Ευρωσχέδιο τεσσάρων σημείων για τα «κόκκινα δάνεια»

Σχέδιο δράσης, με τη μορφή κατευθύνσεων, για την αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αναμένεται να υιοθετήσει το συντομότερο δυνατόν το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών (ECOFIN).

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιος για το ευρώ και τον κοινωνικό διάλογο, Βάλντις Ντομπρόβσκις, μιλώντας σε ομάδα δημοσιογράφων την περασμένη εβδομάδα, και απαντώντας σε σχετική ερώτηση του «Π», περιέγραψε τις βασικές κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την αντιμετώπιση των ΜΕΔ.

«Έχουμε συζητήσει το θέμα στο ECOFIN επεξεργαζόμαστε ένα σχέδιο δράσης, για να αντιμετωπίσουμε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια» σημείωσε ο αντιπρόεδρος της επιτροπής. Αυτό το σχέδιο, σύμφωνα με τον κ. Ντομπρόβσκι, θα κινείται πάνω σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις:

Ενίσχυση της εποπτείας και των εποπτικών προτύπων για να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες εργάζονται ενεργά για τη μείωση του προβλήματος.

Ευρύτερη εφαρμογή των εργαλείων αφερεγγυότητας και του πλαισίου αναγκαστικών μέτρων (εκποιήσεις) για την αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων».

Ανάπτυξη μιας δευτερογενούς αγοράς «κόκκινων δανείων». Έχει διαπιστωθεί ότι η νομοθεσία δεν είναι κατάλληλη σε όλα τα κράτη μέλη (σ.σ., με την Κύπρο να αποτελεί ένα από αυτά), αλλά και μια ασυμμετρία στην πληροφόρηση για την ποιότητα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (σ.σ. άλλη μια διάσταση που αφορά την Κύπρο, καθώς η επιτροπή έχει ήδη εκφράσει επιφυλάξεις για την αποτίμηση των εξασφαλίσεων με βάση τις οποίες υπολογίζονται και οι προβλέψεις).

Την περιγραφή της δομής (blueprint) μιας εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, ώστε τα κράτη μέλη να γνωρίζουν πώς να δημιουργήσουν με τέτοια εταιρεία, με τρόπο συμβατό προς τις αρχές της τραπεζικής ένωσης και των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.

Βεντάλια

Το σχέδιο δράσης δεν εισάγει κάτι νέο (με εξαίρεση το περίγραμμα για τη δημιουργία εταιρείας διαχείρισης ακινήτων), στηρίζεται σε πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία σε άλλες χώρες.

Το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελεί ίσως την απαιτητική κληρονομιά της κρίσης που καλείται να διαχειριστεί η ευρωζώνη: απαιτείται χρόνος και το κυριότερο δεν υπάρχει μια λύση, αλλά πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα, σαν το άνοιγμα μια βεντάλιας. Στην Κύπρο έχουν γίνει βήματα, αλλά η εργαλειοθήκη δεν είναι πλήρης, ενώ υπάρχουν και προβλήματα στην εφαρμογή εργαλείων που έχουν νομοθετηθεί. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα προβλήματα στην επίδοση των εγγράφων για την εκκίνηση της διαδικασίας εκποίησης, ενώ δεν είναι ευρεία η χρήση των εργαλείων της αφερεγγυότητας. Στο τελευταίο η επιτροπή δίνει ιδιαίτερη έμφαση και ειδικά στο κομμάτι που αφορά τις επιχειρήσεις, ώστε να διασώζονται οι βιώσιμες.

Η δέσμευση

«Μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση μιας από τις πιο επιζήμιες κληρονομιές της κρίσης και στη στήριξη των εθνικών δράσεων στις ενδιαφερόμενες χώρες», τονίζεται σε έγγραφο εργασίας της επιτροπής για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης.

