«Φεύγει η ψυχή σου κι έρχεται μέχρι να 'ρθει το τέλος…» - Η συγκλονιστική αφήγηση της Ντόνια από το Ιράν που ζει στην Κύπρο

Γενναίες, θαρραλέες, ασυμβίβαστες… Διεκδικούν ελευθερία και σεβασμό. Οι γυναίκες του Ιράν άνοιξαν έναν δρόμο που δεν έχει επιστροφή. Η Μαχσά Αμινί, με τον θάνατό της άναψε το φιτίλι που μόνο η αναγνώριση του (αυτονόητου) δικαιώματος να ελέγχουν οι ίδιες το σώμα τους και κανένας άλλος, μπορεί να το σβήσει. Η αστυνόμευση της σκέψης και του μυαλού τους, της έκφρασης και της διακίνησής τους δεν χωρά άλλο στη ζωή τους και γι' αυτό και στο όνομα της Μαχσά και της κάθε Μαχσά γεμίζουν τις πλατείες συμπαρασύροντας μαζί τους ό,τι τις πονά και τις σκοτώνει, εμπνέοντας χιλιάδες γυναίκες σε όλο τον κόσμο που συμπαρίστανται, αγωνιούν και διεκδικούν το αδιαπραγμάτευτο: Το δικαίωμα στη ζωή.

Η Ντόνια Φαρντ είναι από την Περσία. Ζει στη χώρα μας εδώ και 23 χρόνια. Ήταν μικρό κοριτσάκι, όταν οι γονείς της έφυγαν από το Ιράν στην Κύπρο προς αναζήτηση μιας καλύτερης, ασφαλέστερης και ελεύθερης ζωής για το παιδί τους. Όλα τούτα τα χρόνια, η χώρα της ήταν πάντα στην καρδιά της και η επιστροφή, συχνά, πίσω στις ρίζες της, την έχει γεμίσει με μνήμες και βιώματα από την πατρίδα.

«Πολλοί νομίζουν πως αυτό που συμβαίνει τώρα στη χώρα μου, αρχίζει και τελειώνει με το χιτζάμπ. Όχι, δεν είναι έτσι. 43 τώρα χρόνια δολοφονούνται άνθρωποι γιατί είναι εναντίον του Ισλάμ. Διώκονται δημοσιογράφοι που προβάλλουν αυτά και άλλα ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα…», μου λέει με το ξεκίνημα της κουβέντας μας.

Τη ρωτώ για το Ιράν χωρίς το χιτζάμπ. Για τη ζωή των γυναικών στη χώρα της μπροστά και πίσω από τις κλειστές πόρτες. Για όλα αυτά που τις οδήγησαν στους δρόμους και στις πλατείες, στέλνοντας μήνυμα πως χωρίς αγώνα τίποτα δεν κατακτιέται. Πως η αντίσταση στην καταπίεση είναι μονόδρομος. Τυχαία, άλλωστε, το «Bella Ciao» τραγουδιέται στα περσικά αφιερωμένο στη Μαχσά Αμινί; Ο υπέροχος αυτός ύμνος έγινε σύμβολο απέναντι στην καταπίεση των λαών, απέναντι στην καταπίεση του Ιράν.

Από την καταπίεση του βασιλιά στην ανελευθερία του Ισλάμ

«Έχω βιώματα από τη χώρα μου, γιατί αν και στην Κύπρο, παρακολουθούσα τη ζωή εκεί. Πηγαίναμε στο Ιράν. Είχαμε για δεκαετίες τον βασιλιά, ήρθε μετά η επανάσταση το 1979. Ο κόσμος πρόσβλεπε στον Αγιατολάχ Χομεϊνί γιατί υποσχόταν καλύτερη ζωή. Υδροδότηση και ηλεκτρισμό σε όλη τη χώρα, ας πούμε, γενικά μια καλύτερη ζωή. Ήξερε τα προβλήματα και τις αδυναμίες του κόσμου κι αυτό εκμεταλλεύτηκε, δίνοντας προσδοκία στον κόσμο που αναζητούσε μία ελπίδα. Και την είδε τότε στο πρόσωπο του Αγιατολάχ Χομεϊνί. Επί Σάχη, απαγορευόταν να φοράς χιτζάμπ. Υπήρχε, όμως, κόσμος που ήθελε να το φορά και να παρακολουθεί τα του Ισλάμ. Και ξεσηκώθηκε. Σήμερα όμως, επιβάλλεται με το ζόρι. Πρέπει να φοράς χιτζάμπ. Δεν έχεις επιλογή. Άρα ούτε το ένα ήταν καλό ούτε το άλλο», λέει η Ντόνια.

