Έχουν περάσει σχεδόν πέντε χρόνια από τις μέρες της κολάσεως του 2013. Αυτή η αναμπουμπούλα που ταρακούνησε ολόκληρη την κυπριακή κοινωνία ποικιλοτρόπως, είτε με την απώλεια χρημάτων, είτε με την απώλεια θέσεων εργασίας, είτε άλλως πως κάνοντας πολλούς να χάσουν τη γη κάτω απ' τα πόδια τους, οδήγησε και μία μερίδα εργαζομένων, που θεωρούσαν πως η καριέρα που είχαν επιλέξει ήταν εξασφαλισμένη, να αναθεωρήσει...
Το ωράριο του τραπεζικού υπαλλήλου, ο μισθός, τα επιπλέον ωφελήματα και γενικά οι συνθήκες εργασίας ήταν έως τότε εγγύηση για μια καλή ζωή...
Αλλά η πτώση της αυτοκρατορίας των τραπεζών, πέρα απ' τον πάταγο που έκανε, συμπαρέσυρε και τον μύθο του ασφαλούς επαγγέλματος.
Πρόωρες αφυπηρετήσεις
Όταν τον Φεβρουάριο του 2013 η Τράπεζα Κύπρου έτρεξε το πρώτο σχέδιο αναδιάρθρωσης προσωπικού, έφυγαν μόλις 229 άτομα. Εκ των υστέρων φάνηκε πως ήταν οι "τυχεροί" καθότι πήραν, εκτός από τα μπόνους τους και ακούρευτο ταμείο προνοίας.
Τον Ιούλιο του 2013, εν μέσω της προσπάθειας για ενσωμάτωση της Λαϊκής πια, βγήκε ένα δεύτερο σχέδιο εθελούσιας εξόδου και τότε υπό πολύ διαφορετικές συνθήκες "υποχρεώθηκαν" σε πρόωρη αφυπηρέτηση, με ψαλιδισμένο σχεδόν κατά το ήμισυ το ταμείο προνοίας, άλλοι 1.370. Ανάμεσά τους και οι δύο κυρίες του ρεπορτάζ μας, οι οποίες "πάτησαν το κουμπί" αναλαμβάνοντας το προσωπικό τους ρίσκο: να ξεκινήσουν μια νέα καριέρα απ' το μηδέν.
Η ανατροπή
Η Αργυρή Τσίγκη έπιασε δουλειά στην Τράπεζα Κύπρου γύρω στο 1980. Στα 33 χρόνια "θητείας" της πέρασε από πολλά πόστα, για να αφυπηρετήσει τελικά με πολλές θετικές εμπειρίες απ' την περιφερειακή διεύθυνση στα 53 της.
Για την Αργυρή, και για πολλούς τραπεζικούς, το bail in να ήταν μια άγνωστη λέξη, αλλά η κατάρρευση δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.
"Δεν πέσαμε από τα σύννεφα, αλλά ούτε περιμέναμε αυτή την καταστροφή. Τα τελευταία χρόνια βλέπαμε πολλά κακά: επενδύσεις, επιλογές, εμβάσματα εκατομμυρίων που έφευγαν καθημερινά στο εξωτερικό...Αλλά δεν μπορούσαμε να φανταστούμε αυτό που θα ακολουθούσε".
Τις μέρες που ήταν κλειστές οι τράπεζες ήταν οι χειρότερες της ζωής της.
"Όλος ο κόσμος μου όπως τον ήξερα ανατράπηκε. Πίσω από όλα αυτά που έλεγαν ή δεν έλεγαν οι αρμόδιοι κρυβόταν ένα βουνό από πληροφορίες που δεν έφταναν σε εμάς. Είχα άγχος. Αγωνία. Εμένα, όπως και πολλούς άλλους συναδέλφους πάνω από τα 50, μας είχαν καλέσει από τον Ιανουάριο για να αφυπηρετήσουμε πρόωρα. Δεν ήταν μια ύποπτη πρακτική. Απ' το 2011 προσέγγιζαν υπαλλήλους αυτής της ηλικίας για λόγους ανανέωσης προσωπικού. Εγώ επέλεξα να μην φύγω τότε. Σκεφτόμουν πως μέχρι τη συνταξιοδότηση είχα ακόμα χρόνια και είχα ανάγκη να δουλέψω. Εκτός απ' τα χρέη που έτρεχαν, οι δυο μου κόρες ήταν ακόμη στο λύκειο και είχα άλλα δυο παιδιά που σπούδαζαν. Πολλές οι υποχρεώσεις"...
