Μελέτη ΙΝΕΚ-ΠΕΟ: Αυξήσεις μισθών, απάντηση στην ύφεση

Την ανάγκη για επικέντρωση του κράτους, αλλά και των επιχειρήσεων, σε μια πολιτική αποκατάστασης των μισθών των εργαζομένων, αναδεικνύει μέσα από τα συμπεράσματά της η ετήσια έκθεση για την Οικονομία και Απασχόληση 2020 του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου – ΠΕΟ (ΙΝΕΚ-ΠΕΟ), η οποία παρουσιάστηκε από τον επιστημονικό συνεργάτη του Ινστιτούτου κ. Ηλία Ιωακείμογλου.

Η έκθεση του ΙΝΕΚ-ΠΕΟ θεωρεί ότι στην παρούσα συγκυρία και συνθήκες, θα πρέπει να σχεδιαστεί μια στρατηγική για την επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης με πλήρη χρησιμοποίηση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας. Για λόγους που αναλύονται στην έκθεση, αυτή η στρατηγική προϋποθέτει η αντι-υφεσιακή κρατική παρέμβαση να προσανατολιστεί προς μία οικονομική μεγέθυνση που θα έχει ως κινητήρια δύναμη τις αυξήσεις των εισοδημάτων των μισθωτών, ώστε να επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη με ώθηση κυρίως στους μισθούς. Αυτό θα βοηθήσει, όπως αναφέρεται στην έκθεση, σε έναν πιο δίκαιο κοινωνικό χαρακτήρα και στην ισότιμη αύξηση των οικονομικών μεγεθών.

Η προηγούμενη οικονομική κρίση, όπως σημειώνεται, και η εφαρμογή του μνημονιακού προγράμματος οδήγησαν σε δραματική αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος της εργασίας. «Αποτελεί, λοιπόν, ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης η αποκατάσταση αυτής της αναδιανομής εισοδήματος σε βάρος του κόσμου της εργασίας», υποδεικνύει το ΙΝΕΚ-ΠΕΟ.







Στοιχεία

Το ινστιτούτο παραθέτει στοιχεία με τα οποία το πρώτο κύμα της κρίσης συνοδεύθηκε από μειώσεις του μέσου μισθού κατά 3% κατά το εξάμηνο Απριλίου – Σεπτεμβρίου του 2020 έναντι του αντίστοιχου χρονικού διαστήματος του 2019. Με τα πιο πάνω δεδομένα, η αγοραστική δύναμη του μέσου πραγματικού μισθού έχει υποχωρήσει σήμερα σε επίπεδα του 2013, παρά την οικονομική άνοδο που μεσολάβησε την περίοδο 2015 με 2019. Παράλληλα, το ινστιτούτο σημειώνει πως με βάση προβλέψεις της ΕΕ, οι μειώσεις των αποδοχών εργασίας στην Κύπρο θα είναι οι μεγαλύτερες (μαζί με την Ελλάδα) σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης.

Επιπλέον, το ΙΝΕΚ εκτιμά πως λόγω του ότι οι επιχειρήσεις έχουν υποστεί ζημιές εξαιτίας της πανδημίας, τις οποίες θα επιθυμούσαν να καλύψουν, υπάρχει ανοικτό το ενδεχόμενο επιβολής διαρθρωτικών αλλαγών στην αγορά εργασίας, ακόμη και εάν τα μεγέθη της κερδοφορίας επανέλθουν στα επίπεδα που είχαν πριν την επιδημία, μέσω «διόρθωσης» στη διανομή του προϊόντος μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. «Αυτά είναι πιθανά, κατά μείζονα λόγο, επειδή μέχρι και το τρίτο τρίμηνο του 2020, ούτε το μέσο περιθώριο κέρδους, ούτε το εισοδηματικό μερίδιο του κεφαλαίου είχαν ανακτήσει τις απώλειες του πρώτου εξαμήνου του 2020», αναφέρεται.

