Καύσιμο της ανάκαμψης οι αποταμιεύσεις

Σημαντικά ποσά αποταμιεύσεων κατάφεραν να συσσωρεύσουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις κατά την περίοδο της πανδημίας αφού η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της πανδημίας οδήγησε καταναλωτές και επιχειρηματίες να μειώσουν τις δαπάνες και τις επενδυτικές δραστηριότητές τους. Η κυπριακή οικονομία είναι από τις χώρες της Ευρωζώνης η οποία διαχρονικά είχε χαμηλά ή και αρνητικά ποσοστά αποταμίευσης. Ωστόσο, η πανδημία της Covid επέφερε ένα θετικό στοιχείο μέσα στα τόσα άλλα αρνητικά. Ως αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων οδήγησε στην αύξηση των αποταμιεύσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Στοιχεία Κεντρικής

Το πιο πάνω συμπέρασμα καταδεικνύεται και από τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου αφού από τον Ιούλιο του 2020 μέχρι και τον Ιούλιο του 2021 οι συνολικές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών είχαν κυμανθεί από 28,5 δισ. ευρώ σε 29,5 δισ. ευρώ, μια ετήσια αύξηση δηλαδή του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Επιπλέον, ως σύνολο οι συνολικές καταθέσεις για κατοίκους εσωτερικού ανήλθαν στο τέλος Ιουλίου του 2021 στα 40,5 δισ. ευρώ. Η ίδια τάση παρουσιάστηκε και σε ότι αφορά τις αυξήσεις των αποταμιεύσεων των επιχειρήσεων οι οποίες αυξήθηκαν από 10,6 δισ. ευρώ στα 11,3 δισ. ευρώ. Μια αύξηση αποταμιεύσεων που φτάνει τα 700 εκ. ευρώ.

Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί πως τα συνολικά δάνεια των κυπριακών νοικοκυριών στο τέλος Ιουλίου 2020 ανέρχονταν στα 13,3 δισ. ευρώ ενώ στο τέλος Ιουλίου 2021 τα συνολικά δάνεια έχουν μειωθεί στα 12,2 δισ. ευρώ, ετήσια μείωση δηλαδή που ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Ουσιαστικά, η πλεονάζουσα ρευστότητα των νοικοκυριών (καταθέσεις μείον δάνεια) ανέρχεται στα 17,3 δισ. ευρώ.

Σε σχέση με τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις κινήθηκαν στο ίδιο πτωτικό μοτίβο αφού από τα 15,5 δισ. ευρώ τον Ιούλιο του 2020, έφθασαν στο τέλος Ιουλίου του 2021 στα 14,9 δισ. ευρώ.

Λόγοι αποταμίευσης

«Η αύξηση της αποταμίευσης συνδέεται κυρίως με την αβεβαιότητα που προκάλεσε η πανδημία είτε διότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις προχώρησαν σε αποταμίευση για προληπτικούς λόγους είτε διότι δεν μπορούν να ξοδέψουν (τουλάχιστο στο βαθμό που ξόδευαν προηγουμένως) λόγω των περιοριστικών μέτρων. Επίσης, η αύξηση αυτή οφείλεται και στο γεγονός ότι η πληθώρα των δανείων βρισκόταν σε περίοδο αναστολής. Η αύξηση των αποταμιεύσεων θα είναι το καύσιμο για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Με την άρση των μέτρων βλέπουμε ότι όντως η οικονομία παρουσιάζει ισχυρή ανάκαμψη. Τα επόμενα τρίμηνα αναμένεται ότι η οικονομική δραστηριότητα θα ισχυροποιηθεί δεδομένης της βελτίωσης των επιδημιολογικών συνθηκών», αναφέρει στον «Π» ο επικεφαλής οικονομολόγος της Ελληνικής Τράπεζας, δρ Ανδρέας Ασσιώτης.

