Τι μπορεί να κάνει η Κύπρος για να ενισχύσει το επιχειρηματικό της οικοσύστημα - Η Nava Swersky Sofer στον "Π"

Μία από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες διεθνώς στον χώρο της καινοτομίας και της νεοφυούς επιχειρηματικότητας (start up) η ισραηλινή Nava Swersky Sofer με αφορμή τη συμμετοχή της στη διοργάνωση Reflect Festival που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Λεμεσό, μιλά αποκλειστικά στον «Π» και μεταφέρει την εμπειρία της. Τι μπορεί να κάνει η Κύπρος για να ενισχύσει το επιχειρηματικό της οικοσύστημα.

Επισκεφτήκατε πρόσφατα την Κύπρο. Παρακολουθήσατε και συμμετείχατε στο Reflect. Από αυτά που είδατε, πώς αξιολογείτε το οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων της Κύπρου;

Εντυπωσιάστηκα πάρα πολύ από την πρόοδο που είδα στην Κύπρο. Πριν από έξι χρόνια μίλησα στο πρώτο συνέδριο καινοτομίας, στη Λευκωσία. Η διαφορά μεταξύ τότε και τώρα είναι συγκλονιστική. Και είναι σπάνιο να βλέπεις τόσο γρήγορη πρόοδο. Μίλησα με τους υπουργούς, τον επικεφαλής επιστήμονα και το Ίδρυμα Ερευνητικής Καινοτομίας, επιχειρηματίες, επενδυτές και κυβερνητικούς αξιωματούχους και υπάρχει η αίσθηση ότι τα πράγματα επιτέλους ενώνονται.

Πήρα μια πολύ ισχυρή αίσθηση δέσμευσης από τους αξιωματούχους οι οποίοι αναζητούν ενεργά τρόπους για να διευκολύνουν τους επιχειρηματίες και τους επενδυτές να έρθουν και να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο. Αυτό δεν είναι προφανές.

Το Ισραήλ έχει επιτύχει ως έθνος που προωθεί την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Τι θα μπορούσε να διδαχθεί η Κύπρος από την εμπειρία του Ισραήλ;

Πρόσφατα έδωσα μια ομιλία σε μια ομάδα στελεχών ΜΒΑ σχετικά με τις διάφορες συνιστώσες του ισραηλινού οικοσυστήματος καινοτομίας και τι το κάνει να λειτουργεί. Και υπάρχουν πολλές διαφορετικές συνιστώσες.

Ένα από αυτά είναι η υποστήριξη της κυβέρνησης. Ένα άλλο είναι η ύπαρξη πολυεθνικών εταιρειών.

Χρειάζεται, βέβαια, να υπάρχουν χρήματα και η κυβέρνηση μπορεί να βοηθήσει σε αυτό. Δεν νομίζω ότι μια κυβέρνηση πρέπει να επενδύει σε εταιρείες, αλλά μπορεί να προσφέρει κίνητρα στους επενδυτές που είναι πρόθυμοι να έρθουν και να επενδύσουν σε εταιρείες. Μπορεί να προσφέρει μια ώθηση σε αυτούς τους επενδυτές και μπορεί να προσφέρει μια προστασία αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν ομαλά. Τέλος, μπορεί να προσφέρει ένα ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον.

Η προσφορά γενικά ενός θετικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητη. Και τότε θα είστε σε θέση να φέρνετε όλο και περισσότερα χρήματα στο σύστημα, διότι τα χρήματα είναι το καύσιμο για κάθε σύστημα νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Σχετικά με τα συστατικά της επιτυχίας. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας του Ισραήλ, το οποίο έχει αναγνωριστεί ως ένα έθνος νεοφυών επιχειρήσεων;

Νομίζω ότι αυτό που μπορεί να μάθει η Κύπρος από επιτυχημένα οικοσυστήματα καινοτομίας όπως το Ισραήλ, και όχι μόνο το Ισραήλ, είναι να εστιάζει στα δυνατά της σημεία. Μην προσπαθήσετε να κάνετε κάτι ξένο προς το οικοσύστημα ή το περιβάλλον σας. Αυτό δεν λειτουργεί. Για παράδειγμα, η Κύπρος έχει μια πολύ ισχυρή ναυτιλιακή βιομηχανία, μια ακμάζουσα τουριστική βιομηχανία, αλλά και συγκεκριμένες δυνατότητες στη γεωργία. Οι τομείς που ανέφερα είναι επίσης τομείς στους οποίους είναι πιθανό να βρείτε ισχυρούς τοπικούς και διεθνείς επενδυτές. Στη ναυτιλία, για παράδειγμα, ένας διεθνής όμιλος θα μπορούσε να επενδύσει σε τεχνολογίες έξυπνης ναυτιλίας, για την καλύτερη μεταφορά εμπορευμάτων. Αυτή τη στιγμή συμβαίνουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα σε αυτόν τον τομέα.

