Εκλογές στη Γροιλανδία: Η γεωπολιτική τους σημασία και πώς μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο

Υπό άλλες συνθήκες, οι εκλογές στη Γροιλανδία, το μεγαλύτερο νησί του κόσμου και αυτοδιοικούμενη περιοχή του βασιλείου της Δανίας, δεν θα είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον υπόλοιπο πλανήτη. Όμως, στη δεδομένη συγκυρία, οι σημερινές εκλογές αποκτούν ιδιαίτερο νόημα αφού θα μπορούσαν να αποτελέσουν την αρχή για περαιτέρω γεωπολιτικές αναταραχές.

Από τη μία οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της Γροιλανδίας που ελπίζουν ότι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας θα δώσει ισχυρή εντολή για πλήρη διαχωρισμό από τη Δανία και από την άλλη οι συνεχείς αναφορές του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για απόκτηση της Γροιλανδίας από τις ΗΠΑ, είναι οι δύο βασικοί λόγοι που ο κόσμος έχει στραμμένο το βλέμμα στις σημερινές εκλογές στη Γροιλανδία.

Δημοσκοπήσεις

Από το 1979, η Γροιλανδία έχει τον δικό της πρωθυπουργό που μπορεί να κυβερνά σε τοπικό επίπεδο. Αυτός ή αυτή πρέπει να προέρχεται από το κόμμα με τις περισσότερες έδρες, που είναι επί του παρόντος το αριστερό κόμμα «Inuit Ataqatigiit» με επικεφαλής τον Múte Egede, ο οποίος κατά σύμπτωση θα γιορτάσει τα 38α γενέθλιά του την ημέρα των εκλογών.

Το κοινοβούλιο της Γροιλανδίας έχει μόλις 31 βουλευτές που θα επιλεγούν από συνολικά έξι πολιτικά κόμματα, δύο από τα οποία ανήκουν στον κυβερνητικό συνασπισμό των κομμάτων «Inuit Ataqatigiit» και «Simiut».

Δεδομένου ότι ελάχιστες δημοσκοπήσεις πραγματοποιούνται στο νησί του Βόρειου Ατλαντικού, είναι λιγότερο σαφές από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές εκλογές για το ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών.

Αλλά μια δημοσκόπηση που διεξήχθη από τη Verian τον περασμένο Ιανουάριο, στην οποία συμμετείχαν 497 Γροιλανδοί, περίπου το 31% απάντησε ότι θα ψήφιζε το κόμμα «Inuit Ataqatigiit» και το 9% το «Siumut».

Το κόμμα Simiut έχει υποσχεθεί ψηφοφορία για την ανεξαρτησία μετά τις εκλογές, κάτι που μπορεί να το βοηθήσει να προσελκύσει περισσότερους ψηφοφόρους και ίσως να του επιτρέψει να επιλέξει τον επόμενο πρωθυπουργό.

Όμως, υπάρχει και το «Naleraq», το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης που έχει αυξήσει τη δημοτικότητά του με την πολιτική του υπέρ της ανεξαρτησίας και την προφανή του προθυμία να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μάλιστα, έχει τη στήριξη μιας από τις πιο δημοφιλής influencers της Γροιλανδίας, της Qupanuk Olsen που έχει περισσότερους από 500.000 ακόλουθους στο TikTok και 300.000 στο Instagram.

Το κίνημα ανεξαρτησίας και οι ξένες παρεμβάσεις

Οι Γροιλανδοί ψήφισαν με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της αυτοδιοίκησης σε δημοψήφισμα του 2009. Σύμφωνα με τους όρους αυτού του δημοψηφίσματος, η Δανία παραμένει υπεύθυνη για την άμυνα και τις εξωτερικές υποθέσεις της Γροιλανδίας, με την τοπική κυβέρνηση, όμως, να ελέγχει όλα τα άλλα θέματα.

Ερωτηθείς για τα σχόλια του Τραμπ, περί απόκτησης της Γροιλανδίας από τις ΗΠΑ, ο υπουργός Εξωτερικών της Δανίας Lars Løkke Rasmussen είπε ότι δεν πιστεύει ότι οι Γροιλανδοί θέλουν να χωριστούν από τη Δανία μόνο και μόνο για να γίνουν «ένα ενσωματωμένο μέρος της Αμερικής».

Ο Rasmussen είπε ότι πιστεύει ότι η αναφορά του Τραμπ στον σεβασμό του δικαιώματος των Γροιλανδών στην αυτοδιάθεση ήταν το πιο σημαντικό μέρος της ομιλίας του.

«Είμαι πολύ αισιόδοξος για το ποια θα είναι η απόφαση της Γροιλανδίας σχετικά με αυτό», είπε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη Φινλανδία. «Θέλουν να χαλαρώσουν τους δεσμούς τους με τη Δανία. Εργαζόμαστε πάνω σε αυτό, για να έχουμε μια πιο ισότιμη σχέση», τόνισε και πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό οι σημερινές εκλογές να είναι ελεύθερες και δίκαιες «χωρίς κανενός είδους διεθνή παρέμβαση».

