Ηανάδειξη της Κύπρου σε περιφερειακό ακαδημαϊκό και ερευνητικό κέντρο προβάλλεται ως ένας από τους πυλώνες του νέου αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας. Οι βάσεις φαίνεται ότι υπάρχουν. Σήμερα στην ελεύθερη Κύπρο λειτουργούν οκτώ πανεπιστήμια, τρία κρατικά και πέντε μη κρατικά, καθώς και πέραν των 40 ιδιωτικών κολεγίων και τέσσερις δημόσιες σχολές ανώτερης εκπαίδευσης. Ενδεικτικό της προόδου είναι ότι το ακαδημαϊκό έτος 2015/16 φοιτούσαν 17.601 ξένους φοιτητές από 5.961 το 2006/07.
Φτάνουν όλα αυτά; Την ανάγκη μιας διαφορετικής προσέγγισης υπογραμμίζει το νέο κείμενο πολιτικής του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας με τίτλο «Η σημασία της μετατροπής της Κύπρου σε Περιφερειακό Ακαδημαϊκό και Ερευνητικό Κέντρο μετά την οικονομική κρίση - Προκλήσεις και Περιορισμοί».
Η μελέτη εκπονήθηκε από τον καθηγητή Ανδρέα Θεοφάνους με τη συμβολή ομάδας εργασίας και παρουσιάστηκε χθες. Στο κείμενο γίνεται μια επισκόπηση της κατάστασης, προτείνονται μια σειρά από εισηγήσεις και αναδεικνύεται μια μεγάλη ευκαιρία, το Brexit.
«Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν το Brexit καθώς και τις αλλαγές στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε μία μοναδική ευκαιρία για στήριξη των ακαδημαϊκών της ιδρυμάτων ούτως ώστε οι Κύπριοι φοιτητές να έχουν περισσότερες επιλογές», τονίζεται στο κείμενο.
«Μια τέτοια εξέλιξη», προστίθεται, «αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αν αναλογισθούμε ότι τα βρετανικά πανεπιστήμια αποτελούν τη δεύτερη επιλογή ανάμεσα στους Κυπρίους φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό. Επιπλέον, η συγκράτηση περισσότερων Κυπρίων και η αύξηση των ξένων φοιτητών στη χώρα θα έχει θετικές οικονομικές προεκτάσεις».
Μονόδρομος
Στο κείμενο αναγνωρίζεται ότι έχει υπάρξει πρόοδος τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί ο στόχος της μετατροπής της Κύπρου σε περιφερειακό ακαδημαϊκό κέντρο.
Σύμφωνα με την ανάλυση, ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης «είναι δυνατό να καταστεί ένας μοχλός οικονομικής μεγέθυνσης και ευρύτερης ανάπτυξης. Μια τέτοια εξέλιξη θα συμβάλει στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης υψηλών προδιαγραφών, στην αναχαίτιση της δημογραφικής αιμορραγίας και στη μείωση της ανεργίας. Ως εκ τούτου, η μετατροπή της Κύπρου σε ακαδημαϊκό κέντρο θα πρέπει να θεωρηθεί ως μονόδρομος. Με το υφιστάμενο μοντέλο όμως είναι αδύνατο να υλοποιηθεί ο στόχος αυτός, ακόμα και μέχρι το 3017».
16 εισηγήσεις για ενίσχυση του τομέα
Η μελέτη καταλήγει σε μια σειρά εισηγήσεων μεταξύ των οποίων:
- Χαμηλότερα δίδακτρα και υψηλότερη ποιότητα σε συνδυασμό με αλλαγή στη φιλοσοφία του κρατικού προϋπολογισμού και το υφιστάμενο μοντέλο χρηματοδότησης με προώθηση της ισοτιμίας.
- Μετατροπή των μη κρατικών κερδοσκοπικών πανεπιστημίων σε μη κερδοσκοπικά ιδρύματα.
- Υλοποίηση της απόφασης για αγγλικά προγράμματα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στο ΤΕΠΑΚ, με αποφυγή της άνισης μεταχείρισης μη κρατικών πανεπιστημίων.
- Οργάνωση και διοίκηση πανεπιστημίων. Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τα θεσμικά τους όργανα με βάση τη δική τους φιλοσοφία.
- Παροχή κινήτρων για τη συγχώνευση ιδρυμάτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης. Ο μεγάλος αριθμός φοιτητών θα δημιουργήσει κρίσιμη μάζα φοιτητών και ακαδημαϊκών, η οποία θα συμβάλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας των ιδρυμάτων αυτών.
-Ολοκληρωμένο σχέδιο υποτροφιών για Κύπριους φοιτητές που σπουδάζουν σε πανεπιστήμια στην Κύπρο με αποκλειστικό κριτήριο την αριστεία.
- Σχέδια υποτροφιών με βάση τα κοινωνικοοικονομικά κριτήρια στα μη κρατικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
- Στοχευμένα οικονομικά κίνητρα ώστε να ενθαρρύνονται οι επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας από τα πανεπιστήμια και τα κέντρα ερευνών. Να δοθούν επίσης κίνητρα σε οργανισμούς και επιχειρήσεις που χρηματοδοτούν ακαδημαϊκές έδρες ή κέντρα ερευνών ή ακαδημαϊκά προγράμματα.
- Δημιουργία υποδομών (δημόσιες βιβλιοθήκες, φοιτητικές εστίες, αθλητικές εγκαταστάσεις, ερευνητικά κέντρα και μονάδες) ώστε τα πανεπιστήμια να λειτουργούν σε πιο υψηλό επίπεδο και η Κύπρος να καταστεί ελκυστική επιλογή ως χώρα σπουδών. Χρειάζεται η ανάλογη υποδομή.
-Κίνητρα προσέλκυσης ξένων φοιτητών και ακαδημαϊκών.
- Έμφαση στην επαγγελματική κατάρτιση, με επαναπροσδιορισμό της λειτουργίας των κολεγίων.
