Τσιμεντοποιία Βασιλικού, η αιχμή του δόρατος της βαριάς μας βιομηχανίας

Στην Κύπρο κυριάρχησε τις τελευταίες δεκαετίες η εντύπωση πως λόγω του μεγέθους μας δεν είμαστε, ούτε θα είμαστε ποτέ, σε θέση να αναπτύξουμε άλλους τομείς της οικονομίας, όπως είναι η βαριά βιομηχανία. Ιδιαίτερα την τελευταία 15ετία ακούσαμε φράσεις κλισέ ακόμα και ανάμεσα στην επιχειρηματική κοινότητα του τόπου, όπως «είμαστε μικρή χώρα δεν έχουμε βιομηχανία», «είμαστε οικονομία υπηρεσιών οπότε εκεί επικεντρωνόμαστε», «είμαστε χρηματοοικονομικό κέντρο». Αυτές οι φράσεις δημιούργησαν την εντύπωση πως χωρίς τον τομέα των υπηρεσιών θα επέλθει το χάος. Η κρίση δεν άργησε να επέλθει ωστόσο κάποιες εταιρείες κατάφεραν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να προχωρήσουν δυναμικά στους τομείς που εξειδικεύονται.

Μία οικονομία για να στηρίζεται σε γερά θεμέλια θα πρέπει να έχει και έναν ισχυρό εξαγωγικό τομέα, ο οποίος θα εμπνέει σιγουριά και αυτοπεποίθηση. Θα πρέπει επίσης να συνδυάζει ένα όραμα βιώσιμης ανάπτυξης στη βάση των νέων προκλήσεων που προκύπτουν τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και παγκόσμιο επίπεδο.

Το τρίπτυχο τεχνολογία, όραμα και βιώσιμη ανάπτυξη, χαρακτηρίζει και τη μεγαλύτερη βιομηχανική μονάδα που έχει σήμερα η χώρας μας. Και δεν είναι άλλη από τα Τσιμεντοποιία Βασιλικού τα οποία εδώ και έξι δεκαετίες αποτελούν μία από τις ελάχιστες ναυαρχίδες του κυπριακού εξαγωγικού τομέα. Και αναφέρουμε τον εξαγωγικό τομέα γιατί το τσιμέντο αποτελεί το τρίτο εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου, μετά τα φάρμακα και το χαλλούμι. Όταν αποφασίσαμε να επισκεφθούμε τα Τσιμεντοποιία Βασιλικού, είχαμε στο μυαλό μας μια βαριά βιομηχανία που σκοτώνει το περιβάλλον των γύρω περιοχών και κοινοτήτων και συμβάλλει σημαντικά στις εκπομπές ρύπων σε ολόκληρο το νησί. Δεν το κρύβουμε πως στην αρχή ήμασταν λίγο διστακτικοί για το τι θα αντικρίσουμε εκεί.

Ωστόσο, στην πορεία ανακαλύψαμε πως υπάρχει και αυτός ο τομέας, ο τομέας της κυπριακής βιομηχανίας, της τεχνολογικής εξειδίκευσης, της επιστημονικής εξέλιξης και επαγγελματικής κατάρτισης. Αυτά ξεχωρίζουν στα Τσιμεντοποιία Βασιλικού.

Το ιστορικό

Η εταιρεία ιδρύθηκε τον Δεκέμβρη του 1963 και το 1967 έγινε η πρώτη παραγωγή 150.000 τόνων τσιμέντο. Ενδεικτικό της αναπτυξιακής πορείας της εταιρείας είναι ότι σήμερα η συνολική παραγωγή ανέρχεται περίπου στα 2 εκατομμύρια τόνους τσιμέντο. Μεταξύ 1963 και 1984 έγιναν τέσσερις μονάδες παραγωγής, ενώ το 1984 κτίστηκε το λιμάνι Βασιλικού το οποίο βοηθά σε εξαγωγές προϊόντων για τις ανάγκες της εταιρείας αλλά και για τις εισαγωγές της. Σήμερα στο λιμάνι ελλιμενίζονται πέραν των 300 πλοίων τον χρόνο, και λειτουργεί τόσο για τις ανάγκες της εταιρείας όσο και για δραστηριότητες εκτός της εταιρείας με τη λήψη φυσικά και των ανάλογων αδειών από τις κρατικές υπηρεσίες και τμήματα. Ένας αριθμός περίπου 200 πλοίων αφορούν δραστηριότητες των Τσιμεντοποιίων Βασιλικού ενώ τα υπόλοιπα αφορούν εξωτερικές δραστηριότητες.

