Οδηγός επιβίωσης σε καιρό πληθωρισμού

Ο πρώτος φάκελος στο μέτωπο της οικονομίας που θα κληθεί να ανοίξει η νέα κυβέρνηση είναι αυτός του πληθωρισμού. Στη μακρά προεκλογική περίοδο ακούσαμε πολλές προτάσεις, κυρίως με άξονα τη φορολογία. Μειώνουμε τους φόρους και έτσι αυξάνεται το διαθέσιμο εισόδημα. Δεν ειπώθηκε, όμως, μια απλή αλήθεια: το φάρμακο για τη μείωση του πληθωρισμού όταν αυτός είναι υψηλός είναι πικρό. Απαιτεί τον περιορισμό του διαθέσιμου εισοδήματος για να περιοριστεί η ζήτηση για να πέσουν οι τιμές.

Γι' αυτό και η χάραξη μιας κατάλληλης οικονομικής πολιτικής σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού αποτελεί κρίσιμη πρόκληση για κάθε οικονομία. Η διαμόρφωση αυτής της πολιτικής δεν είναι μια εύκολη υπόθεση ούτε υπάρχει μια χρυσή συνταγή.

Ο πληθωρισμός ως μια επίμονη αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών, αποτελεί μείζονα οικονομική πρόκληση που επηρεάζει την αγοραστική δύναμη των ανθρώπων και τη σταθερότητα μιας οικονομίας. Ο υψηλός πληθωρισμός δημιουργεί ένα ασταθές περιβάλλον που μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική συρρίκνωση και μειωμένη ανάπτυξη, γι' αυτό και είναι απαραίτητο να υπάρχουν υγιείς οικονομικές πολιτικές που μπορούν να μετριάσουν τις επιπτώσεις του και να αποκαταστήσουν τη σταθερότητα.

Η νομισματική πολιτική

Ένα από τα βασικά στοιχεία της υγιούς οικονομικής πολιτικής σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού είναι η νομισματική πολιτική. Οι κεντρικές τράπεζες διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο του πληθωρισμού, προσαρμόζοντας την προσφορά χρήματος και πιστώσεων στην οικονομία. Η ΕΚΤ έχει προχωρήσει από τον Ιούλιο σε πέντε αυξήσεις επιτοκίων, αναμένεται άλλη μια κατά 0,50% τον Μάρτιο και η ολοκλήρωση του κύκλου των αυξήσεων θα εξαρτηθεί από την επιβράδυνση του ρυθμού του πληθωρισμού.

Η δημοσιονομική πολιτική

Ρόλο έχει και η δημοσιονομική πολιτική. Στην εξίσωση μπαίνει ο τρόπος που ξοδεύει το κράτος, αλλά και η φορολογική πολιτική.

Η οικονομική θεωρία μας διδάσκει ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη δημοσιονομική πολιτική για να μειώσουν το επίπεδο του πληθωρισμού μειώνοντας τις κρατικές δαπάνες ή αυξάνοντας τους φόρους. Όταν η κυβέρνηση μειώνει τις δαπάνες της, αποσύρει χρήματα από την κυκλοφορία, γεγονός που μπορεί να συμβάλει στην επιβράδυνση του ρυθμού του πληθωρισμού. Επιπλέον, όταν η κυβέρνηση αυξάνει τους φόρους, μειώνει το ποσό των χρημάτων που πρέπει να δαπανήσουν οι πολίτες, γεγονός που μπορεί επίσης να βοηθήσει στην επιβράδυνση του ρυθμού του πληθωρισμού.

Μια άλλη σημαντική πτυχή της υγιούς οικονομικής πολιτικής σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού είναι η συναλλαγματική πολιτική. Εδώ η βύθιση της ισοτιμία του ευρώ δεν μας βοηθά σε ό,τι αφορά το κόστος της ενέργειας (τα προϊόντα του πετρελαίου τιμολογούνται σε δολάρια). Ταυτόχρονα το υποτιμημένο ευρώ βοηθά τις εξαγωγές εκτός ευρωζώνης και θεωρητικά αυτό συμβάλλει στην αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης, στη μείωση του επιπέδου του πληθωρισμού και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών της χώρας.

Μεταρρυθμίσεις

Εκτός από τις νομισματικές, δημοσιονομικές και συναλλαγματικές πολιτικές, υπάρχουν και άλλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να συμβάλουν στην άμβλυνση των επιπτώσεων του υψηλού πληθωρισμού. Για παράδειγμα, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα, η μείωση της διαφθοράς και η αύξηση του ανταγωνισμού μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός πιο σταθερού οικονομικού περιβάλλοντος που είναι καλύτερα εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει τον υψηλό πληθωρισμό. Επιπλέον, η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αγοράς εργασίας, η μείωση των ρυθμιστικών φραγμών και η αύξηση της διαφάνειας μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός πιο ανταγωνιστικού περιβάλλοντος που μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του επιπέδου του πληθωρισμού.

Συμπερασματικά, ο υψηλός πληθωρισμός αποτελεί μείζονα οικονομική πρόκληση που απαιτεί υγιείς οικονομικές πολιτικές για τον μετριασμό των επιπτώσεών του και την αποκατάσταση της σταθερότητας. Οι αποτελεσματικές νομισματικές, δημοσιονομικές και συναλλαγματικές πολιτικές, καθώς και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αποτελούν κρίσιμα συστατικά στοιχεία κάθε ολοκληρωμένης οικονομικής πολιτικής που αποσκοπεί στη μείωση του πληθωρισμού και την προώθηση της σταθερότητας. Είναι, επίσης, σημαντικό για τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες να συνεργαστούν για την εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών που μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός πιο σταθερού οικονομικού περιβάλλοντος και να εξασφαλίσουν βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και ευημερία για όλους τους πολίτες.

Στην παρούσα φάση τον πρώτο λόγο στην ευρωζώνη τον έχει η ΕΚΤ. Τα επιτόκια θα συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία, αλλά παρατηρούμε ότι τώρα η ανάπτυξη επιβραδύνεται και οι πληθωριστικές πιέσεις εξασθενούν. Σε κάθε περίπτωση οι προοπτικές είναι αβέβαιες με μεγαλύτερο παράγοντα αβεβαιότητας την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία. Οι προοπτικές είναι βελτιωμένες, αλλά δεν είναι ακόμη καιρός για πανηγυρισμούς. Ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού υποχωρεί, αλλά δεν γνωρίζουμε αν η υποχώρηση θα συνεχιστεί. Μετρήσεις δείχνουν ότι καταναλωτές και επιχειρηματίες εξακολουθούν να έχουν την αίσθηση ότι οι τιμές, οι μισθοί και τα επιτόκια θα αυξάνονται.

Στην Κύπρο η επόμενη κυβέρνηση (υποθέτουμε ότι θα εκλεγεί ένας από τους τρεις υποψηφίους) θα αναμετρηθεί με τις υποσχέσεις που έχει δώσει.