Το χιτζάμπ, λοιπόν, και η επιβολή του διά της βίας και των όπλων, έγινε η αφορμή για την έκρηξη του λαού -με πρωταγωνίστριες τις γυναίκες, αλλά όχι μόνο γυναίκες- κατά του καθεστώτος. Και λέμε η αφορμή, γιατί όπως λέει η Ντόνια, «πολλοί νομίζουν πως αυτό που συμβαίνει τώρα στη χώρα μου, αρχίζει και τελειώνει με το χιτζάμπ. Όχι, δεν είναι έτσι. 43 τώρα χρόνια δολοφονούνται άνθρωποι γιατί είναι εναντίον του Ισλάμ. Διώκονται δημοσιογράφοι που προβάλλουν αυτά και άλλα ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα ή ακόμα και την προστασία ζώων. Ξέρετε ότι τα σκυλάκια απαγορεύονται στο Ισλάμ γι' αυτό και τα θανατώνουν; Αν σε δουν να κυκλοφορείς με σκυλάκι στον δρόμο ή στο πάρκο, θα σου το πάρουν και θα το θανατώσουν». Τα σκυλιά θεωρούνται ακάθαρτα και επικίνδυνα στο Ισλάμ και δεν το λέει τυχαία η συνομιλήτριά μας. Σύμφωνα με ρεπορτάζ μέσων όπως οι «Τimes of Israel», έχουν γίνει κατασχέσεις κατοικίδιων σε μια πρωτοφανή καταστολή που γίνεται στο πλαίσιο της καταπολέμησης του «χυδαίου δυτικού πολιτισμού» μέρος του οποίου θεωρείται και ο σκύλος ως κατοικίδιο, μεταδιδόταν πριν μερικά χρόνια.

Η αστυνομία των ηθών, η οποία ευθύνεται για τη δολοφονία της 22χρονης Μαχσά Αμινί, γιατί δεν φορούσε σωστά το χιτζάμπ της, κυνηγά ευρύτερα τις γυναίκες. Γυναίκες των χαμηλά εισοδηματικών στρωμάτων, ως επί το πλείστον. «Η χαμηλότερη τάξη είναι ο στόχος τους. Στέκονται έξω από τους σταθμούς των μετρό και ελέγχουν ποια κοπέλα φορά ή δεν φορά χιτζάμπ ή αν το φορά σωστά. Γυναίκες που οδηγούν αυτοκίνητο, φωτογραφίζονται στους δρόμους για να ελεγχθεί αν φοράνε σωστά το χιτζάμπ. Κι αν τύχει και τους πέσει, οφείλουν με το ένα χέρι στο τιμόνι και με το άλλο στο κεφάλι να φτιάξουν το χιτζάμπ για να μην τιμωρηθούν. Οι γυναίκες στη χώρα μου δεν μπορούν να οδηγούν ποδήλατα, δεν μπορούν να κολυμπούν… Η αστυνομία ηθών ελέγχει αν τηρούνται οι εντολές, αν εκτελούνται οι διαταγές. Συλλαμβάνουν, κτυπούν, βασανίζουν…».

Τυχεροί όσοι πεθαίνουν…

Χρόνια συμβαίνουν αυτά τα πράγματα, λέει η συνομιλήτριά μας. «Έχουμε πρόβλημα με το καθεστώς», λέει με κατηγορηματικό τρόπο και ζητά από όλη την οικουμένη να σταματήσει να συνομιλεί και να συνδιαλέγεται με το Ιράν. «Ξέρετε ότι πατεράδες σκοτώνουν 14χρονα και 15χρονα κορίτσια γιατί αρνούνται να παντρευτούν μεγαλύτερούς τους κατά 30 και 40 χρόνια;» Δεν είναι ταινία, δεν είναι τηλεοπτική σειρά. Είναι η φρικτή πραγματικότητα σε ακραία, θεοκρατικά καθεστώτα.