Η περιρρέουσα
Λίγους μήνες μετά, τον Αύγουστο του 2013, η περιρρέουσα την υποχρέωσε να αποχωρήσει. "Κάποιοι υψηλά ιστάμενοι γύριζαν στα γραφεία και διέδιδαν ότι εάν δεν μειωθεί το προσωπικό με το σχέδιο εθελούσιας θα έρθει η τράπεζα να μας βγάλει πλεονάζον. Κάτι τέτοιο σήμαινε πως δεν θα έπαιρνες το μπόνους των 18 μισθών και θα περίμενες χρόνια μέχρι να πάρεις το πλεονάζον"...
Νέα δουλειά στα 50;
Το σχέδιο δεν ήταν άσχημο, αν εξαιρέσεις το κουρεμένο ταμείο προνοίας. Αλλά αυτό που κυρίως απασχολούσε την Αργυρή ήταν πως θα έβγαινε εκτός εργασίας σε μια εποχή που είχε ανάγκη να δουλέψει.
"Ποιος θα σε προσλάβει στα 53 όταν υπάρχουν νέοι που πιάνουν πουλιά στον αέρα σε θέματα τεχνολογίας με μισθό 800 ευρώ; Τα ζύγισα όλα και τελικά έφυγα. Η αποζημίωση και το ταμείο προνοίας δεν έφτασαν για να πληρώσω τα χρέη μου. Έτσι έπρεπε να βρω τρόπο να συνεχίσω να έχω εισόδημα. Ο πρώτος καιρός ήταν δύσκολος για μένα από ψυχολογικής πλευράς. Πέρασε ίσως ένας χρόνος μέχρι να αρχίσω να ενεργοποιούμαι ξανά"...
Απ' την αρχή
Η ανάγκη επιβίωσης και δημιουργίας την οδήγησε σε αυτό που κάνει σήμερα. Να φτιάχνει χειροποίητα προϊόντα. Λικέρ, γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, λεμονάδες, κανελάδες, παστελάκι με μέλι, τραχανά, πάστα ντομάτας...Είναι αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα και της αρέσει. Η οικοτεχνία της, ένα εργαστήρι εγκεκριμένο κι αδειοδοτημένο, βρίσκεται στο χωριό Ακάκι της επαρχίας Λευκωσίας.
Το χειροποίητο
Όπως μας λέει, το χειροποίητο έχει πάρει άλλη διάσταση τα τελευταία χρόνια. "Βοήθησε" αρκετά και η κρίση υποχρεώνοντας ανθρώπους να ασχοληθούν με αυτό για να βγάλουν τα προς το ζην. Την ίδια ώρα ο θεσμός των φεστιβάλ που εμπεδώνεται συνεχώς ενισχύει την τάση για το χειροποίητο και ανεβάζει την εκτίμησή του στην κοινωνία.
"Πίσω από τον πάγκο είναι ο άνθρωπος ο οποίος με αγάπη και μεράκι έχει φτιάξει κάτι. Αυτό αρέσει. Σίγουρα το να φτιάχνεις χειροποίητα καλούδια είναι κάτι πολύ διαφορετικό από το να είσαι υπάλληλος σε τράπεζα. Στην τράπεζα βρέξει - χιονίσει τέλος του μήνα θα έχεις έναν μισθό. Κι είχαμε κανονίσει τις υποχρεώσεις μας με βάση αυτόν τον μισθό. Σ' αυτή τη δουλειά δεν υπάρχει κάτι σταθερό. Είναι ένας συνεχής αγώνας να βρεις αγορές, να έχεις ικανοποιημένους πελάτες. Όμως, σαν έρθει μια αναποδιά, η ζωή δεν σταματά. Αυτό που κάνω το αγαπώ, παρόλο που και στην τράπεζα αγαπούσα τη δουλειά μου. Είμαι χαρούμενη με τον εαυτό μου. Παρά τις πρώτες δύσκολες μέρες βρήκα τη δύναμη και προχωρώ".
