Κυπριακός Τραπεζικός τομέας: Παραμένει υπερμεγέθης

Οκυπριακός τραπεζικός τομέας θα συνεχίσει να κινείται στο μονοπάτι της απομόχλευσης και της συρρίκνωσης του μεγέθους του παρά τον σημαντικό περιορισμό της δομής του σε σχέση με το 2008.

Αυτό προκύπτει από μια δεύτερη ανάγνωση των δεδομένων της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τις χρηματοπιστωτικές δομές (Report on financial structures) στην ευρωζώνη. Στην πράξη αυτό οδηγεί σε μικρότερα δίκτυα υποκαταστημάτων, λιγότερο προσωπικό, άλλα όχι κατ’ ανάγκη και σε μικρότερο δανεισμό προς την πραγματική οικονομία.

Καθοριστική εξέλιξη θα αποτελέσει η απομάκρυνση από τον ισολογισμό των τραπεζών των μη εξυπηρετούμενων δανείων, είτε μέσω λογιστικών διαγραφών είτε με την πώλησή τους, εξέλιξη που θα μειώσει και το συνολικό ενεργητικό (δάνεια).

Γιατί είναι αναγκαίος ο περιορισμός του κυπριακού τραπεζικού τομέα; Εξακολουθεί να διατηρεί τα βασικά χαρακτηριστικά που είχε την περίοδο πριν την κρίση: έχει πολλές καταθέσεις και πολλά δάνεια προς το εσωτερικό.

Τα μεγέθη του κυπριακού τραπεζικού συστήματος, σε όρους περιουσιακών στοιχείων ως ποσοστό του ΑΕΠ, συγκρίνονται με εκείνα του Λουξεμβούργου και της Μάλτας, καθώς και των σημαντικών οικονομιών της ΕΕ (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Φινλανδία, Ισπανία, Βέλγιο). Σύγκριση με τους μεγάλους παίκτες της ευρωζώνης δεν μπορεί να γίνει -πρόκειται για οικονομίες με διαφορετικό οικονομικό μοντέλο και βιομηχανική παραγωγική βάση- αλλά, βάζοντας την Κύπρο δίπλα στο Λουξεμβούργο και τη Μάλτα, βλέπει κανείς τη βασική αδυναμία της Κύπρου. Σε αυτές τις χώρες, που επίσης φιλοξενούν μεγάλο αριθμό ξένων επιχειρήσεων, το τοπικό τραπεζικό σύστημα κυριαρχείται από τράπεζες του εξωτερικού (θυγατρικές ή υποκαταστήματα). Αυτό σημαίνει ότι το τραπεζικό σύστημα δεν στρεβλώνει την αγορά, ενώ υπάρχουν μέτοχοι ικανοί να στηρίξουν τις τράπεζες. Η Ιρλανδία -που μπήκε σε πρόγραμμα για τους ίδιους λόγους με την Κύπρο, με την τραπεζική φούσκα να τροφοδοτεί μια φούσκα στην αγορά ακινήτων- έκανε μια πιο τολμηρή επιλογή: ισοπέδωσε τον τραπεζικό της τομέα, ο οποίος από 870% του ΑΕΠ το 2008 έχει περιοριστεί στο 170%!

Οι ξένοι

Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας όσον αφορά το μέγεθος του τραπεζικού τομέα σε σχέση με το ΑΕΠ, το Λουξεμβούργο ξεχωρίζει, με τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών να αντιπροσωπεύουν το 1.561% του ΑΕΠ. Ακολουθούν Μάλτα, Κύπρος και Ολλανδία (469%, 376% και 360% του ΑΕΠ αντίστοιχα).

Σε Λουξεμβούργο, Μάλτα, Φινλανδία, Σλοβακία και ορισμένες από τις χώρες της Βαλτικής η συντριπτική πλειοψηφία των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων κατέχονται από θυγατρικές και υποκαταστήματα ελεγχόμενα από το εξωτερικό.

Ο τραπεζικός τομέας στη ζώνη του ευρώ διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα όσον αφορά την παρουσία υποκαταστημάτων ή θυγατρικών ξένων τραπεζών. Ενώ ο εγχώριος τραπεζικός τομέας διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στις μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης καθώς και στην Ελλάδα και την Κύπρο, τα πιστωτικά ιδρύματα με ξένο κεφάλαιο κατέχουν σημαντικό μερίδιο αγοράς σε μικρότερες και ορισμένες ενδιάμεσες οικονομίες. Όσον αφορά τη μεσοπρόθεσμη δυναμική κατά την περίοδο από το 2009 έως το 2016, το σχετικό βάρος των εγχώριων τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων αυξήθηκε κυρίως σε χώρες που ήταν ή εξακολουθούν να υπόκεινται σε προγράμματα οικονομικής βοήθειας της ΕΕ / ΔΝΤ, όπως η Κύπρος, η Λετονία, η Ελλάδα, η Φινλανδία, η Μάλτα και η Εσθονία.

Κόκκινα δάνεια και προβλέψεις

Το 2016 συνεχίστηκε σε ολόκληρη την ευρωζώνη η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Κύπρος, παρά την πρόοδο που έχει κάνει, καλείται να συγκριθεί με άλλες χώρες που κάνουν περισσότερα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των κόκκινων δανείων. Σημαντικές μειώσεις σημειώθηκαν στα τραπεζικά συστήματα της Εσθονίας, της Ιρλανδίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας και της Σλοβενίας. Η Κύπρος δεν είναι σε αυτή την κατηγορία.

Ωστόσο, η διατήρηση υψηλών δεικτών μη εξυπηρετούμενων δανείων σε πολλές χώρες της ζώνης του ευρώ υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστούν οι προσπάθειες αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος προκειμένου να ελευθερωθούν τα κεφάλαια των τραπεζών και να διευκολυνθεί η πιστωτική επέκταση.

Ο μέσος δείκτης κάλυψης για τα τραπεζικά συστήματα της ζώνης του ευρώ αυξήθηκε σε 50% το 2016 από 47% το προηγούμενο έτος. Οι σημαντικότερες αυξήσεις σημειώθηκαν στην Εσθονία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο και τη Σλοβακία. Οι δείκτες κάλυψης βελτιώθηκαν επίσης σε ορισμένες χώρες με υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων, όπως η Κύπρος, η Ιταλία και η Πορτογαλία. Αντίθετα, οι δείκτες κάλυψης μειώθηκαν σε Ισπανία, Ιρλανδία, Φινλανδία, Ολλανδία και οριακά στην Ελλάδα.