Την ελευθερία των Μέσων και την προστασία τους επιχειρεί να διασφαλίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, γι’ αυτό και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιθυμεί η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης να υποχρεώσει τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την πολυφωνία και να προστατεύσουν την ανεξαρτησία των ΜΜΕ από κυβερνητικές, πολιτικές, οικονομικές ή ιδιωτικές παρεμβάσεις. Οι ευρωβουλευτές πιέζουν για την απαγόρευση κάθε μορφής παρεμβολή στις συντακτικές αποφάσεις των παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης. Επιδιώκουν να αποτρέψουν την άσκηση εξωτερικής πίεσης στους δημοσιογράφους, όπως ο εξαναγκασμός τους να αποκαλύπτουν τις πηγές τους, η πρόσβαση σε κρυπτογραφημένο περιεχόμενο στις συσκευές τους ή η στοχοθέτησή τους με κατασκοπευτικό λογισμικό. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να γίνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης ένα νέο όργανο της ΕΕ που θα συσταθεί με βάση την πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και να είναι νομικά και επιχειρησιακά ανεξάρτητο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι ευρωβουλευτές ζητούν να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη «ομάδα εμπειρογνωμόνων», η οποία θα εκπροσωπεί τον κλάδο των ΜΜΕ και την κοινωνία των πολιτών και η οποία θα παρέχει συμβουλές προς το νέο αυτό συμβούλιο.
Διαφάνεια στους ιδιοκτήτες
Για να μπορεί να αξιολογείται καλύτερα η ανεξαρτησία των ΜΜΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να υποχρεούνται όλα τα μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των πολύ μικρών επιχειρήσεων του κλάδου, να δημοσιοποιούν πληροφορίες σχετικά με το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς. Οι ευρωβουλευτές θέλουν επίσης να υποχρεούνται τα μέσα ενημέρωσης, οι διαδικτυακές πλατφόρμες και οι μηχανές αναζήτησης να δημοσιοποιούν στοιχεία σχετικά με τα χρήματα που λαμβάνουν από κρατικές διαφημίσεις και ενισχύσεις. Σε αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνονται και πληροφορίες σχετικά με τα χρήματα που λαμβάνουν από χώρες εκτός ΕΕ. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ακόμα ότι τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα χρηματοδοτούνται με επαρκή, βιώσιμο και προβλέψιμο τρόπο μέσω πολυετών προϋπολογισμών. Για να διασφαλιστεί ότι τα μέσα ενημέρωσης δεν θα εξαρτώνται από την κρατική διαφήμιση, το Κοινοβούλιο προτείνει να θεσπιστεί ένα ανώτατο όριο όσον αφορά την κρατική διαφημιστική δαπάνη που να κατευθύνεται σε κάθε πάροχο υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, διαδικτυακή πλατφόρμα ή μηχανή αναζήτησης. Συγκεκριμένα, προτείνουν να μην μπορεί η δαπάνη αυτή να ξεπερνά το 15% του συνολικού διαφημιστικού προϋπολογισμού που διαχειρίζεται η αρμόδια αρχή στην εκάστοτε χώρα της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης να είναι δημόσια προσβάσιμα τα κριτήρια βάσει των οποίων διατίθενται κρατικά κονδύλια σε μέσα ενημέρωσης.
«Άλλαξε το σκηνικό»
Μιλώντας στον «Π», ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ Νιαζί Κιζίλγιουρεκ ανέφερε πως η ανάγκη να καθοριστούν περαιτέρω οι διασφαλίσεις προκύπτει από τις συνεχόμενες παρεμβάσεις που δέχονται οι δημοσιογράφοι στο έργο τους. Η υπερπληροφόρηση έχει φέρει πολλές ασάφειες στο περιβάλλον των Μέσων και κυρίως έχει αμφισβητήσει την αξιοπιστία των δημοσιογράφων, γι’ αυτό και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι σε διαδικασία ψήφισης νομοθεσίας ώστε να διασφαλίσει την ελευθερία τους και να βάλει πιο αυστηρούς κανόνες προστατεύοντάς τους. «Στόχος είναι να καταστήσει πιο διαφανή την ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης, να τα προστατεύσει από αυθαίρετες αποφάσεις από μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, να ενισχύσει την οικονομική βιωσιμότητα του κλάδου και να θεσπιστεί ανώτατο όριο στη διαφήμιση με δημόσιο χρήμα ώστε να αποφευχθεί η εξάρτηση των ΜΜΕ από την κρατική χρηματοδότηση», αναφέρει στον «Π» ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ. Στη διαπραγματευτική θέση του Κοινοβουλίου σχετικά με την ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, η οποία εγκρίθηκε με 448 ψήφους υπέρ, 102 κατά και 75 αποχές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν την πολυφωνία στην ενημέρωση και να προστατεύουν την ανεξαρτησία των ΜΜΕ από κυβερνητικές, πολιτικές, οικονομικές και ιδιωτικές παρεμβάσεις. Οι ευρωβουλευτές θέλουν να απαγορευτούν όλες οι μορφές παρέμβασης στις συντακτικής φύσης αποφάσεις και ζητούν να ληφθούν μέτρα ώστε να μην ασκούνται πιέσεις στους δημοσιογράφους, όπως για παράδειγμα να μην αναγκάζονται να αποκαλύπτουν τις πηγές τους, να μην υποχρεώνονται να δίνουν πρόσβαση σε κρυπτογραφημένο υλικό στις συσκευές τους και να μην επιτρέπεται η παρακολούθησή τους μέσω λογισμικών κατασκοπείας.
