το οποίο θα επωφεληθούν. Μια win-win κατάσταση για όλους τους εμπλεκόμενους. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας προσέγγισης, πιστεύω ότι μπορεί και ο παράγοντας ενέργεια να αξιοποιηθεί για να διαδραματίσει καταλυτικό, βοηθητικό ρόλο. Πάντα στη βάση του καθολικού σεβασμού της διεθνούς νομιμότητας και του διεθνούς δικαίου.

Μεταναστευτικό

Με την τ/κ πλευρά συζητάτε για τις ροές παράτυπων μεταναστών που έρχονται στις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα.

Γίνεται μια προσπάθεια προκειμένου να μπορέσει να διεξαχθεί μια συζήτηση, η οποία έλαβε χώραν και στο παρελθόν. Στο παρόν στάδιο, αντιμετωπίζουμε κάποια εμπόδια, ελπίζω να καταφέρουμε να τα ξεπεράσουμε προκειμένου να μπορέσουμε να έχουμε τη δυνατότητα για πραγματοποίηση αυτής της συζήτησης.

ΟΥΝΦΙΚΥΠ

Γίνεται συζήτηση για να αλλάξει ο ρόλος, ο αριθμός κ.λπ. της ΟΥΝΦΙΚΥΠ;

Όχι. Είχε γίνει μια τέτοια συζήτηση στο παρελθόν και υπήρξαν αναπροσαρμογές ως προς τη στελέχωση της δύναμης, αλλά αυτό το ζήτημα έχει οριστικοποιηθεί. Σε ό,τι αφορά τον ρόλο της Δύναμης, τους όρους εντολής της, δεν εγείρεται τέτοιο θέμα. Οι όροι εντολής της είναι αυτοί οι οποίοι προβλέπονται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Έχει λόγο ο διαπραγματευτής;

Κληθείς να πει ποιος είναι ο ρόλος του διαπραγματευτή στη διαμόρφωση θέσεων και πολιτικών στα του Κυπριακού, ο Μενέλαος Μενελάου απάντησε ότι ο ίδιος έχει τη δυνατότητα να εκφράζει την άποψή του, τις εισηγήσεις του, τις εκτιμήσεις του. «Βεβαίως, ο τελικός λόγος και η λήψη των τελικών αποφάσεων ανήκουν στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας», συμπλήρωσε.

Ο διαπραγματευτής πρέπει να εκτελεί αυτό που του λέει ο Πρόεδρος;

Ο διαπραγματευτής κινείται στο πλαίσιο τής καθορισμένης πολιτικής της ε/κ πλευράς, μέσα και από αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου, που είναι η επιδίωξη λύσης ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα των ΗΕ.

Εάν διαφωνεί με αυτό που του λέει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να διαπραγματευτεί;

Δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Είμαστε δεσμευμένοι και προσηλωμένοι στην ομοσπονδιακή λύση του κυπριακού προβλήματος, μέσω διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των ΗΕ. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος για να επιτευχθεί ο στρατηγικός στόχος της απελευθέρωσης και της επανένωσης του τόπου.

kateliadi@politis-news.com