EE: Η Γερμανία στο προσκήνιο, εν μέσω πρωτοφανούς συγκυρίας

Στο προσκήνιο μετά από χρόνια χαμηλού προφίλ και παρασκηνιακής δράσης έρχεται η Γερμανία με την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους επόμενους έξι μήνες, εν μέσω μιας πολύπλοκης και δύσκολης περιόδου κατά την οποία συγκλίνουν πολλαπλές κρίσεις και ζητήματα που θα επηρεάσουν το μέλλον της ενοποίησης της ηπείρου.

Η γερμανική προεδρία δεν θα έχει να αντιμετωπίσει απλά το πολυδιάστατο παζλ του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαίσιου για το 2021-2027 για το οποίο η συζήτηση βρισκόταν σε προχωρημένο στάδιο πριν την πανδημία Covid-19.

Πλέον το ζήτημα του ευρωπαϊκού μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού περιπλέκεται καθώς οι οικονομίες της ΕΕ βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικό σημείο από την εποχή πριν την πανδημία, και καθώς θα πρέπει στην εξίσωση να συμπεριληφθούν και οι υπολογισμοί για το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και η διασφάλιση των προτεραιοτήτων που είχαν τεθεί πριν την κρίση για μετάβαση σε μια πιο πράσινη και ψηφιακή οικονομία.
Ταυτόχρονα η γερμανική προεδρία αναλαμβάνει την ώρα που η ΕΕ θα πρέπει να έρθει σε μια τελική συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο για τη μελλοντική σχέση των δύο πλευρών, και τη στιγμή που η ΕΕ φιλοδοξεί να ξεκαθαρίσει τις σχέσεις της με την Τουρκία αλλά και να διαμορφώσει μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση για το μεταναστευτικό.

Την ίδια ώρα, η Ευρώπη θα πρέπει ή τώρα ή ποτέ να εμπλακεί σοβαρά στην ειρήνευση στη Λιβύη, συγκρατώντας τα επιμέρους ιδιοτελή συμφέροντα κρατών μελών όπως η Γαλλία και η Ιταλία, έτσι ώστε να αποφύγει επανάληψη της άναρχης κατάστασης στη Συρία την οποία εκμεταλλεύονται η Τουρκία και η Ρωσία.



Το πρώτο στοίχημα

Η πρώτη δοκιμασία της γερμανικής προεδρίας λοιπόν θα είναι η κατάληξη στο πλήρες πακέτο που αφορά το ΠΔΠ και το Ταμείο Ανάκαμψης, πριν την έλευση των καλοκαιρινών διακοπών, όπως ανέφερε η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ενώπιον του Γερμανικού Κοινοβουλίου.

Αυτό σημαίνει, ουσιαστικά, πως η τελική συμφωνία πρέπει να επέλθει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 17 και 18 Ιουλίου, έτσι ώστε ο πολυετής προϋπολογισμός της ΕΕ να μπει σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2021, και τα μέτρα για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας να μπορέσουν να ενεργοποιηθούν το συντομότερο.

Η αλλαγή της προσέγγισης της Γερμανίας και η απόφασή της να βγει στο προσκήνιο αντικατοπτρίζεται στη συμφωνία με τη Γαλλία για τη χορήγηση 500 δις για την αντιμετώπιση της κρίσης ως μέρους του πακέτου που έχει προτείνει η Κομισιόν, και η οποία παραπέμπει στο ταμπού της αμοιβαιοποίησης χρέους.
Η επιτυχής αντιμετώπιση της πανδημίας από την κυβέρνηση Μέρκελ έχει δώσει στη Γερμανίδα καγκελάριο πολιτικό κεφάλαιο στο εσωτερικό αλλά και πανευρωπαϊκά το οποίο είναι έτοιμη να αξιοποιήσει, λαμβάνοντας αποφάσεις (όπως η πιο πάνω για τον κοινό δανεισμό) που παλιά θα ήταν αδιανόητες.
Αναλυτές επισημαίνουν μάλιστα πως η κίνηση αυτή είναι ένα πρώτο άνοιγμα στον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος από την πρώτη ημέρα εκλογής του προωθεί σκέψεις για πλήρη αναδιαμόρφωση και εμβάθυνση της ΕΕ, που δεν είχαν όμως μέχρι πρόσφατα ενθουσιώδη ανταπόκριση από το Βερολίνο.
Η σημερινή κρίση ωστόσο ενδέχεται να αποτελέσει την αφορμή για την επιστροφή στη συνεργασία του γαλλογερμανικού ευρωπαϊκού άξονα. Τα πρώτα σημάδια για το αν αυτή η συνεργασία είναι ακόμα εφικτή θα φανούν αυτό ακριβώς το εξάμηνο.

