Σε μία αρκετά προσοδοφόρα για την Κύπρο βιομηχανία εξελίσσεται η υδατοκαλλιέργεια. Σε μία εποχή που σε παγκόσμιο επίπεδο η παραδοσιακή αλιεία μειώνεται και τα ψάρια εκτροφείων έχουν διεισδύσει στο 50% της συνολικής κατανάλωσης - από το 10% τη δεκαετία του '70 - η κυπριακή υδατοκαλλιέργεια έχει καταφέρει να αποτελεί τον κυρίαρχο παίχτη της τοπικής αγοράς. Αντιπροσωπεύει το 80% τόσο σε ποσότητα όσο και σε αξία της συνολικής κυπριακής παραγωγής αλιευτικών προϊόντων, ενώ κάνει μια αξιοπρεπή προσπάθεια στις ξένες αγορές.
Η υδατοκαλλιέργεια αποτελεί σήμερα έναν από τους δέκα πρώτους τομείς εξαγωγής κυπριακών προϊόντων με μία συνεισφορά της τάξης του 3% περίπου στις συνολικές εξαγωγές (27 εκατ. ευρώ περίπου το 2016). Είναι δε ο τρίτος πιο σημαντικός εξαγωγικός τομέας της πρωτογενούς παραγωγής μετά τις πατάτες και τα εσπεριδοειδή.
Η τοπική αγορά τρώει κυρίως τσιπούρα και λαβράκι (1.900 τόνους το 2016), πέστροφα (40 τόνους) και κάποια άλλα είδη ψαριών σε πολύ μικρότερες ποσότητες όπως κρανιό, λυθρίνι, προσφυγοπούλα, ινδική γαρίδα και οξύρυγχο. Για εξαγωγή πάνε κυρίως τσιπούρα και λαβράκι, ενώ εξάγονται και μικρές ποσότητες γόνου κρανιού. Βασικές χώρες εξαγωγής επιτραπέζιου ψαριού είναι το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Γόνος εξάγεται κυρίως στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.
Η συνολική ετήσια παραγωγή για το 2016 ανήλθε σε 6.584 τόνους, εκ των οποίων 5.039 τόνοι τσιπούρα, 1.517 τόνοι λαβράκι και 25 τόνοι γαρίδα. Η συνολική αξία υπολογίζεται σε περίπου 36 εκατ. ευρώ, ενώ εάν προστεθεί και η αξία της εγχώριας αγοράς και εξαγωγών γόνου το ποσό ανεβαίνει στα 42 εκατ. ευρώ.
20 εκτροφεία
Οι αδειοδοτημένες μονάδες παραγωγής ψαριών ανέρχονται σύμφωνα με το Τμήμα Αλιείας σε 20. Συγκεκριμένα, υπάρχουν τρία αδειοδοτημένα ιδιωτικά εκκολαπτήρια θαλασσινών ειδών, ένα εκκολαπτήριο-εκτροφείο θαλασσίων γαρίδων στην ξηρά, εννιά μονάδες πάχυνσης μεσογειακών ειδών σε κλουβιά ανοιχτής θάλασσας και εφτά μικρές μονάδες υδατοκαλλιέργειας γλυκού νερού που δραστηριοποιούνται στην οροσειρά του Τροόδους.
Ο τομέας απασχολεί πάνω από 400 άτομα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του "Π" από το Τμήμα Αλιείας, οι υφιστάμενες μονάδες παραγωγής δεν έχουν ακόμη εκμεταλλευτεί πλήρως τις δυνατότητες παραγωγής τους λόγω της δυσκολίας στη διάθεση των ψαριών στην αγορά.
Είναι γι' αυτό που παρά το ενδιαφέρον που υπάρχει για δημιουργία νέων μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας προς το παρόν δεν θα δοθούν νέες άδειες.
Σύμφωνα με τα δεδομένα, ένα 20% της δυνατότητας παραγωγής παραμένει ακόμη ανεκμετάλλευτο, κυρίως λόγω των δυσκολιών στην εξεύρεση διεθνών αγορών για απορρόφηση μεγαλύτερων ποσοτήτων.
Τα προβλήματα συνδεσιμότητας και το υψηλό κόστος μεταφοράς των ψαριών (κυρίως με το αεροπλάνο) δυσκολεύουν την ανταγωνιστικότητα των ψαριών κυπριακής ιχθυοκαλλιέργειας σε ευρωπαϊκές χώρες. Είναι για αυτό που οι μεγαλύτερες ποσότητες ψαριών διοχετεύονται σε χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ οι εξαγωγές μικρών ποσοτήτων στην Αμερική διευκολύνονται λόγω της εξίσωσης του κόστους σε σχέση με τις ανταγωνίστριες χώρες (π.χ. Ελλάδα).
Αυξάνεται η παραγωγή
Από τα στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Αλιείας προκύπτει βεβαίως ότι ο τομέας αυξάνει τη δραστηριότητά του τα τελευταία χρόνια. Εάν πάρουμε την παραγωγή επιτραπέζιου μεγέθους ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας:
- Το 2010 είχαν παραχθεί 4.099 τόνοι ψαριού, εκ των οποίων οι 2.504 πήγαν για εσωτερική κατανάλωση και οι .1593 για εξαγωγή. Η συνολική τους αξία κυμάνθηκε στα 20 εκατ. ευρώ.
- Το 2011 είχαν παραχθεί 4.666 τόνοι ψαριού, εκ των οποίων οι 1.648 για ντόπια κατανάλωση και οι 3.018 για εξαγωγή. Η συνολική αξία ήταν 27 εκατ. ευρώ.
- Το 2012 είχαν παραχθεί 4.333 τόνοι ψαριού. Από αυτούς, οι 1.684 για ντόπια παραγωγή και οι 2.649 για εξαγωγή. Το ύψος της αξίας τους ανήλθε στα 24 εκατ.
- Το 2013 είχαν παραχθεί 5.339, τόνοι εκ των οποίων οι 1.444 για εσωτερική κατανάλωση και οι 3.894 για εξαγωγή. Η συνολική αξία έφτασε τα 29 εκατ. ευρώ.
- Το 2014 παράχθηκαν 4.835 τόνοι ψαριού. Από αυτούς οι 1.833 πήγαν για ντόπια κατανάλωση και οι 3.000 για εξαγωγή. Η συνολική αξία ήταν 28 εκατ. ευρώ.
- Το 2015 είχαν παραχθεί 5.458 τόνοι, εκ των οποίων οι .1533 για εσωτερική κατανάλωση και οι 3.925 για εξαγωγή. Η αξία ξεπέρασε τα 32 εκατ. ευρώ.
- Το 2016 υπήρξε μια μεγάλη αύξηση στην παραγωγή, η οποία έφτασε τους 6.625 τόνους. Από αυτούς οι .1978 για εσωτερική κατανάλωση και οι 4.647 για εξαγωγή. Η συνολική αξία ξεπέρασε τα 36 εκατ. ευρώ.