Η επόμενη κουβέντα της Ντόνια, γίνεται με πλήρη συνείδηση του λόγου της. Όσο κυνισμό κι αν κρύβει, όση παγωμάρα κι αν σκορπίζει: «Αυτοί που πεθαίνουν τώρα στις διαδηλώσεις, τα 20χρονα και άλλα νεαρής ηλικίας παιδιά είναι 'τυχερά'. Γιατί αν ζούσαν και συλλαμβάνονταν, θα υπέφεραν από τα βασανιστήρια. Μόνο στα έργα βλέπουμε τέτοια βασανιστήρια. Τα βάζουν σε σειρά και τα πυροβολούν. Πόσες φορές φεύγει η ψυχή τους όταν σε κάθε επόμενο πυροβολισμό διερωτώνται αν θα είναι η σειρά τους», λέει με τρεμάμενη φωνή…

Ο πόλεμος αυτός δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά όλο τον κόσμο

Οι εκδηλώσεις συμπαράστασης σε όλο τον κόσμο εμψυχώνει τις γυναίκες στο Ιράν. Τις πεισμώνει να διεκδικήσουν τα δίκαιά τους, χωρίς να φοβούνται, αν και ξέρουν πως το καθεστώς έχει τη δύναμη να πνίξει στο αίμα κάθε μορφής αντίδραση.

Ιρανοί φεύγουν από τη χώρα τους προς αναζήτηση ασφάλειας, δημοκρατίας και ειρήνης. Στην Κύπρο, μας λέει η Ντόνια, ζουν Ιρανοί, που δούλευαν για την κυβέρνηση, αλλά δεν μπορούσαν να συνεχίσουν να εκτελούν τα καθήκοντά τους κι έφυγαν. Ζει γυναίκα η οποία πήρε τον γιο της κι έφυγε γιατί θα τον στρατολογούσαν στους Φρουρούς της Επανάστασης. Τα ορφανά παιδιά, τα παίρνουν από τα ορφανοτροφεία, τους κάνουν πλύση εγκεφάλου, για να τα στρατολογήσουν στο Ισλάμ».

Είναι όμως συγκινητική και η συμπαράσταση μέσα στην ίδια τη χώρα. Παράδειγμα, οι παίκτες της Εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου του Ιράν που με ένα πρωτότυπο τρόπο στάθηκαν αλληλέγγυοι στους διαδηλωτές που διαμαρτύρονται και ζητούν τερματισμό της βίας κατά των γυναικών στη χώρα τους, με αφορμή τη δολοφονία της Μαχσά Αμινί.

Κατά την ανάκρουση του εθνικού ύμνου της χώρας, στον φιλικό αγώνα που διεξήχθη στη Βιέννη με αντίπαλο τη Σενεγάλη, η ομάδα φόρεσε μαύρα μπουφάν, καλύπτοντας έτσι τη φανέλα με το εθνόσημο.

Χιτζάμπ και ερμηνείες

Σε πλήρη αντίθεση με τις δεκάδες εικόνες και βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, παρά τις απαγορεύσεις και την καταστολή, ο Ιρανός Πρόεδρος ισχυρίζεται πως «οι Ιρανές φορούν το χιτζάμπ εθελοντικά».

Παραδοσιακό κεφαλομάντιλο των μουσουλμάνων γυναικών, με το οποίο καλύπτουν τα μαλλιά και τον λαιμό, το χιτζάμπ συχνά αναφέρεται συγκεκριμένα σε ένα ύφασμα τυλιγμένο γύρω από το κεφάλι και τον λαιμό, που καλύπτει τα μαλλιά αλλά αφήνει το πρόσωπο ορατό. Όπως διαβάζουμε σε διάφορες πηγές στο διαδίκτυο, για μερικούς, το χιτζάμπ φοριέται από μουσουλμάνες κοπέλες και γυναίκες για να διατηρήσουν σεμνότητα και ιδιωτικότητα από άσχετους άνδρες. Το Κοράνι καθοδηγεί τις μουσουλμάνες γυναίκες και άνδρες να ντύνονται σεμνά. Ορισμένα ισλαμικά νομικά συστήματα ορίζουν αυτόν τον τύπο σεμνής ένδυσης ως να καλύπτει τα πάντα εκτός από το πρόσωπο και τα χέρια μέχρι τους καρπούς. Στους στίχους του Κορανίου, ο όρος χιτζάμπ αναφέρεται σε μια κουρτίνα που χωρίζει τους επισκέπτες στο κύριο σπίτι του Μωάμεθ από τα καταλύματα των συζύγων του. Η χρήση χιτζάμπ στο κοινό απαιτείται από τον νόμο στο Ιράν, το Αφγανιστάν και την ινδονησιακή επαρχία Άτσεχ.