Προεκλογικές δαπάνες άνευ ορίου και ελέγχου – Οι υποψήφιοι μπορούν να ξοδεύουν εκατομμύρια μέχρι τον Αύγουστο

Οι υποψήφιοι για την Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορούν να ξοδεύουν όσα χρήματα θέλουν στην προεκλογική τους εκστρατεία μέχρι και τον ερχόμενο Αύγουστο, χωρίς να προσμετρούν στο ποσό του €1 εκατ. που καθορίζει ως οροφή εκλογικών δαπανών η κείμενη νομοθεσία. Και αυτό, διότι, σύμφωνα πάντα με τον εκλογικό νόμο, η προεκλογική περίοδος αρχίζει έξι μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές. Δηλαδή, για την περίοδο μέχρι και τον ερχόμενο Αύγουστο, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στις εκλογικές δαπάνες. Το γεγονός πονοκεφαλιάζει την Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, που έχει την εποπτεία του ελέγχου των εκλογικών δαπανών, καθώς οι υποψήφιοι και τα εκλογικά τους επιτελεία μπορούν να εκμεταλλευτούν το γεγονός αυτό προς όφελός τους κατά την προεκλογική περίοδο, υπερβαίνοντας το ανώτατο όριο δαπανών του €1 εκατ. στις εκλογικές δαπάνες, χωρίς να έχουν κυρώσεις. Πώς; Οι υποψήφιοι και τα εκλογικά τους επιτελεία μπορούν από τώρα να προχωρήσουν σε προπληρωμές υπηρεσιών όπως δεξιώσεις, αίθουσες ξενοδοχείων, δώρα, κ.ά. που θα λάβουν αργότερα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, χωρίς να δηλώσουν αυτά τα έξοδα, διότι πληρώθηκαν πριν την έναρξη της προεκλογικής περιόδου. Συνεπώς, δεν θα αφαιρεθούν από το ποσό του €1 εκατ. που μπορούν να ξοδέψουν κατά την επίσημη προεκλογική περίοδο, όπως μας λέχθηκε από την Ελεγκτική Υπηρεσία.

Ειδικότερα, με βάση τον εκλογικό νόμο, οι υποψήφιοι για τις προεδρικές εκλογές δύνανται να δαπανήσουν μέχρι €1 εκατ. για την προεκλογική τους εκστρατεία, συν €5.000 προσωπικά έξοδα. Στον περί Εκλoγής (Πρόεδρος και αντιπρόεδρoς της Δημoκρατίας) Νόμo, καθίσταται σαφές πως «προεκλογική περίοδος» σημαίνει τη χρονική περίοδο που αρχίζει έξι μήνες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών και λήγει κατά την εν λόγω ημερομηνία. Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών τοποθετείται χρονικά περί τα τέλη Ιανουαρίου - αρχές Φεβρουαρίου του 2023. Συνεπώς, επίσημα η προεκλογική περίοδος θεωρείται ότι ξεκινά τον ερχόμενο Αύγουστο, οπόταν αρχίζουν να μετρούν και οι εκλογικές δαπάνες.

Σημειώνεται ότι, με πολυσέλιδη γνωμάτευσή του στις 11/12/2017, ο τέως γενικός εισαγγελέας κ. Κώστας Κληρίδης υπέδειξε στον Οδυσσέα Μιχαηλίδη ότι στο πλαφόν του €1 εκατ. θα πρέπει να υπολογίζονται και τα έξοδα στα οποία προβαίνουν τα πολιτικά κόμματα που στηρίζουν τους υποψήφιους. Αυτό σημαίνει ότι ο προϋπολογισμός της προεκλογικής καμπάνιας του κάθε υποψήφιου για τις προεδρικές εκλογές, ανεξάρτητα από τον αριθμό των κομμάτων που τον στηρίζουν, εξαντλείται στο ποσό του €1 εκατ.

Οι εισφορές 

Υποψήφιοι και κόμματα δέχονται ιδιωτικές εισφορές - χορηγίες για κάλυψη των εκλογικών τους εξόδων. Ήδη, ο ανεξάρτητος υποψήφιος κ. Νίκος Χριστοδουλίδης απευθύνθηκε στο κοινό για οικονομική ενίσχυση της προεκλογικής του εκστρατείας. Ο εκλογικός νόμος καθορίζει μέγιστα ποσά που μπορούν να δεχθούν τα κόμματα ως εισφορές όχι, όμως, για τους υποψήφιους, οι οποίοι, από τον Αύγουστο και εντεύθεν θα πρέπει να περιορίσουν τις εκλογικές τους δαπάνες στο €1 εκατ. Είναι, όμως, υποχρεωμένοι οι υποψήφιοι να δηλώσουν τις εισφορές τους στον γενικό ελεγκτή.