Τα στελέχη της εταιρείας κατά τη διάρκεια της παρουσίασης που μας έκαναν, μας ανέφεραν πως το 2008 αποφασίστηκε ο εκσυγχρονισμός των Τσιμεντοποιίων Βασιλικού και έτσι λήφθηκε η απόφαση για συγχώνευση με την Εταιρεία Κυπριακά Τσιμέντα. Αυτή τη στιγμή οι κυριότεροι μέτοχοι στα Τσιμεντοποιία Βασιλικού είναι η Heidelberg, τα Κυπριακά Τσιμεντοποιία και η Αρχιεπισκοπή, οι οποίοι κατέχουν έκαστος το 25% του μετοχικού κεφαλαίου.

Επιπλέον, να σημειώσουμε πως από το 2008 μέχρι και το 2021 επενδύθηκαν 280 εκατ. ευρώ, ενώ γίνονται κάθε χρόνο επενδύσεις περίπου 10 εκατομμυρίων ευρώ με σκοπό την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων και τη συντήρηση μηχανημάτων. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός πως από τα 280 εκατ. ευρώ συνολικών επενδύσεων τα 80 εκατ. ευρώ δόθηκαν για εργασίες σε κυπριακές εταιρείες.

Η κρίση του 2013

Ωστόσο, με την τραπεζική κρίση του 2013 η παραγωγή μειώθηκε δραματικά. Ενδεικτικό είναι πως το 2014 το επίπεδο παραγωγής ήταν στα επίπεδα του 1978, δηλαδή μόλις 450.000 τόνους ετησίως. Απλά να αναφέρουμε πως σήμερα παράγονται περίπου 200.000 τόνοι τον μήνα. Επομένως, η διεύθυνση της εταιρείας έπρεπε να λάβει άμεσες αποφάσεις πριν βρεθεί προ αρνητικών τετελεσμένων. Όπως μας εξήγησαν τα στελέχη της εταιρείας, τότε πάρθηκε και η απόφαση για μεγαλύτερη επικέντρωση στην ανάπτυξη του εξαγωγικού τομέα και συγκεκριμένα σε παραγωγή κλίνκερ για εξαγωγικούς σκοπούς. Αποτέλεσμα τούτου είναι να παράγεται σήμερα το πιο φθηνό τσιμέντο στην Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι το κόστος ενέργειας στην Κύπρο παραμένει το υψηλότερο στην Ευρώπη. Το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών πηγαίνει προς Ισραήλ, ενώ ο μεγαλύτερος ανταγωνιστικός παίκτης στην περιοχή είναι η Τουρκία όπου αποτελεί τη δεύτερη χώρα σε παραγωγή τσιμέντου παγκοσμίως.

Εργαζόμενοι

Σήμερα τα Τσιμεντοποιία Βασιλικού απασχολούν 230 μόνιμους εργαζομένους αλλά και αρκετούς εξωτερικούς συνεργάτες, κυρίως εξειδικευμένο προσωπικό. Οι εργαζόμενοι είναι ως επί το πλείστον κάτοικοι της περιοχής.

Ωστόσο, η εταιρεία έχει ως στόχο της τη συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού της, αλλά και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού της Κύπρου το οποίο εξειδικεύεται σε αυτή τη νευραλγική βιομηχανία του τόπου.

