Ένας παγκόσμιος φορολογικός συντελεστής

Καθόλου τυχαία ήταν και η δήλωση της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, για την εφαρμογή ενός ενιαίου ελάχιστου παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή. Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει εντάξει στο πρόγραμμά της την αύξηση των φορολογιών, όπως του εταιρικού φόρου αλλά και των φόρων εξόδου (exit taxes) για όσους φορολογούμενους, άτομα ή εταιρείες, αποφασίσουν να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις τους εκτός ΗΠΑ. Αυτή η πολιτική είναι αντίθετη με την προηγούμενη κυβέρνηση Τραμπ, που θεωρούσε ότι με τη μείωση των φόρων θα μπορούσε να πείσει τις επιχειρήσεις να επιστρέψουν στη χώρα.

Ουσιαστικά, με αυτό τον τρόπο θα αποθαρρύνονται πολυεθνικές εταιρείες να «μεταφέρουν» κέρδη και φόρους σε άλλες χώρες με χαμηλότερη φορολογία. Το κάθε κράτος θα μπορεί να έχει τον δικό του φορολογικό συντελεστή, την ίδια ώρα όμως η χώρα που αποτελεί την κύρια βάση της επιχείρησης θα μπορεί να επιβάλει επιπλέον φόρο μέχρι το ποσό που αφορά τον ελάχιστο φόρο που τελικά θα συμφωνηθεί, «εξανεμίζοντας» ουσιαστικά οποιοδήποτε πλεονέκτημα «φορολογικής μεταφοράς» των κερδών σε άλλη δικαιοδοσία.

Η συζήτηση μέχρι τώρα αφορούσε την επιβολή φόρων κυρίως σε πολυεθνικές εταιρείες τεχνολογίας (digital taxes), όμως οι συζητήσεις φαίνεται να επεκτείνουν την εφαρμογή του. Οι δηλώσεις του επιτρόπου Οικονομίας της ΕΕ, καθώς και του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, δείχνουν ότι θα εξετάσουν διεξοδικά την πρόταση της κ. Γέλεν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά την άτυπη τηλεδιάσκεψη της 25ης Μαρτίου 2021, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέδωσαν δήλωση σύμφωνα με την οποία τονίζουν την «ανάγκη να αντιμετωπιστούν επειγόντως οι φορολογικές προκλήσεις που προκύπτουν από την ψηφιοποίηση της οικονομίας, ώστε να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι οικονομικοί φορείς καταβάλλουν το μερίδιο φόρων που τους αναλογεί». Επιπλέον, τονίζεται ότι θα επιδιωχθεί συναινετική παγκόσμια λύση για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ. Σε αντίθετη περίπτωση, ανέφεραν πως θα προχωρήσουν αυτόνομα με την εισαγωγή της, το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 2023. Η Κύπρος αποτελεί μέρος της δήλωσης.

Κατ' αρχάς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η επιβολή ενιαίας φορολογικής βάσης είναι κάτι διαφορετικό από την επιβολή ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή. Το πρώτο αφορά τη φορολογητέα ύλη, δηλαδή ποια εισοδήματα φορολογούνται και ποια απαλλάσσονται και τι έξοδα εμπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα. Στην Κύπρο για παράδειγμα, εισοδήματα από μερίσματα και κέρδη από πώληση μετοχών εκπίπτουν του φορολογητέου εισοδήματος. Το δεύτερο αφορά το ποσοστό φόρου επί του φορολογητέου εισοδήματος, οπότε οτιδήποτε δεν αποτελεί μέρος της φορολογικής βάσης δεν φορολογείται.

Σημειώνεται ότι εδώ και καιρό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζει το έδαφος για την υιοθέτηση της ενιαίας φορολογικής βάσης, χωρίς όμως μέχρι στιγμής να είναι δυνατή η υιοθέτησή της. Μετά το Brexit, ο «συνασπισμός» ενάντια σε αυτή την πρωτοβουλία έχει γίνει πιο αδύναμος.

Φυσικά, υπάρχει και η τελευταία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε σχέση με την Apple, που επιβεβαιώνει ότι τα θέματα φορολογίας αποτελούν κυρίαρχο δικαίωμα κάθε χώρας, με τις εταιρείες να πρέπει να προβαίνουν στους ανάλογους φορολογικούς σχεδιασμούς.

Η επιβολή ενός ενιαίου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή θα βρει αντίθετες πολλές χώρες, όπως για παράδειγμα η Ιρλανδία. Να υπενθυμίσουμε ότι παλαιότερα η προσπάθεια επιβολής παγκόσμιου τέλους στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές (financial transaction tax) απέτυχε και μόνο συγκεκριμένες χώρες προχώρησαν στην υιοθέτησή του. Επισημαίνεται επίσης ότι Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία προχώρησαν στην επιβολή ψηφιακών φόρων.

Ο τομέας των υπηρεσιών στην Κύπρο αναδιαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια και ο φόρος δεν αποτελεί πλέον το κυρίως κριτήριο για την ίδρυση κυπριακής εταιρείας. Πολλές εταιρείες, που εγγράφηκαν παλαιότερα για να περνούν ουσιαστικά κάποιες συναλλαγές διά μέσω αυτών, έχουν κλείσει. Πλέον, ολοένα και περισσότερο εδραιώνεται η αναγκαιότητα για τη δημιουργία βάσης στην Κύπρο (substance).

Οπότε, εταιρείες τεχνολογίας ή άλλες εταιρείες που θα επιλέξουν να μεταφέρουν τη βάση τους στην Κύπρο θα μπορούν να εκμεταλλευτούν τον φορολογικό συντελεστή της χώρας, χωρίς να δίνεται η δυνατότητα σε άλλη δικαιοδοσία για επιβολή επιπλέον φόρου (μέχρι του ποσού που να ανταποκρίνεται στον ελάχιστο παγκόσμιο φόρο).

Οι αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία αναμένεται να συνεχιστούν, με την τεχνολογία blockchain και τα κρυπτονομίσματα να έχουν την τιμητική τους (πέρα από την επιβολή του φόρου που αναφέρθηκε πιο πάνω), κάτι που ενδεχομένως να επηρεάσει τις ισοτιμίες των νομισμάτων.