Ένα άλλο πράγμα που μπορείτε να μάθετε από το Ισραήλ είναι ο τρόπος της κυβερνητικής υποστήριξης, η οποία θα πρέπει να είναι πολύ εστιασμένη. Αυτό που απαιτείται είναι μια έξυπνη κυβερνητική παρέμβαση. Στο Ισραήλ έχουμε Ισραηλινή Αρχή Καινοτομίας και ένα από τα πράγματα που έχουν κάνει πολύ καλά όλα αυτά τα χρόνια είναι η υποστήριξη συγκεκριμένων στρατηγικών πρωτοβουλιών.

Έτσι δημιουργήθηκε ο κλάδος των venture capital και σήμερα έχουμε έναν από τους μεγαλύτερους κλάδους VC στον κόσμο, ο οποίος δημιουργήθηκε πριν από 30 χρόνια με μια επένδυση 100 εκατομμυρίων δολαρίων από την κυβέρνηση για τη δημιουργία 10 ταμείων επιχειρηματικού κινδύνου. Στη συνέχεια η κυβέρνηση αποσύρθηκε.

Το Ισραήλ αποφάσισε τώρα ότι χρειάζεται μια εθνική πρωτοβουλία κβαντικής πληροφορικής και πραγματοποίησε μια σημαντική επένδυση. Το ίδιο κάναμε πριν από 10 χρόνια με τη νανοτεχνολογία, υποστηρίζοντας τη δημιουργία κέντρων έρευνας και εμπορικής αξιοποίησης της νανοτεχνολογίας στα κορυφαία ερευνητικά πανεπιστήμια.

Κάτι άλλο που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι η επιστροφή επιτυχημένων ομογενών. Ο επαναπατρισμός ικανών ανθρώπων είναι μια σύντομη διαδρομή προς την επιτυχία.

Τέλος, η Κύπρος έχει και ένα σημαντικό πλεονέκτημα, είναι πλήρες μέλος της ΕΕ και είναι εύκολο για εσάς να δημιουργήσετε διεθνείς συνεργασίες. Έχετε επίσης πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα που μπορούν να δώσουν ώθηση στη βιομηχανία σας που βασίζεται στην έρευνα και την ανάπτυξη.

Η Κύπρος βρίσκεται στον δρόμο προς αυτή την επιτυχία. Έχετε ξεπεράσει κατά πολύ τα πρώτα αρχικά βήματα. Επιχειρηματίες πλέον έρχονται στην Κύπρο. Κατά τη διάρκεια του Reflect Festival, συνάντησα έναν επιχειρηματία που μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Σλοβακίας και Κύπρου.

Η Κύπρος έχει πολλούς δικηγόρους και λογιστές. Υπάρχει περιθώριο για καινοτομία στις υπηρεσίες; Όταν μιλάμε για καινοτομία, όλοι σκέφτονται την τεχνολογία. Τι γίνεται με τις υπηρεσίες;

Υπάρχει χώρος για καινοτομία παντού και σίγουρα στις υπηρεσίες. Και προσωπικά έχω συναντήσει αρκετές εταιρείες σε αυτόν τον τομέα. Ένας από τους επιχειρηματίες που καθοδήγησα στην Ινδία πριν από λίγους μήνες, ξεκίνησε μια εταιρεία που παρέχει υπηρεσίες επίλυσης διαφορών. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. H καινοτομία δεν βρίσκεται μόνο στην τεχνολογία. Αφορά και τις υπάρχουσες παραδοσιακές δραστηριότητες.

Στην Κύπρο, ένα σημαντικό πρόβλημα είναι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Δεν υπάρχουν επενδυτές για να μετατρέψουν μια καλή ιδέα σε επιχείρηση, σε προϊόν. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα;

Οι επενδυτές πηγαίνουν εκεί όπου μπορούν να βγάλουν χρήματα. Πέρασα ένα μεγάλο μέρος της καριέρας μου στο τομέα των VC. Πηγαίνεις εκεί που μπορείς να βγάλεις χρήματα. Είναι πολύ απλό. Στο τέλος της ημέρας, ένα ταμείο επιχειρηματικού κεφαλαίου έχει επενδυτές. Είναι τα χρήματα άλλων ανθρώπων και πρέπει να βγάλεις χρήματα γι' αυτούς. Στο τελευταίο μου ταξίδι στην Κύπρο συνάντησα μερικούς επενδυτές και μου ανέφεραν ότι άρχισαν να αναζητούν ευκαιρίες εδώ επειδή αυτές άρχισαν να παρουσιάζονται.

