Την αποφυγή οποιαδήποτε δημοσιονομικής χαλάρωσης -συμπεριλαμβανομένων των μη προϋπολογισμένων αυξήσεων των μισθών του δημόσιου τομέα- συστήνει η αποστολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) η οποία ολοκλήρωσε την ετήσια αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας στο πλαίσιο του Άρθρου IV.
Στη δήλωση της αποστολής, υπό την ηγεσία του κ. Alex Pienkowski, υπογραμμίζεται η θετική πορεία της κυπριακής οικονομίας και σε γενικές γραμμές επαναλαμβάνονται συστάσεις παλαιότερων ετών, ειδικά σε ότι αφορά την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης και τον περιορισμό της αναντιστοιχία δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας.
Από το κείμενο γίνεται σαφές ότι το ΔΝΤ ζητεί να μπει φρένο στην αύξηση του κρατικού μισθολογίου και σε αστόχευτες κοινωνικές δαπάνες.
"Οι δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να στηρίζουν τις επενδύσεις, διατηρώντας παράλληλα την ευελιξία έναντι κλυδωνισμών. Προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στις κεφαλαιουχικές δαπάνες για την αύξηση της δυνητικής ανάπτυξης και τη στήριξη της κλιματικής μετάβασης. Παράλληλα, θα πρέπει να αποφεύγεται η επέκταση των άκαμπτων τρεχουσών δαπανών, όπως η αύξηση του δημόσιου μισθολογίου, η επέκταση των επιδοτήσεων ή η έναρξη μη στοχευμένων κοινωνικών προγραμμάτων, ώστε να διατηρηθεί η ευελιξία απέναντι σε ενδεχόμενα νέα σοκ στην οικονομία. Συγκεκριμένα, οι αρχές θα πρέπει να απέχουν από περαιτέρω αυξήσεις μέσω της ΑΤΑ ή νέες ad-hoc αυξήσεις μισθών, ώστε να περιοριστεί το ήδη μεγάλο μισθολογικό χάσμα μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και να αποφευχθεί περαιτέρω πίεση στην αύξηση των πραγματικών μισθών".
Στη συνέχεια αναφέρει ότι "οι αναδυόμενοι δημοσιονομικοί κίνδυνοι θα πρέπει να τύχουν προσεκτικής διαχείρισης. Ενδέχεται να απαιτηθούν πρόσθετοι πόροι για τη χρηματοδότηση της ολοκλήρωσης μεγάλων έργων ενεργειακής υποδομής, την κάλυψη της μεγαλύτερης από την προβλεπόμενη απορρόφηση του Σχεδίου Ενοίκιο Εναντι Δόσης και την απόκτηση δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η εξέλιξη αυτών των δημοσιονομικών κινδύνων θα πρέπει να παρακολουθείται στενά και να ενσωματώνεται στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά σχέδια της Κύπρου, ώστε να αποφευχθεί μια ξαφνική εμφάνισή τους που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς κανόνες ή την πρόοδο στη μείωση του χρέους".
Η αποστολή του ΔΝΤ συστήνει:
- Η δημοσιονομική πολιτική να επικεντρωθεί στη μείωση του χρέους κάτω από το 60% του ΑΕΠ για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και να τονωθεί η εμπιστοσύνη.
- Οποιαδήποτε δημοσιονομική χαλάρωση -συμπεριλαμβανομένων των μη προϋπολογισμένων αυξήσεων των μισθών του δημόσιου τομέα- θα πρέπει να αποφευχθεί, ιδίως δεδομένου ότι οι κίνδυνοι πληθωρισμού παραμένουν αυξημένοι.
- Ο χρηματοπιστωτικός τομέας εμφανίζεται ανθεκτικός, αλλά απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση, συμπεριλαμβανομένης της στενής παρακολούθησης του τομέα των ακινήτων.
- Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού τομέα είναι απαραίτητη για τη στήριξη της ανάπτυξης με γνώμονα τις επενδύσεις.
- Οι εργασιακές πολιτικές θα πρέπει να επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων, στην ενθάρρυνση της υψηλότερης απασχόλησης των γυναικών και στην περαιτέρω μείωση της ανεργίας των νέων.
- Τα βασικά ενεργειακά έργα και μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να επιταχυνθούν για να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια και να τηρηθούν οι δεσμεύσεις για το κλίμα.
Συνοπτικά, το ΔΝΤ διαπιστώνει ότι "η Κύπρος έχει επιδείξει εντυπωσιακή ανθεκτικότητα σε διαδοχικούς κλυδωνισμούς. Η ανάπτυξη παρέμεινε μεταξύ των υψηλότερων στη ζώνη του ευρώ, υποστηριζόμενη κυρίως από τις ξένες επενδύσεις, τον ισχυρό τουρισμό και την άνθηση του τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Ο πληθωρισμός μειώνεται αλλά παραμένει πάνω από το 2% και έχουν εμφανιστεί ενδείξεις μέτριας υπερθέρμανσης. Οι δημοσιονομικές επιδόσεις συνεχίζουν να είναι ισχυρές, με το χρέος σε σταθερή πτωτική πορεία".