«Εάν δεν αντιμετωπιστούν, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα εξακολουθήσουν να επιβαρύνουν τις επιδόσεις του τραπεζικού τομέα της ευρωζώνης και θα παραμείνουν πιθανή πηγή χρηματοπιστωτικής ευπάθειας. Υπάρχει σαφής δέσμευση από το συμβούλιο να συμφωνήσει σε μια συνολική στρατηγική με σαφείς στόχους, χρονοδιαγράμματα και μηχανισμό παρακολούθησης. Ωστόσο, θα χρειαστεί επίσης μια ολοκληρωμένη εργαλειοθήκη και πρακτική εφαρμογή. Η στρατηγική θα πρέπει να αντιμετωπίσει το υφιστάμενο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων και να αποτρέψει τη δημιουργία νέων. Θα πρέπει να περιλαμβάνει αποφασιστική και συντονισμένη δράση σε επίπεδο ΕΕ και να περιλαμβάνει στοιχεία διαφόρων βασικών τομέων πολιτικής, όπως η ενίσχυση των εποπτικών πρακτικών, τα μέτρα για την ανάπτυξη δευτερογενούς αγοράς για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η μεταρρύθμιση των εθνικών νομικών πλαισίων, η αντιμετώπιση διαρθρωτικών ζητημάτων και η περαιτέρω αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου, η επιτροπή αξιολογεί τακτικά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χρηματοπιστωτικοί τομείς των κρατών μελών. Αυτές οι αξιολογήσεις οδηγούν σε συγκεκριμένες συστάσεις για μεταρρυθμίσεις όπου αυτό είναι απαραίτητο για τη μείωση των κινδύνων για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ή τη βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση. Στο ίδιο πνεύμα, η επιτροπή διεξάγει επί του παρόντος μια διαδικασία συγκριτικής αξιολόγησης για να διασαφηνίσει τα χαρακτηριστικά των συστημάτων επιβολής του δανείου και των συστημάτων αφερεγγυότητας που έχουν αντίκτυπο στους ισολογισμούς των τραπεζών. Τα μέτρα αυτά συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των κινδύνων στα εθνικά τραπεζικά συστήματα και θα μπορούσαν να ενισχυθούν περαιτέρω», τονίζεται στο ίδιο έγγραφο.

Οι συστάσεις

Υποομάδα της επιτροπής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών του Συμβουλίου Υπουργών (FSC) έχει συντάξει μια πολυσέλιδη έκθεση σχετικά με το θέμα, η οποία περιγράφει με μεγαλύτερη σαφήνεια τις βέλτιστες πρακτικές μείωσης των ΜΕΔ.

Η υποομάδα δημιουργήθηκε για να εξετάσει το πρόβλημα των ΜΕΔ και συνιστά έναν συνδυασμό πολιτικών δράσεων σε εθνικό και ενδεχομένως σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Προβλέπονται δράσεις στους ακόλουθους τομείς: τραπεζική εποπτεία, διαρθρωτικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της αφερεγγυότητας, δευτερογενείς αγορές ΜΕΔ, και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν στον τραπεζικό κλάδο να διαχειριστεί καλύτερα την έγκαιρη επίλυση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι υπουργοί και οι διοικητές των κεντρικών τραπεζών συζήτησαν το θέμα στις 7 Απριλίου 2017 σε άτυπη σύνοδο στη Βαλέτα, ενώ συζήτηση έγινε και στο τελευταίο ECOFIN.

Από όσα αναφέρει η έκθεση ξεχωρίζουμε τα εξής, καθώς ταυτίζονται με τις κατευθύνσεις του ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης που περιγράφει ο κ. Ντομπρόβσκι.

Εποπτεία

Ενίσχυση εποπτικών εργαλείων για την αντιμετώπιση της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω:

-Της εξασφάλισης ότι οι εποπτικές αρχές διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα για την επίβλεψη της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες.

-Της προώθηση της εποπτικής σύγκλισης όσον αφορά τη μεταχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε όλες τις ευρωπαϊκές δικαιοδοσίες προκειμένου να διασφαλιστούν συνεκτικά αποτελέσματα των εποπτικών διαδικασιών και να αποφευχθεί η εποπτική ανοχή.

-Της παροχής σε όλες τις τράπεζες με υψηλό επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων μιας προληπτικής στρατηγικής διαχείρισης των κινδύνων μη εξυπηρετούμενων δανείων, με την αύξηση των εποπτικών κινήτρων για την αειφόρο αποκατάσταση των ισολογισμών.