Έτσι, στο πλαίσιο των πιο πάνω στόχων έθεσε και σε εφαρμογή τον θεσμό «Ακαδημία Ταλέντων». «Στόχος του θεσμού αυτού είναι η εργοδότηση αποφοίτων από την τριτοβάθμια εκπαίδευση οι οποίοι δεν είχαν εργασιακή εμπειρία και τους δόθηκε η ευκαιρία για να αποκτήσουν την εμπειρία αυτή από τα Τσιμεντοποιία Βασιλικού. Μάλιστα κάποιοι παρέμειναν στην εταιρεία, ενώ άλλοι βρήκαν δουλειές υψηλού επιπέδου είτε εντός είτε εκτός Κύπρου», τόνισε γενικός διευθυντής της εταιρείας, Γιώργος Σάββα, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης.

Η πράσινη μετάβαση

Τα Τσιμεντοποιία Βασιλικού δεν σταμάτησαν όμως εδώ. Η διεύθυνση βλέποντας τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς, αποφάσισε να επενδύσει σημαντικά και στην κυκλική οικονομία. Έτσι, από το 2020 δημιούργησε το δικό της φωτοβολταϊκό πάρκο συνολικής παραγωγής ενέργειας 8 MWh, ποσό που αντιστοιχεί στο 9% των ενεργειακών της αναγκών. Η ανάγκη εισαγωγής της κυκλικής οικονομίας στη διαδικασία παραγωγής προήλθε αφενός γιατί η διεύθυνση της εταιρείας κατάλαβε πως το υψηλό κόστος ενέργειας που πληρώνει στην ΑΗΚ είναι δυσβάστακτο και αφετέρου λόγω της ανάγκης προσαρμογής στην πράσινη μετάβαση όπως επιτάσσουν σήμερα οι κανόνες της ΕΕ. Ενδεικτικά, κάθε μήνα η εταιρεία πληρώνει 6 εκατ. ευρώ σε ηλεκτρικό ρεύμα στην ΑΗΚ. Είναι ουσιαστικά ο μεγαλύτερος πελάτης της ΑΗΚ, ο οποίος χρησιμοποιεί το 3% της παγκύπριας κατανάλωσης ενέργειας.

Όπως μας εξήγησε ο γενικός διευθυντής της Energo (θυγατρική των Τσιμεντοποιίων Βασιλικού), Γιώργος Αμερικάνος, με την επένδυση στα εναλλακτικά καύσιμα μειώθηκαν σημαντικά οι εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) και επομένως το κόστος ενέργειας. Σήμερα η παραγόμενη ενέργεια της εταιρείας από εναλλακτικά καύσιμα ανέρχεται στο 37%.

Διαχείριση και επεξεργασία αποβλήτων

Τον Οκτώβριο του 2020 τέθηκε σε πλήρη λειτουργία η εταιρεία Energo. Η εταιρεία είναι συνδεδεμένη με τα Τσιμεντοποιία Βασιλικού και ο κυριότερος ρόλος της είναι η συλλογή και μεταφορά αποβλήτων, η διαχείριση και επεξεργασία εναλλακτικών καυσίμων αλλά και η εμπορία αποβλήτων. Το 50% ανήκει στα Τσιμεντοποιία Βασιλικού και το υπόλοιπο 50% στην Hellenic Tzilalis ενώ οι εγκαταστάσεις της καλύπτουν 80.000 τ.μ.

«Παίρνουμε τις εναλλακτικές πρώτες ύλες και τις επαναχρησιμοποιούμε, υλικά τα οποία ουσιαστικά είναι απόβλητα και τα οποία έχουν πλούσια θερμογόνο αξία και τα επεξεργαζόμαστε. Η κυκλική οικονομία για εμάς είναι πολύ σημαντική το ίδιο και η ανάκτηση ενέργειας. Η χρήση εναλλακτικών καυσίμων σε τσιμεντοποιία επιτυγχάνει τη μείωση χρήσης των ορυκτών καυσίμων και μειώνονται έτσι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Καταφέραμε να αναπτύξουμε μια πιο πράσινη βιομηχανία και να μειώσουμε το κόστος ενέργειας καθώς οι εκπομπές ρύπων είναι πιο μειωμένες. Γίνεται επίσης επίτευξη των εθνικών στόχων μέσω χρήσης ΑΠΕ για την ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων», ανάφερε ο κ. Αμερικάνος.