Αυτό που μπορείτε να κάνετε, και το ίδιο είπα και στους κυβερνητικούς αξιωματούχους, είναι να δημιουργήσετε κάποιες μεγάλες επιτυχίες. Χρειάζεστε μερικές μεγάλες επιτυχίες γιατί η επιτυχία γεννάει επιτυχία. Και μόλις δημιουργήσετε αυτές τις λίγες επιτυχίες, τότε τα υπόλοιπα θα ακολουθήσουν. Διότι οι επενδυτές θα θέλουν να έρθουν και να αναζητήσουν ευκαιρίες, αν μπορέσετε να τους δείξετε ότι μπορείτε να βγάλετε κέρδη.

Ίσως χρειάζεται να βοηθήσετε λίγο στην αρχή, για να είστε πιο ελκυστικοί σε σύγκριση με άλλα μέρη. Το Ισραήλ το έκανε αυτό πριν από 30 χρόνια, όπως σας είπα. Και πάλι, η κυβέρνηση μπορεί να έχει έναν πολύ μικρό ρόλο εδώ. Επειδή μακροπρόθεσμα, η κυβέρνηση δεν μπορεί να είναι επενδυτής επιχειρηματικού κινδύνου. Πρέπει να παρέχει τη σωστή ρύθμιση και την κατάλληλη πολιτική. Αυτοί είναι οι δύο ρόλοι της κυβέρνησης.

Αποτυχία. Συνήθως μιλάμε για ιστορίες επιτυχίας. Πώς πρέπει να χειριστεί ένας επιχειρηματίας την αποτυχία; Η αποτυχία είναι μέρος της ζωής, αλλά δεν το συζητάμε πολύ αυτό.

Λοιπόν, πρέπει να πω ότι το κάνω, μιλάω πολύ για την αποτυχία. Και μιλάω για την αποτυχία επειδή μιλάω για την επιχειρηματικότητα. Και δεν μπορείτε να γίνετε επιτυχημένος επιχειρηματίας χωρίς να αποτύχετε στην πορεία. Δεν έχω γνωρίσει ποτέ κανέναν που να μην έχει αποτύχει. Εννοώ, ποτέ. Αυτό που πρέπει να κάνετε με την αποτυχία είναι να την αποδεχτείτε.

Σε κανέναν δεν αρέσει να αποτυγχάνει, αλλά είναι μέρος του παιχνιδιού. Υπάρχει λοιπόν ένα όμορφο απόφθεγμα, του Μπέκετ που λέει «ποτέ δεν προσπάθησες, ποτέ δεν απέτυχες, δεν πειράζει, ξαναπροσπάθησε, ξαναπέτυχε, απέτυχε καλύτερα».

Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να υπάρχει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που επιτρέπει στους ανθρώπους να ξεκινήσουν μια νέα προσπάθεια αν αποτύχουν, Αυτό είναι σημαντικό. Σε χώρες όπου τιμωρείσαι για την αποτυχία και δεν μπορείς να ξαναρχίσεις, τότε οι άνθρωποι φοβούνται πολύ, δεν παίρνουν ρίσκο και δεν πετυχαίνουν. Τα πολύ επιτυχημένα οικοσυστήματα καινοτομίας βοηθούν τους ανθρώπους να ανακάμψουν από την αποτυχία. Θα σας πω μια ιστορία σχετικά με αυτό. Μια ισραηλινή εταιρεία που ονομάζεται Waze, η οποία είναι μια εφαρμογή πλοήγησης, εξαγοράστηκε από την Google πριν από επτά ή οκτώ χρόνια, για πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια σε μετρητά. Μερικά χρόνια πριν από αυτό, όταν η εταιρεία έψαχνε για διευθύνοντα σύμβουλο. Ένας από τους ανθρώπους που πέρασε από συνέντευξη για τη θέση είχε αποτύχει στην προηγούμενη εταιρεία του. Και αυτό είναι το άτομο που προσέλαβαν. Και αυτό το άτομο πούλησε την εταιρεία λίγα χρόνια αργότερα.