Η υπηρεσία εθνικής ασφάλειας και πληροφοριών της Δανίας (PET) προειδοποίησε για ξένες παρεμβάσεις.

«Τις εβδομάδες πριν από την ανακοίνωση της ημερομηνίας των εκλογών στη Γροιλανδία, παρατηρήθηκαν αρκετές περιπτώσεις πλαστών προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένων προφίλ που μεταμφιέζονταν σε Δανούς και Γροιλανδούς πολιτικούς, που συνέβαλαν σε πόλωση της κοινής γνώμης», ανέφερε η PET σε σχετική της ανακοίνωση, χωρίς όμως να συνδέει αυτούς τους λογαριασμούς με κάποια συγκεκριμένη χώρα.

Ο Johan Farkas, επίκουρος καθηγητής στις σπουδές των μέσων ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, δεν πιστεύει ότι θα είχαν μεγάλο αντίκτυπο στις εκλογές της Γροιλανδίας, επειδή, εκτός από τα Δανέζικα, οι περισσότεροι ντόπιοι μιλούν Γροιλανδικά, μια γλώσσα Ινουίτ.

«Η Γροιλανδία είναι μια πολύ μικρή και δεμένη κοινότητα από πολλές απόψεις», είπε ο Φάρκας στη DW. «Εκτιμώ ότι οι ψεύτικοι λογαριασμοί δεν μπορούν εύκολα να επηρεάσουν τους ψηφοφόρους», πρόσθεσε.

Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό.

«Η ανησυχία μου ως ερευνητής παραπληροφόρησης ήταν περισσότερο σχετικά με το πώς αυτό συμβαίνει στη μακροπολιτική. Θα βλέπαμε ξαφνικά τον Ίλον Μασκ να φιλοξενεί ζωντανές συνεντεύξεις σε podcast με συγκεκριμένους υποψηφίους ή τον Τραμπ να υποστηρίζει συγκεκριμένους υποψηφίους; Αυτό είναι ένα πολύ προβληματικό και απειλητικό πράγμα για τις ελεύθερες και τις δίκαιες εκλογές», υποστηρίζει ο Farkas, αναφερόμενος στις πρόσφατες ομοσπονδιακές εκλογές της Γερμανίας.

Θυμίζουμε ότι εκείνη την περίοδο ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος Μασκ εμφανίστηκε στα social media με την αρχηγό του ακροδεξιού πολιτικού κόμματος της Γερμανίας και τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς να καλεί τα γερμανικά κεντρώα κόμματα να συνεργαστούν με την ακροδεξιά.

Από την αρχή του έτους, υπήρξαν πολλές διαμάχες γύρω από τις εκλογές στη Γροιλανδία. Αναφορές αναφέρουν ότι οι κάποιοι από το κίνημα του Τραμπ «Make America Great Again» μοίρασαν χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων στην πρωτεύουσα της Γροιλανδίας, Nuuk, ενώ μέλος του κοινοβουλίου ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον, όπου συναντήθηκε με έναν Ρεπουμπλικανό και συζήτησαν για το πώς η Γροιλανδία θα έπρεπε να γίνει αμερικανική επικράτεια.

Στις αρχές Φεβρουαρίου 2025, το κοινοβούλιο της Γροιλανδίας ψήφισε νόμο που απαγορεύει τις ξένες και ανώνυμες δωρεές σε τοπικά πολιτικά κόμματα, με εξαίρεση τις δωρεές από τη Δανία.

Η σημασία της Γροιλανδίας και τα σχόλια του Τραμπ

Η Γροιλανδία είναι ζωτικής σημασίας για τον κόσμο, αν και μεγάλο μέρος του κόσμου μπορεί να μην το συνειδητοποιεί. Οι ΗΠΑ και άλλες παγκόσμιες δυνάμεις επιθυμούν τη στρατηγική τους θέση στην Αρκτική. Η Γροιλανδία διαθέτει επίσης πολύτιμα ορυκτά σπάνιων γαιών που απαιτούνται από τις τηλεπικοινωνίες ενώ έχει και κοιτάσματα αναξιοποίητου πετρελαίου.

Υπάρχει επίσης δυνατότητα για ναυτιλιακές και εμπορικές διαδρομές, καθώς ο πάγος που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Γροιλανδίας συνεχίζει να υποχωρεί λόγω της κλιματικής αλλαγής. Εάν αυτός ο πάγος λιώσει, θα αναδιαμορφώσει τις ακτές σε όλη την υδρόγειο και ενδεχομένως θα αλλάξει και τα καιρικά μοτίβα.

Ο Τραμπ έχει μιλήσει πολλές φορές για το πώς θα ήταν προς το συμφέρον της ασφάλειας των ΗΠΑ ο έλεγχος της Γροιλανδίας.

Από τη δεκαετία του 1950, οι ΗΠΑ διοικούν τη διαστημική βάση Pituffik, στα βορειοδυτικά της Γροιλανδίας. Είναι το βορειότερο σημείο των Αμερικανών και παίζει βασικό ρόλο στις προειδοποιήσεις για πυραυλικές επιθέσεις και την επιτήρηση του διαστήματος. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ονομαζόταν Αεροπορική Βάση Thule και ήταν εκεί για να προειδοποιεί έγκαιρα για τυχόν σοβιετικές επιθέσεις.