«Ή τώρα ή ποτέ», είπε η Δήμητρα κι έφυγε
Η Αργυρή Τσίγκη και η Δήμητρα Χριστοδουλίδου, πέραν του ότι δούλευαν στην ίδια τράπεζα και αφυπηρέτησαν την ίδια εποχή, έχουν άλλα δύο κοινά: Πρώτον, έχουν από τέσσερα παιδιά και δεύτερον, τόλμησαν να πάρουν το ρίσκο και να δημιουργήσουν κάτι δικό τους.
Η Δήμητρα μπήκε στην τράπεζα το 1992 αμέσως μετά τις σπουδές της. Δούλεψε στην Τράπεζα Κύπρου σε όλα σχεδόν τα τμήματα επί 21 χρόνια, και γύρω στα 40, με δυο παιδιά σε ηλικία σπουδών, ένα στα 13 και το μικρό στα πέντε, αποφάσισε να αποχωρήσει.
Ήθελα την αλλαγή
"Είχα μπει στην τράπεζα με το σκεπτικό ότι θα έχω ένα καλό ωράριο, έναν καλό μισθό και σιγουριά. Αλλά μετά το κούρεμα είδα ότι οι συνθήκες εργασίας δεν θα ήταν ποτέ ξανά οι ίδιες στην τράπεζα και δεν ήμουν διατεθειμένη να το διαπραγματευτώ αυτό την ώρα που είχα την ευκαιρία να φύγω και να ακολουθήσω αυτό που μου έλεγε η καρδιά μου. Μέσα μου ήθελα πολύ να κάνω αυτή την αλλαγή".
Όπως μας λέει, δεν έφυγε από την τράπεζα για να βρει άλλη δουλειά ως υπάλληλος. Ήθελε να κάνει κάτι δικό της.
Πάθος ο καφές
"Φεύγοντας ήξερα ότι θα ασχοληθώ με τον καφέ. Ήταν το πάθος μου. Σκεφτόμουν να ανοίξω μια καφετέρια δική μου, ήθελα όμως να ασχοληθώ και με το σχέδιο μόδας. Για λίγο ασχολήθηκα και με τους δυο τομείς. Πήγα σε κάποια σεμινάρια και έκανα σχέδια για να ανοίξω μια μικρή καφετερία μαζί με ατελιέ μόδας. Στην πορεία άλλαξαν τα πλάνα μου. Είχα στο μεταξύ ταξιδέψει αρκετά στην Ευρώπη και είχα εκπαιδευτεί στον καφέ μέσω του Specialty Coffee Association. Μαζί με τους σημερινούς συνεταίρους μου, μετά από κάποιες περιπλανήσεις, καταφέραμε να μπούμε στο δίκτυο των tribe coffee rosters. Αυτό που κάνουμε είναι να εισάγουμε πράσινο καφέ από όλο τον κόσμο, να τον καβουρδίζουμε εδώ στον χώρο που έχουμε και που λειτουργεί και ως καφέ, να δημιουργούμε τα δικά μας blends (μείγματα-συνδυασμούς), τα οποία πωλούμε χονδρικώς και λιανικώς. Μια άλλη δραστηριότητά μας είναι να φτιάχνουμε μείγματα καφέ για καφετέριες όπως αυτές τον θέλουν, φέροντας το δικό τους logo".
Όπως μας εξηγεί η Δήμητρα πρόκειται για μια δουλειά που αναπτύσσεται συνεχώς, που απαιτεί συνεχή εκπαίδευση και πάθος και αυτό είναι που την κεντρίζει.
Η απελευθέρωση
"Ένιωσα μεγάλη απελευθέρωση όταν έφυγα από την τράπεζα. Στην τράπεζα είσαι καλουπωμένος σε έναν τρόπο συμπεριφοράς. Σαφώς και υπήρχε ο φόβος και η αγωνία του τι θα βρεις μπροστά σου, πώς θα τα καταφέρεις. Αυτό είναι ανθρώπινο. Αλλά ήθελα πολύ να το κάνω και ήταν μια πρόκληση για να πετύχω. Η τράπεζα με βοήθησε με τα εφόδια που μου έδωσε για να μπορώ να βρω τη δύναμη να χειριστώ καταστάσεις και να δημιουργήσω κάτι δικό μου. Σαφώς και σε αυτή την πορεία υπήρξαν και δυσκολίες και απογοητεύσεις. Αλλά ποτέ μου δεν το μετάνιωσα. Νιώθω ότι μου δίνει δύναμη το ότι είμαι μόνη μου και προσπαθώ να κάνω κάτι που μου αρέσει και πάνω του κτίζω και δημιουργώ".