Η ανάπτυξη
Το προσωπικό της αποστολής χαρακτηρίζει την ανάπτυξη ως εύρωστη, αν και με κάποια σημάδια μέτριας υπερθέρμανσης και προβλέπει ότι θα σταθεροποιηθεί στο 3% μεσοπρόθεσμα.
Το 2024 "η ανάπτυξη ύψους 3,4% ήταν από τις υψηλότερες στη ζώνη του ευρώ, υποστηριζόμενη από τις ισχυρές εξαγωγές υπηρεσιών και την κατανάλωση. Η αγορά εργασίας παραμένει σφιχτή, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται περαιτέρω και τα ποσοστά κενών θέσεων εργασίας να είναι υψηλά αλλά συγκρατημένα. Αν και η αβεβαιότητα είναι υψηλή, συνολικά υπάρχουν μέτριες ενδείξεις οικονομικής υπερθέρμανσης. Ωστόσο, η ανάπτυξη αναμένεται να μετριαστεί σε περίπου 2,5% φέτος και να σταθεροποιηθεί σταδιακά στο 3% μεσοπρόθεσμα".
Ο πληθωρισμός παραμένει κάπως αυξημένος. Σύμφωνα με την τάση της ζώνης του ευρώ, η άνοδος των τιμών των υπηρεσιών έχει διατηρήσει τον πληθωρισμό πάνω από το 2%. Εν μέρει αυτό οφείλεται στη συνεχιζόμενη μετακύλιση από το σοκ των τιμών της ενέργειας το 2022. Όμως, η σφιχτή αγορά εργασίας και η αύξηση των μισθών έχουν επίσης συμβάλει στις πιέσεις στις τιμές. Ταυτόχρονα, ο πληθωρισμός αναμένεται να σταθεροποιηθεί στο 2% μέχρι το τέλος του έτους.
Μεταρρυθμίσεις για ανάπτυξη
Το Ταμείο όπως κάθε χρόνο επαναλαμβάνει την ανάγκη υλοποίησης μεταρρυθμίσεων ώστε να ξεκλειδώσει το δυναμικό της ανάπτυξης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
"Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις", αναφέρει η δήλωση, "με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος και την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας είναι απαραίτητες για τη στήριξη της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης. Με την απασχόληση να βρίσκεται ήδη σε υψηλό επίπεδο, το κεφάλαιο θα καταστεί όλο και πιο σημαντικός μοχλός ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, οι πολιτικές θα πρέπει να εξασφαλίσουν ένα σταθερό και εξορθολογισμένο επιχειρηματικό περιβάλλον που να ευνοεί τις επενδύσεις. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες στον δικαστικό τομέα για την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου που υποστηρίζει την αφερεγγυότητα και τα δικαιώματα των πιστωτών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δικαστηρίων. Οι πολιτικές που προσανατολίζονται στην εργασία θα πρέπει να επικεντρωθούν στην αντιμετώπιση των αναντιστοιχιών δεξιοτήτων και στην ενεργοποίηση των εναπομεινάντων τμημάτων του εργατικού δυναμικού, ιδίως μεταξύ των νέων και των μακροχρόνια ανέργων".
Η ενέργεια
Το ΔΝΤ σχολιάζει και τα ενεργειακά και ειδικά την υλοποίηση βασικών ενεργειακών έργων και μεταρρυθμίσεων για να επιταχυνθεί η μείωση των τιμών της ενέργειας, η βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας και η τήρηση των δεσμεύσεων για το κλίμα.
"Η ολοκλήρωση του τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό και της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector θα ήταν σημαντικά βήματα προς την επίτευξη αυτών των στόχων. Ομοίως, το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό θα συνέβαλε στη μείωση του κόστους και των εκπομπών μέσω των μηχανισμών της αγοράς. Η σχεδιαζόμενη υιοθέτηση της πράσινης φορολογίας θα στήριζε περαιτέρω την ενεργειακή μετάβαση", αναφέρει η δήλωση της αποστολής του Ταμείου.
Οι κίνδυνοι
Οι βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι θεωρούνται μειωμένοι κλίνουν ενώ οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι είναι πιο ισορροπημένοι. Οι εξωτερικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν πιθανές εμπορικές συγκρούσεις που επηρεάζουν τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Κύπρου, την ενίσχυση των περιφερειακών εντάσεων ή νέα σοκ στις τιμές της ενέργειας.
Οι εγχώριοι κίνδυνοι περιλαμβάνουν περαιτέρω υπερθέρμανση, η οποία μπορεί να προκληθεί από τη χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής. Πιο μακροπρόθεσμα, η ανάπτυξη με γνώμονα τις επενδύσεις θα εξαρτηθεί από τη σταθερή πρόοδο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιγράφονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ). Η ευκίνητη και δυναμική οικονομία της Κύπρου παρουσιάζει σημαντικό ανοδικό δυναμικό, αναφέρεται χαρακτηριστικά.
