H εισαγωγή της πράσινης φορολογίας εντός του 2024, προς το καλοκαίρι, με την επιβολή φόρου άνθρακα 5 σεντ στα καύσιμα κίνησης, 7 σεντ στα καύσιμα παραγωγής και 1 σεντ στην κατανάλωση νερού, συν ΦΠΑ, θα προσθέσει σε αυτή τη φάση ένα διαχειρίσιμο κόστος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Επίσης, προβλέπεται πράσινο τέλος διανυκτέρευσης ύψους €2,5 στον τομέα της φιλοξενίας. Το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου εκτιμά το μέσο ετήσιο κόστος σε 121 ευρώ, το οποίο κυμαίνεται από 46 ευρώ για τα φτωχότερα νοικοκυριά και φτάνει μέχρι τα 228 ευρώ για τα πλουσιότερα.
Ωστόσο, σύμφωνα με την παρουσίαση για την πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση που είναι αναρτημένη στον ιστότοπο του Υπουργείου Οικονομικών, ο φόρος άνθρακα στα καύσιμα θα αυξηθεί και θα ανέλθει στα 7 σεντ το λίτρο το 2025, στα 10 σεντ το 2026 στα καύσιμα κίνησης και στα 11 σεντ το 2025 και 14 σεντ το 2026 στα καύσιμα παραγωγής με τη μελλοντική πορεία να εξαρτάται από τον ρυθμό μείωσης των εκπομπών ρύπων στις μεταφορές.
Οι μεταφορές αντιπροσωπεύουν το 47% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της Κύπρου. Η αποτυχία μείωσης των εκπομπών θα έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση της τιμής των καυσίμων από την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων στις μεταφορές. Πρόκειται για το ίδιο μοντέλο που ισχύει σήμερα για τη βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας. Η εμπειρία της ΑΗΚ είναι αρκούντος οδυνηρή για τις επιπτώσεις της αποτυχίας απόσυρσης των υγρών καυσίμων από την ηλεκτροπαραγωγή.
Το νέο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων εκπομπών για τα καύσιμα κίνησης, θέρμανσης και ελαφριάς βιομηχανίας έχει προγραμματιστεί να λειτουργήσει από το 2027. Το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) της Κύπρου προβλέπει αύξηση στις λιανικές τιμές καυσίμων κατά 9-13% στο σενάριο με πρόσθετα μέτρα. Συνεπώς, από το 2027 ο φόρος άνθρακα θα εξαρτάται από τον βαθμό «πρασινίσματος» των μεταφορών.
Αντισταθμιστικά
Τον πρώτο χρόνο εφαρμογής, το 2024, από τον φόρο στα καύσιμα κίνησης προβλέπονται, με το βασικό σενάριο, έσοδα €52 εκατ. €19 εκατ. από τις επιχειρήσεις και €33 εκατ. από τα νοικοκυριά.
Ο υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός, σε δηλώσεις του στο περιθώριο της συνάντησης για το δεύτερο παραδοτέο του έργου για τον Ολοκληρωμένο Φορολογικό Μετασχηματισμό και την πρόοδο υλοποίησης από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, επανέλαβε ότι η φορολογική μεταρρύθμιση θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερη, θα υπάρξουν αντισταθμιστικά μέτρα για τους πιο ευάλωτους και σχολίασε ότι από την παρουσίαση που έγινε «διαφάνηκε ότι δεν θα υπάρξουν σοβαρές απειλές για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις».
Ένα από τα σενάρια για τα αντισταθμιστικά είναι η παροχή εφάπαξ χορηγίας 100 ευρώ σε ευάλωτα νοικοκυριά (€14 εκατ. ευρώ), η παροχή δωρεάν δημόσιων μεταφορών (€15 έως 30 εκατ.) και πρόσθετες χορηγίες για απόκτηση πράσινων οχημάτων.
Επίσης, εξετάζονται επιδοτήσεις και άλλα μέτρα για βιομηχανίες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από καύσιμα για την αντιμετώπιση της απώλειας ανταγωνιστικότητας και τη μεταφορά του κόστους στις τιμές.
Τα έσοδα από τον φόρο άνθρακα στα καύσιμα παραγωγής εκτιμώνται το 2024 σε €13 εκατ., με τα οποία θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν πράσινες επιδοτήσεις για διευκόλυνση της μετάβασης σε καθαρή ενέργεια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2026 θα είναι διαθέσιμα συνολικά €174 εκατ. από το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα για την αποζημίωση ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων ή και τη χρηματοδότηση δράσεων για άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών από τις αυξήσεις στο ενεργειακό κόστος.
Περιορισμός εκπομπών CO2
Αν ο σχεδιασμός που περιλαμβάνεται στο αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) της Κύπρου για την περίοδο 2021-2030 υλοποιηθεί, τότε οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές θα μειωθούν κατά 8,2% έως το 2030. Το ΕΣΕΚ προβλέπει μερίδιο ΑΠΕ στις μεταφορές τουλάχιστον 29% το 2030.
Αυτό θα γίνει με την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις μεταφορές (θα φθάσει το 14,6% έως το 2030), την προσθήκη βιοκαυσίμων στη βενζίνη, τη σταθερή αύξηση της υιοθέτησης ηλεκτρικών οχημάτων και τη χρήση βιοκαυσίμων στις αερομεταφορές. Για τους επιμέρους στόχους στον τομέα των μεταφορών, τα κύρια μέτρα είναι η θέσπιση υποχρέωσης εφοδιασμού για την κατανάλωση ανανεώσιμων καυσίμων ή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και μέτρα για την προώθηση του εξηλεκτρισμού.
Το επικαιροποιημένο ΕΣΕΚ, το οποίο υποβλήθηκε τον περασμένο Ιούλιο, θέτει ως στόχο το 8% του στόλου επιβατικών αυτοκινήτων (85.000 νέα και μεταχειρισμένα οχήματα) να είναι αμιγώς ηλεκτρικά έως το 2030. Επιπλέον, τίθεται στόχος το 25% των ταξινομήσεων νέων οχημάτων το 2025 και το 100% το 2030 να είναι για ηλεκτρικά οχήματα.
Ξεχάστε τις επιδοτήσεις
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι θα πρέπει να ξεχάσουμε τις επιδοτήσεις στα υγρά καύσιμα, κατεύθυνση που έδειξε και ο κ. Κεραυνός. Η παράταση κατά έναν μήνα της τρέχουσας μείωσης της ειδικής φορολογίας στα καύσιμα είναι η τελευταία.
«Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα τα οριζόντια μέτρα πρέπει να καταργηθούν και να παραμείνουμε σε μέτρα στοχευμένα», είπε, και πρόσθεσε ότι το πρόβλημα του κόστους μπορείς να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης με ηλεκτρικά αυτοκίνητα, υβριδικά αυτοκίνητα και τα γενναιόδωρα, όπως είπε, κίνητρα για την αγορά τους που εξαγγέλθηκαν πρόσφατα από την κυβέρνηση.