Με βάση τα στοιχεία της μελέτης, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίαζε ήδη μεγάλο έλλειμμα -6,3% του ΑΕΠ κατά το 2019 εξαιτίας της ανόδου της εσωτερικής ζήτησης σε πολύ υψηλά επίπεδα, ενώ αυξήθηκε κατά το 2020 ακόμα περισσότερο (-10,4% του ΑΕΠ) με την υγειονομική κρίση επειδή υπήρξε πτώση των εξαγωγών (-17,7%), η οποία ήταν μεγαλύτερη από τη μείωση των εισαγωγών (-11,5%). Σημειώνεται πως για το 2021 και το 2022, οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπουν ότι το κυπριακό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα παραμείνει σχεδόν αμετάβλητο στις περίπου 10 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Κύπρου κατά το 2020 ήταν με μεγάλη διαφορά υψηλότερο από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρουσίαζαν επίσης μεγάλα ελλείμματα (η Ελλάδα -6,2% και η Ρουμανία -4,6%), ενώ αλματώδης ήταν και η μεγέθυνση του εμπορικού ελλείμματος (αγαθών και υπηρεσιών).



Έμφαση στην κατανάλωση

«Με αυτά τα δεδομένα, επειδή ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας, κατά τα φαινόμενα, δεν θα μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη μεγέθυνση του ΑΕΠ (μετά από μία αρχική φάση ευφορίας που θα διαδεχθεί το τέλος της επιδημίας και πιθανότατα θα ενισχύσει τον τουρισμό), οι κινητήριες δυνάμεις της οικονομίας για τα επόμενα έτη θα πρέπει να είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό ενδογενείς (ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση)», υποστηρίζει το ινστιτούτο. Η στήριξη της ιδιωτικής κατανάλωσης στην διάρκεια του πρώτου κύματος της επιδημίας, αναφέρεται, λειτούργησε ως «άγκυρα» που συγκράτησε την οικονομία εκτός μίας ύφεσης πολύ χειρότερης από αυτήν που πραγματικά σημειώθηκε. Παράλληλα, σταθεροποιητικός ήταν και ο ρόλος των δημόσιων καταναλωτικών δαπανών στη διάρκεια του πρώτου κύματος της επιδημίας. Ωστόσο, οι καθαρές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου μειώνονται από το 2018 (-11,1% το 2020 έναντι του 2019), ενώ επισημαίνεται πως οι καθαρές επενδύσεις που παρουσιάστηκαν από το 2016 και εντεύθεν αντανακλούσαν σε μεγάλο βαθμό την ανάκαμψη της οικοδομικής δραστηριότητας και τη μεγέθυνση των εισαγωγών μεταφορικών μέσων, όπως η υπαγωγή πλοίων στην κυπριακή σημαία και οι αγορές αυτοκινήτων.

Συμπέρασμα

Με την ανεργία να πλησιάζει επικίνδυνα σε διψήφιο νούμερο και τους μισθούς να παρουσιάζουν μείωση κατά περίπου 3% το 2020, μείωση η οποία προστίθεται στις μεγάλες μειώσεις που παρατηρήθηκαν λόγω της προηγούμενης κρίσης, το Ινστιτούτο ΙΝΕΚ-ΠΕΟ τονίζει την ανάγκη για αναδιανομή του εισοδήματος με έμφαση στους μισθούς με παράλληλες αλλαγές στην αγορά εργασίας ώστε να εξέλθουμε της οικονομικής ύφεσης.

«Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να επιτευχθεί διατηρήσιμος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης στην παρούσα συγκυρία όπου ασκείται εξαιρετικά ισχυρή πίεση στη ζήτηση, η κυβερνητική πολιτική πρέπει, εάν θέλει να εκπροσωπεί το γενικό συμφέρον και όχι μόνον το συμφέρον των επιχειρήσεων, να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μία στρατηγική οικονομικής μεγέθυνσης που θα είχε ως κινητήρια δύναμη τις αυξήσεις των εισοδημάτων των μισθωτών», καταλήγει η έκθεση.