«Με βάση τα στατιστικά δεδομένα των εγχώριων καταθέσεων, όπως δημοσιεύονται από την Κεντρική Τράπεζα, αυτό που συμβαίνει ουσιαστικά είναι η επαναφορά των τάσεων εκεί που ήταν πριν από την κρίση της πανδημίας, και μια πρώτη ένδειξη ίσως, για μια διαφαινόμενη αλλαγή καταναλωτικών και αποταμιευτικών συμπεριφορών των νοικοκυριών στο εγγύς μέλλον. Μετά την οικονομική και τραπεζική κρίση και συγκεκριμένα την περίοδο 2015-19, οι εγχώριες αποταμιεύσεις αυξήθηκαν σημαντικά κυρίως λόγω των αποταμιεύσεων των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών των οποίων οι καταθέσεις στο τραπεζικό σύστημα είχαν μειωθεί κατακόρυφα στην τραπεζική κρίση που προηγήθηκε. Αυτό συνέβη σε ένα περιβάλλον έντονης οικονομικής δραστηριότητας. Το 2020 τα νοικοκυριά αύξησαν τις καταθέσεις τους εν μέσω οικονομικής αβεβαιότητας, περιοριστικών μέτρων και οικονομικής στήριξης από το κράτος, ενώ οι καταθέσεις των εταιρειών παρέμειναν αμετάβλητες. Τους επτά μήνες του 2021 μέχρι τον Ιούλιο οι συνολικές εγχώριες καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 2% εκ των οποίων 3,5% των εταιρειών και 2,1% των νοικοκυριών. Επανερχόμαστε στην τάση πριν από την πανδημία με μια διαφαινόμενη έφεση των νοικοκυριών αυξημένων αποταμιεύων τους με την μορφή των καταθέσεων. Και αυτό έχει μια συγκεκριμένη ερμηνεία. Το οικονομικό περιβάλλον εμπερικλείει αυξημένο βαθμό αβεβαιότητας, λόγω των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και της ψηφιοποίησης, και των μεταβολών στις οικονομικές ισορροπίες που θα επέλθουν ως αποτέλεσμα. Η οικονομική αβεβαιότητα είναι εντονότερη στην αγορά εργασίας, όπου η κατάργηση των μέτρων στήριξης που ίσχυαν στη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και οι επιχειρηματικές τάσεις ψηφιοποίησης αλλάζουν κάποια δεδομένα. Αυτά τα δεδομένα θα επιδρούν στις καταναλωτικές και αποταμιευτικές συμπεριφορές των νοικοκυριών», σημειώνει ο Διευθυντής Οικονομικών Ερευνών της Τράπεζας Κύπρου, Γιάννης Τιρκίδης.

Αναπτυξιακό μομέντουμ

Το αναπτυξιακό μομέντουμ θα συνεχιστεί υπό την προϋπόθεση ότι δεν παρουσιαστεί οποιοδήποτε πισωγύρισμα σε σχέση με την πανδημική κρίση. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2021 είναι θετικός και υπολογίζεται σε 12,8% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020. Μετά τη διόρθωση του ΑΕΠ ως προς τις εποχικές διακυμάνσεις και τις εργάσιμες μέρες, ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται στο 12,9%. Ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ οφείλεται μεταξύ άλλων στους τομείς: του τουρισμού, των κατασκευών και του λιανικού εμπορίου. Το ξεκλείδωμα της οικονομίας οδηγεί στην αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας και συμβάλει θετικά στην άνοδο της απασχόλησης και επομένως και στην αύξηση των εισοδημάτων και των αποταμιεύσεων. Οι συσσωρευμένες αποταμιεύσεις με την ταυτόχρονη άρση των μέτρων αναμένεται να αυξήσουν περαιτέρω τις δαπάνες των νοικοκυριών, αλλά και τις επενδύσεις από την πλευρά των επιχειρήσεων.

Τομείς ανάκαμψης

Διαχρονικοί τομείς της οικονομίας οι οποίοι συμβάλουν στην αύξηση της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας, όπως είναι τα ακίνητα και παρεμφερείς υποτομείς έχουν ανεβάσει στροφές. Αυτό προκύπτει και από τα στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου τα οποία καταδεικνύουν ότι στο τέλος Αυγούστου του 2021 τα πωλητήρια έγγραφα παρουσίασαν ετήσια αύξηση της τάξεως του 42%. Το γεγονός αυτό επιβεβαίωσαν στον «Π» και τραπεζικές πηγές οι οποίες τόνισαν ότι τα τόσο τα στεγαστικά δάνεια όσο και τα δάνεια για αγορά αυτοκινήτων παρουσιάζουν αυξητική πορεία. Ειδικότερα, σε ότι αφορά την αγορά αυτοκινήτου πηγή με πολύ καλή γνώση του θέματος ανάφερε ότι τους τελευταίους μήνες παρατηρείται σημαντική αύξηση στη ζήτηση για αγορά αυτοκινήτου καθώς τα νοικοκυριά θέλουν να διοχετεύσουν την πλεονάζουσα ρευστότητα τους σε αγορές οχημάτων.

Το ίδιο ισχύει και για τα ασφάλιστρα του κλάδου ζωής τα οποία με βάση τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του Συνδέσμου Ασφαλιστικών Εταιρειών Κύπρου παρουσίασαν συνολική ετήσια άνοδο στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2021 της τάξεως του 5,1%. Ακόμα ένα στοιχείο το οποίο ενδέχεται να οφείλεται και στην αύξηση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών είναι το γεγονός ότι τα ασφάλιστρα για ατομικά συμβόλαια ζωής ακολούθησαν επίσης ετήσια αύξηση της τάξεως του 10,8%.