Οι επενδύσεις στην Energo για τη δημιουργία υποδομών έφθασαν τα 8 εκατ. ευρώ. Αγοράστηκαν κινητοί τεμαχιστές, φορτωτήρες, γη αλλά δημιουργήθηκε και γραμμή παραγωγής. Ενδεικτικό της ανοδικής πορείας της εταιρείας είναι πως το 2014 η Energo στελεχωνόταν από 2 άτομα και σήμερα εργοδοτεί 27. Δημιουργούνται δηλαδή συνεχώς θέσεις εργασίας. Παράλληλα, ο σχεδιασμός είναι σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Συνθήκης της Βασιλείας, οι δυνατότητες αποθήκευσης περιλαμβάνουν 17.000 τόνους ελαστικά, 12.000 τόνους γυαλί και 900 τόνους άλλων αποβλήτων. Να σημειώσουμε ότι τα πιο πάνω δεδομένα αφορούν εγχώρια απόβλητα. Παράλληλα, η εταιρεία έχει τη δυνατότητα διαχείρισης 18 τόνων απόβλητα την ώρα και 1.800 τόνων αποθήκευσης. Ακόμα, εισάγονται μεγάλες ποσότητες επεξεργασμένων αποβλήτων από το εξωτερικό.

«Αυτό είναι το επιχειρηματικό μοντέλο όλων των σύγχρονων τσιμεντοποιιών της Ευρώπης και των ανεπτυγμένων χωρών, με επίτευξη και των στόχων της πράσινη συμφωνίας», υπέδειξε ο γενικός διευθυντής της Energo.

Η εταιρεία ξεκίνησε το 2019 με την επεξεργασία εγχώριων αποβλήτων συνολικού όγκου 32.000 τόνων, συνέχισε το 2020 με 33.000 τόνους, το 2021 με 39.000 τόνους ενώ με βάση εκτιμήσεις της διεύθυνσης για το 2022 ο αριθμός αυτός θα κλείσει στους 50.000 τόνους. «Παραλαμβάνουμε περίπου 50 φορτηγά αποβλήτων καθημερινά. Αποτέλεσμα τούτου είναι η μείωση των εκπομπών αερίων οι οποίες ισοδυναμούν με εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα 9.000 αυτοκινήτων ετησίως. Οι 42.000 τόνοι αφορούν κυπριακά απόβλητα ενώ οι 120.000 εισαγόμενα απόβλητα. Υπάρχουν εννέα προμηθευτές από Ιταλία, ένας από την Ελλάδα και οκτώ προμηθευτές από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι εναλλακτικές πρώτες ύλες που έχουμε περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων το γυαλί, υλικά από γεωτρήσεις στην ΑΟΖ μας, ενώ οι μεγαλύτερες παραλαβές είναι από τις μονάδες διαχείρισης αποβλήτων.

Λαμβάνονται περίπου 16 εκατομμύρια μπουκάλια τον χρόνο τα οποία χρησιμοποιούνται μετά από ειδικές επεξεργασίες για την παραγωγή καυσίμου. Όπως ανάφερε ο κ. Αμερικάνος, λόγω της Energo τα Τσιμεντοποιία Βασιλικού συγκαταλέγονται ανάμεσα στο 10% της καλύτερης ενεργειακής απόδοσης με βάση διεθνείς διαγωνισμούς.

«Προσπαθούμε να μειώσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων, Παράλληλα, επιδίωξή μας είναι να παράγουμε τσιμέντα φιλικά προς το περιβάλλον με βάση διεθνή πρότυπα και τέλος κάνουμε αποκατάσταση των περιοχών στο λατομείο», κατέληξε.