-Της προώθησης (και παρακολούθησης) υγιών πρότυπων δημιουργίας πιστώσεων, της διαχείρισης κινδύνων και την εσωτερική διακυβέρνηση των τραπεζών, προκειμένου να αποφευχθεί η επανεμφάνιση υπερβολικών επιπέδων μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Αφερεγγυότητα

Προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων του πλαισίου αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρέους (εκποιήσεις). Στόχοι πολιτικής είναι:
-Να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση των πολιτικών ιθυνόντων όσον αφορά τις συνέπειες στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα του ανεπαρκούς πλαισίου αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρέους.
-Βελτίωση της προβλεψιμότητας των καθεστώτων αφερεγγυότητας και είσπραξης χρεών και ενθάρρυνση της αναδιάρθρωσης των δικαστικών εξόδων, όπου ενδείκνυται. Αυτό θα μπορούσε τόσο να διευκολύνει την εσωτερική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες όσο και να βελτιώσει την αποτίμηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε δευτερογενείς αγορές.
-Να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα του πλαισίου αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρέους προκειμένου να αυξηθεί η αξία ανάκτησης από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και να μειωθούν οι χρόνοι διεξαγωγής των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Η θέσπιση κοινών αρχών ή η εναρμόνιση βασικών στοιχείων του δικαίου περί αφερεγγυότητας, όπως η θέσπιση ελάχιστων προτύπων για την προστασία των πιστωτών, θα ήταν επωφελής.
-Σύμφωνα με τις πρόσφατες νομικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, να εξασφαλιστεί η ανάληψη περαιτέρω πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στα δικαστήρια και την καθυστέρηση των δικαστικών υποθέσεων.
-Ανάπτυξη μακροπροληπτικής εστίασης σε διαρθρωτικά ζητήματα, όπως η αφερεγγυότητα και το νομικό πλαίσιο, δεδομένων των πιθανών κινδύνων χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Πώληση δανείων

Ανάπτυξη δευτερογενών αγορών πώλησης ΜΕΔ.
-Σε επίπεδο τράπεζας να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα, τη συγκρισιμότητα και την ποιότητα των δεδομένων, καθώς και την έλλειψη τυποποίησης των χαρτοφυλακίων δανείων, προκειμένου να βελτιωθεί η εμπορευσιμότητα των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
-Αύξηση των κινήτρων της τράπεζας για πώληση και διεύρυνση της βάσης των επενδυτών για την απόκτηση και διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων σε δευτερογενείς αγορές, συμπεριλαμβανομένης της τιτλοποίησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
-Να αρθούν τα εμπόδια για την εξυπηρέτηση τρίτων και να εξαλειφθούν τα εναπομείναντα εμπόδια στη μεταβίβαση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε τρίτους, εξασφαλίζοντας παράλληλα το σωστό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.
-Ενίσχυση των δεδομένων και των υποδομών της αγοράς για την αντιμετώπιση των αποτυχιών της αγοράς στις δευτερογενείς αγορές, όπου ενδείκνυται.

Αναδιάρθρωση τραπεζών

Τέλος, στην έκθεση της επιτροπής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών του συμβουλίου γίνεται εκτενής αναφορά και στην ανάγκη ενίσχυσης της αναδιάρθρωσης των τραπεζών στο πλαίσιο της διαδικασίας μείωσης των ΜΕΔ. Στο σημείο αυτό αποενοχοποιείται η λήψη δραστικών μέτρων αν μια τράπεζα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη διαχείριση των ΜΕΔ.

«Καθώς η αναδιάρθρωση των τραπεζών και των τραπεζικών τομέων θα μπορούσε να αποτελέσει προϋπόθεση για τη βιώσιμη λύση των ΜΕΔ, η άρση των δυνητικών διαρθρωτικών εμποδίων για την αναδιάρθρωση και την άντληση κεφαλαίων θα επιτρέψει στις τράπεζες να αντιμετωπίσουν ταχύτερα τα ΜΕΔ. Όταν ο εγχώριος τραπεζικός τομέας έχει περιορισμένη ικανότητα, να ενθαρρύνεται η διασυνοριακή και μη τραπεζική δανειοδότηση στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγοράς με στόχο την ελάφρυνση του δυνητικού αντίκτυπου της αναδιάρθρωσης των εγχώριων τραπεζών στην προσφορά πιστώσεων και την εξασφάλιση άλλων διαθέσιμων πηγών πίστωσης», τονίζεται.