«Η δολοφονία της Daphne Caruana Galizia δείχνει ακριβώς αυτήν την ανάγκη και γι’ αυτό και πρέπει να διασφαλιστεί η ελευθερία των δημοσιογράφων», επισημαίνει ο κύριος Κιζίλγιουρεκ. Επισημαίνεται πως πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέτασε την κατάσταση στη Μάλτα και απέτισε φόρο τιμής στο έργο της Caruana Galizia για την αποκάλυψη της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Στο ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισημαίνει την περιορισμένη πρόοδο στη δικαστική διαδικασία, αναφέροντας ότι υπήρξαν μόνο τρεις καταδικαστικές αποφάσεις χαμηλού επιπέδου και ότι ο κύριος υπεύθυνος για τη δολοφονία δεν έχει καταδικαστεί. Οι έρευνες για τα βασικά κίνητρα και οι αντίστοιχες δικαστικές διαδικασίες θα πρέπει να ολοκληρωθούν χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση, με την πλήρη συμμετοχή της Europol, σύμφωνα με το κείμενο.
Δολοφονίες δημοσιογράφων
Εκτός από τη Μάλτα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέτισε φόρο τιμής σε όλους τους δημοσιογράφους που σκοτώθηκαν στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Καταδικάζει κάθε απόπειρα ποινικοποίησης και τις επιθέσεις εναντίον της δουλειάς των δημοσιογράφων και θυμίζει τις δολοφονίες του Ján Kuciak και της αρραβωνιαστικιάς του Martina Kušnírová στη Σλοβακία, της Viktoria Marinova στη Βουλγαρία, του Γιώργου Καραϊβάζ στην Ελλάδα και του Peter R. de Vries στην Ολλανδία. Εκφράζει τη βαθιά του απογοήτευση για την απουσία ουσιαστικής έρευνας σχετικά με τη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, ενώ η πρόσφατη σύλληψη δύο υπόπτων φαίνεται μάλλον να σχετίζεται με την προεκλογική εκστρατεία και καλεί τις ελληνικές Αρχές να διασφαλίσουν την πλήρη απονομή δικαιοσύνης. Ερωτηθείς κατά πόσον στην Κύπρο εντοπίζουμε τέτοια περιστατικά φίμωσης ή κατά πόσον είναι ελεύθερα τα Μέσα Ενημέρωσης, ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ ανέφερε πως έχει ήδη καταγγείλει τι συμβαίνει στα κατεχόμενα με την περίπτωση του Σενέρ Λεβέντ. Θυμίζουμε πως η καταδίκη του συμπατριώτη μας Σενέρ Λεβέντ από δικαστήριο της Άγκυρας αφορά άρθρο του με τίτλο «Οι Κούρδοι κι εμείς». Το κείμενο είχε εκληφθεί ότι περιείχε προσβολή κατά του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ως εκ τούτου του ασκήθηκε δίωξη στην Τουρκία. «Και στις ελεύθερες περιοχές υπάρχει μια περιορισμένη ανεξαρτησία των δημοσιογράφων και όλοι το βλέπουμε να συμβαίνει, καθώς δεν λειτουργούν με απόλυτη ανεξαρτησία, ενώ οι ιδιοκτήτες των καναλιών / Μέσων Ενημέρωσης επιβάλλουν την άποψή τους, ενώ και τα κυβερνητικά Μέσα μοιάζουν να λειτουργούν πολλές φορές ως φερέφωνα της κυβέρνησης», αναφέρει ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ.
Μηχανισμός ελέγχου του περιεχομένου
Για να διασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις ελέγχου του περιεχομένου που λαμβάνουν οι πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες δεν θα περιορίζουν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να συσταθεί ένας μηχανισμός για τη διαχείριση των εντολών αφαίρεσης διαδικτυακού περιεχομένου. Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, οι πλατφόρμες θα πρέπει σε πρώτο στάδιο να επεξεργάζονται δηλώσεις από τα ίδια τα μέσα ενημέρωσης προκειμένου να διαπιστώνουν ποια από αυτά είναι ανεξάρτητα και ποια όχι. Στη συνέχεια, τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με την πρόθεση της εκάστοτε πλατφόρμας να διαγράψει ή να περιορίσει περιεχόμενο που αυτά έχουν δημοσιεύσει και να τους δίνεται περιθώριο να απαντήσουν εντός 24 ωρών. Εάν μετά την πάροδο του 24ώρου η πλατφόρμα εξακολουθεί να θεωρεί ότι το περιεχόμενο που έχει δημοσιεύσει το μέσο ενημέρωσης δεν συμμορφώνεται με τους όρους και τις προϋποθέσεις της, θα μπορεί να το διαγράψει, να περιορίσει την πρόσβαση σε αυτό, ή να παραπέμψει την υπόθεση στην εθνική ρυθμιστική αρχή προκειμένου να λάβει εκείνη την τελική απόφαση χωρίς χρονοτριβή. Σε περίπτωση που το σχετικό Μέσο θεωρεί ότι η απόφαση της πλατφόρμας δεν είναι επαρκώς δικαιολογημένη και υποσκάπτει την ελευθερία των ΜΜΕ, θα μπορεί να ζητήσει εξωδικαστική επίλυση της διαφοράς.