Εκτός από θέματα ασφάλειας, η οικονομία μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στους ισχυρισμούς του Τραμπ για τη Γροιλανδία. Στα νότια της Γροιλανδίας, πιστεύεται ότι υπάρχουν πολύτιμα κοιτάσματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, χρυσού, ουρανίου και ψευδαργύρου.

Το έδαφος της Γροιλανδίας που λόγω της κλιματικής αλλαγής λιώνει τους πάγους που καλύπτουν περίπου το 80% της επιφάνειάς της, καθιστά την εξόρυξη αυτών των κοιτασμάτων πολύ πιο εύκολη.

Κατά την πρώτη του θητεία, το 2019, ο Τραμπ προσφέρθηκε να αγοράσει τη Γροιλανδία, όμως η κυβέρνηση της Δανίας το απέρριψε αμέσως. Παρόλα αυτά ο Ντόναλντ Τραμπ συνέχισε να εκφράζει επεκτατικές προθέσεις τόσο για τη Γροιλανδία όσο και για τον Καναδά, τη Διώρυγα του Παναμά και τη Γάζα.

Ακόμη και πριν αναλάβει τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο, ο Τραμπ έστειλε τον γιο του, Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, στη Γροιλανδία, ο οποίος επισήμως βρέθηκε εκεί ως τουρίστας.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, δημοσιεύτηκε μια δημοσκόπηση που έδειχνε ότι μόνο το 6% των Γροιλανδών ήθελε το νησί τους να γίνει μέρος των ΗΠΑ, ενώ το 85% ήταν αντίθετο στην ιδέα.

Στην ομιλία του στο Κογκρέσο στις αρχές αυτού του μήνα, ο πρόεδρος Τραμπ επανέλαβε την επιθυμία του, απευθύνοντας τα σχόλιά του στον λαό της Γροιλανδίας.

«Υποστηρίζουμε σθεναρά το δικαίωμά σας να καθορίσετε το μέλλον σας», είπε ο Τραμπ. Αλλά μόλις δύο φράσεις μετά είπε: «Νομίζω ότι θα την πάρουμε (σ.σ. την Γροιλανδία) με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα την πάρουμε».

Ωστόσο, οι Γροιλανδοί δεν επιθυμούν κάτι τέτοιο.

Λίγες ώρες αφότου ο Τραμπ δήλωσε στην ομιλία του σε κοινή σύνοδο του Κογκρέσου ότι σκοπεύει να αποκτήσει τον έλεγχο του νησιού «με τον ένα ή τον άλλο τρόπο», ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Múte Egede δημοσίευσε ένα απλό μήνυμα στο Facebook:

«Η Γροιλανδία είναι δική μας. Ο Kalaallit Nunaat είναι δικός μας», είπε ο Egede στην ανάρτηση, χρησιμοποιώντας το όνομα της Γροιλανδίας για τη χώρα του. «Δεν θέλουμε να είμαστε Αμερικανοί, ούτε Δανοί. Είμαστε Kalaallit. Οι Αμερικανοί και ο αρχηγός τους πρέπει να το καταλάβουν αυτό. Δεν είμαστε προς πώληση και δεν μπορούν απλά να μας πάρουν. Το μέλλον μας θα το αποφασίσουμε εμείς στη Γροιλανδία», είπε. Η ανάρτηση τελείωσε με ένα emoji με σφιγμένη γροθιά και μια σημαία της Γροιλανδίας.

Αβεβαιότητα

Η Δανία αποίκισε τη Γροιλανδία πριν από 300 χρόνια και εξακολουθεί να ασκεί τον έλεγχο της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, αν και η Γροιλανδία κέρδισε την αυτοδιοίκηση το 1979 και διέρχεται από το κοινοβούλιο της.

Τα σχόλια του Τραμπ για τη Γροιλανδία πυροδότησαν επίσης μια πολιτική κρίση στη Δανία. Η πρωθυπουργός Mette Frederiksen πραγματοποίησε περιοδεία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για να συγκεντρώσει υποστήριξη, λέγοντας ότι η ήπειρος αντιμετωπίζει «μια αβέβαιη πραγματικότητα», ενώ η χώρα της κινήθηκε για να ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία γύρω από τη Γροιλανδία.

Η οικονομία της Γροιλανδίας εξαρτάται από την αλιεία και άλλους κλάδους, καθώς και από μια ετήσια επιχορήγηση περίπου 554 εκατομμυρίων ευρώ από τη Δανία.

Βέβαια, η Δανία έχει κατηγορηθεί ότι διέπραξε εγκλήματα κατά των Ινουίτ της Γροιλανδίας, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης παιδιών από τις οικογένειές τους τη δεκαετία του 1950 με τη δικαιολογία της ενσωμάτωσής τους στην κοινωνία της Δανίας και της τοποθέτησης συσκευών αντισύλληψης στις αυτόχθονες γυναίκες τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 που φέρεται να περιορίσει την αύξηση του πληθυσμού στη Γροιλανδία.

Πηγή: CNN Greece