Ψάχνει συναίνεση στα ευρωτουρκικά - Εμπόδιο στον διάλογο το θέμα των γεωτρήσεων για τη Γερμανία, όχι προϋπόθεση

Παρά την προσπάθεια της κυπριακής κυβέρνησης να κατευθύνει την κοινή γνώμη προς τη Γερμανία ως τον νέο «κακό» υπερασπιστή της Τουρκίας εντός της ΕΕ (τώρα που αποχώρησε η Βρετανία), μεταξύ άλλων με την πρόσφατη συνέντευξη του Προέδρου Αναστασιάδη σε ελληνικό κανάλι, η κατάσταση είναι πιο σύνθετη.
Η προσέγγιση του Βερολίνου σε σχέση με τα ευρωτουρκικά είναι πιο μετρημένη από τη, βολική για Κύπρο και Ελλάδα αλλά προφανώς ιδιοτελή, στάση της Γαλλίας, και εδράζεται στην ανάγκη να υπάρξει μια συνολική προσέγγιση για τις σχέσεις με την Τουρκία ιδιαίτερα όσον αφορά το μεταναστευτικό.
Ταυτόχρονα η Γερμανία θα πρέπει να εμπλακεί ενεργά στα θέματα που αφορούν τον εμφύλιο στη Λιβύη, ιδιαίτερα λόγω του ότι η Τουρκία κατηγορείται πως συνεχίζει να παρέχει όπλα και εξοπλισμό στην κυβέρνηση Σάρατζ παρά τη συμφωνία για εμπάργκο.
Η είδηση για την κατασκευή έξι υποβρυχίων στην Τουρκία σε συνεργασία με γερμανική εταιρία είναι μεν ανησυχητική, αλλά είναι ταυτόχρονα και ενδεικτική των στενών οικονομικών δεσμών πολλών χωρών της ΕΕ –πέραν της Γερμανίας– με την Άγκυρα. Είναι δηλαδή μέρος του πλαισίου των ευρωτουρκικών σχέσεων μέσα στο οποίο θεωρητικά θέλουμε και πρέπει να κινηθούμε, και όχι εχθρική ενέργεια.

Να φύγουν τα εμπόδια
Η αναφορά του Γερμανού ΥΠΕΞ Χάικο Μάας στη στάση Ελλάδας και Κύπρου σε σχέση με τα ευρωτουρκικά είναι ενδεικτική της γερμανικής στάσης που συνδυάζει τη διατήρηση ανοικτών καναλιών επικοινωνίας με την Τουρκία, στηρίζοντας ταυτόχρονα την ευρωπαϊκή στάση.
Συγκεκριμένα ο κ. Μάας ανέφερε πως στόχος της γερμανικής προεδρίας είναι να ξεπεραστούν τα εμπόδια που βάζουν φρένο στην προσπάθεια να υπάρξει συνολικός και ουσιαστικός διάλογος ΕΕ-Τουρκίας.

«Όσο μας απασχολούν ζητήματα όπως οι γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, στα ανοιχτά της Κύπρου ή ενδεχομένως στην Κρήτη, χώρες όπως η Κύπρος ή η Ελλάδα θα επιδεικνύουν ελάχιστη διάθεση εντός της ΕΕ να εμβαθύνουν τον διάλογο με την Τουρκία» ήταν η αναφορά του Γερμανού ΥΠΕΞ.

Αν και η συγκεκριμένη δήλωση παρουσιάστηκε σε Κύπρο και Ελλάδα ως τελεσίγραφο πως όσο γίνονται γεωτρήσεις δεν θα υπάρξει συζήτηση των ευρωτουρκικών, στην πραγματικότητα ήταν ένα κάλεσμα προς όλες τις πλευρές να επιδείξουν διάθεση για διάλογο. Θέτοντας παράλληλα στην Τουρκία την πραγματικότητα πως θα πρέπει να υπάρξει πρόοδος σε αυτά τα θέματα πριν μπορέσει να προχωρήσει ουσιαστικά η συζήτηση σε άλλα.
Κι εδώ δηλαδή η Γερμανία έχει το περιθώριο, και πλέον τον ρόλο, να προωθήσει γεφυρωτική διπλωματία, όπως ήδη φαίνεται να προσπαθεί να κάνει μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας.

Επίσης, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τις άλλες διαστάσεις αυτής της σχέσης. Η επίσκεψη Τσαβούσογλου στη Γερμανία έγινε συνοδεία του Τούρκου υπουργού Τουρισμού. Δηλαδή δεν αφορούσε μόνο τις ευρύτερες ευρωτουρκικές σχέσεις, τη Λιβύη, το μεταναστευτικό ή την κυπριακή ΑΟΖ, αλλά κυρίως την προσπάθεια της Τουρκίας να περισώσει την τουριστική της αγορά εν μέσω της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία.

Όσον αφορά αυτό το θέμα, ο Τούρκος ΥΠΕΞ και ο υπουργός Τουρισμού της Τουρκίας ενημερώθηκαν για τα επιδημιολογικά κριτήρια που εφαρμόζει η Γερμανία και τα οποία δεν επιτρέπουν αυτή στιγμή άνοιγμα συνόρων για την Τουρκία.