Με βάση των περί πολιτικών κομμάτων νόμο, τα κόμματα δύνανται να αποδέχονται ιδιωτικές εισφορές από φυσικά ή νομικά πρόσωπα μέχρι €50.000 ανά έτος. Παράλληλα, είναι υποχρεωμένα, το αργότερο μέχρι την 30η Ιουνίου κάθε έτους, να αναρτούν στην ιστοσελίδα τους στο διαδίκτυο ονομαστικό κατάλογο των προσώπων που προέβησαν σε ιδιωτικές εισφορές άνω των €500, κατά το αμέσως προηγούμενο έτος.

Η έκπτωση θεωρείται εισφορά

Στα πολιτικά κόμματα και στους υποψηφίους παραχωρούνται εκπτώσεις από διάφορους φορείς, για δαπάνες που αφορούν στην προεκλογική τους εκστρατεία. Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης απευθύνθηκε στη Νομική Υπηρεσία για γνωμάτευση μετά τη διαπίστωση, κατά τον έλεγχο των εκλογικών δαπανών των κομμάτων, ότι οι εκπτώσεις που τύγχαναν σε κάποιες περιπτώσεις ήταν πέραν του 40% της αξίας του τιμολογίου. Στη γνωμάτευσή του, ο τέως γενικός εισαγγελέας υπέδειξε ότι η οποιαδήποτε έκπτωση για δαπάνες που αφορούν την προεκλογική εκστρατεία θα πρέπει να θεωρείται ιδιωτική εισφορά, διότι, « τέτοιου είδους έκπτωση, έστω αν γίνεται έμμεσα, διευκολύνει το κόμμα, ανακουφίζοντάς το από το βάρος των οικονομικών του υποχρεώσεων και έχοντας έτσι το ίδιο πρακτικό αποτέλεσμα με τις άμεσες εισφορές».

Οι δαπάνες Αναστασιάδη - Μαλά

Οι δυο βασικοί πρωταγωνιστές των προεδρικών εκλογών του 2018 είχαν ξεπεράσει το όριο του €1 εκατ. σε εκλογικές δαπάνες, όπως διαπίστωσε η Ελεγκτική Υπηρεσία. Ωστόσο, δεν υπέστησαν κυρώσεις, διότι αφαιρέθηκε στο τέλος η χρηματοδότηση που έλαβαν από τα κόμματά τους ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, επειδή κρίθηκε αυτή η χρηματοδότηση παράνομη. Κατά τον επίμαχο χρόνο, τα κόμματα δεν νομιμοποιούνταν να προβούν σε εκλογικές δαπάνες, διότι, σιωπηρά, ενσωμάτωσαν την έκτακτη χορηγία που λάμβαναν κάθε πέντε χρόνια σε περιόδους εκλογών για κάλυψη των εκλογικών τους δαπανών, συνολικού ύψους €2,5 εκατ., με την τακτική χορηγία που λαμβάνουν κάθε χρόνο για την κάλυψη των λειτουργικών τους εξόδων. Ο λόγος που ενσωμάτωσαν τις δυο χορηγίες (έκτακτη και ετήσια τακτική) είναι για να λαμβάνουν κάθε χρόνο τα €2,5 εκατ., αντί μόνο σε περιόδους βουλευτικών και προεδρικών εκλογών. Πρόκειται για το κόλπο που έστησαν στη Βουλή, αρχές του 2018, οι κομματάρχες μαζί με τον τότε πρόεδρο της Βουλής Δ. Συλλούρη, για να αυξήσουν την ετήσια κρατική χορηγία των κομμάτων κατά €2,5 εκατ. Λόγω της ενσωμάτωσης της έκτακτης χορηγίας με την ετήσια χορηγία, κρίθηκε ότι τα κόμματα δεν νομιμοποιούνταν να προβούν σε εκλογικές δαπάνες στις προεδρικές του 2018 και έτσι κρίθηκαν παράνομες. Ως εκ τούτου, οι εκλογικές δαπάνες που χρεώθηκαν στον κ. Νίκο Αναστασιάδη ήταν €971.436 αντί €1.210.555 και στον κ. Μαλά €1.043.180, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι δαπάνες για σκοπούς εκλογών, στις οποίες προέβη το ΑΚΕΛ το 2017 και το 2018, ύψους €254.859 και €340.800, αντίστοιχα.

Σε περίπτωση παραβίασης του ορίου του €1 εκατ., ο εκλογικός νόμος προβλέπει την επιβολή προστίμου στον υποψήφιο, ίσου με το ποσό της υπέρβασης.

Σημειώνεται ότι, μετά τις προεδρικές εκλογές του 2018 και καθ' υπόδειξη της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η Βουλή τροποποίησε τον εκλογικό νόμο για να μπορούν τα κόμματα να χρησιμοποιούν την ετήσια κρατική χορηγία, στην οποίαν ενσωματώθηκε η έκτακτη κρατική χορηγία, και για την κάλυψη προεκλογικών εξόδων.