Βόρεια Κορέα: Μαθήματα από το παρελθόν

Της Madeleine Albright

Η Madeleine Albright ήταν πρέσβης των Ηνωμένων Εθνών από το 1993 έως το 1997 και υπουργός Προεδρίας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής από το 1997 έως το 2001

Όταν οι δυο τους συναντήθηκαν στο Οβάλ Γραφείο μετά τις εκλογές του 2016, ο Μπαράκ Ομπάμα φέρεται να τόνισε στον Ντόναλντ Τραμπ πως η Λαϊκή Δημοκρατία της Βορείου Κορέας, ή αλλιώς η ΛΔΒΚ, θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη πρόκληση σε θέματα εθνικής ασφάλειας, που θα καλούνταν να αντιμετωπίσει ως Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Μετά από έναν χρόνο προκλητικών πυραυλικών δοκιμών, πύρινης ρητορικής και επικίνδυνης, ακροσφαλούς διπλωματίας, η προειδοποίηση του κ. Ομπάμα αποδεικνύεται ακριβής.

Το 2017, η ανησυχία έφτασε στα όρια του γενικευμένου πανικού, καθώς τα πυρηνικά όπλα και το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων της Βορείου Κορέας εξελίσσονταν πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο είχαν προηγουμένως προβλέψει οι ειδικοί. Σε μια αναπάντεχη εξέλιξη, η Πιονγκγιάνγκ εκτέλεσε δοκιμή διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου, ικανού να πλήξει όχι μόνο το Γκουάμ και τη Χαβάη, αλλά ακόμα και το εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, η Βόρειος Κορέα πυροδότησε τον –μέχρι στιγμής– ισχυρότερο πυρηνικό της μηχανισμό, ο οποίος, σύμφωνα με το καθεστώς, είναι σε θέση να τοποθετηθεί σε έναν από τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους του.

Αντί κάποιας στρατηγικής, ο Πρόεδρος Τραμπ μεταπηδά συνεχώς από τη μια προσέγγιση στην άλλη, σταματώντας σπανίως ώστε οι παρατηρητές –ανάμεσά τους βασικοί σύμμαχοι, όπως η Νότιος Κορέα και η Ιαπωνία– να πάρουν μια ανάσα. Αποτάθηκε στην Κίνα για να συγκρατήσει τη ΛΔΒΚ – μια πρακτική συνηθισμένη μεν, αναμενόμενα ανεπιτυχής δε. Εξέφρασε τη διάθεσή του να διαπραγματευτεί απευθείας με τον Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ-ουν προσθέτοντας πως μια τέτοια συνάντηση θα αποτελούσε “τιμή” για τον ίδιο. Ακολούθως, και παρά την επιμονή των ανώτερων συμβούλων του για μια διπλωματική πρωτοβουλία, αποφάσισε πως τα λόγια “δεν είναι η λύση”. Στην πορεία, κατηγόρησε την ηγεσία της Νοτίου Κορέας για δήθεν πολιτική κατευνασμού για να συνεχίσει με απειλές περί τερματισμού της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Αμερικής και της συγκεκριμένης χώρας.

• Turning Point: Η Βόρεια Κορέα διεξάγει δοκιμές με προηγμένης τεχνολογίας βαλλιστικούς πυραύλους.

Εκτός από το να κατηγορεί συνεχώς τους προκατόχους του για τις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει, ο κ. Τραμπ δεν έχει μένει σταθερός σε τίποτα άλλο αναφορικά με τη Βόρειο Κορέα. Και ενώ ασκεί κριτική στον Τζορτζ Μπους τον νεότερο, και στον Ομπάμα υποστηρίζοντας ότι δεν έκαναν αρκετά, το μεγαλύτερο μέρος της οργής του κατευθύνεται προς την κυβέρνηση Κλίντον και τις διπλωματικές της προσπάθειες, στις οποίες συμμετείχα ως πρέσβης στα Ηνωμένα Έθνη και ως υπουργός Προεδρίας.

Όπως ο κ. Τραμπ, έτσι και ο Μπιλ Κλίντον βρέθηκε αντιμέτωπος με την εριστικότητα της Βορείου Κορέας από νωρίς. Το 1993, η ΛΔΒΚ απειλούσε ότι θα αποσυρθεί από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων και θα αφαιρέσει τις ράβδους καυσίμου από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, διαχέοντας εν συνεχεία το πλουτώνιο εντός τους, το οποίο θα αρκούσε για να οπλίσει μέχρι και έξι πυρηνικές κεφαλές.

Τα παραπάνω επέσπευσαν την κρίση στις σχέσεις της Ουάσινγκτον με την Πιονγκγιάνγκ. Εστιάσαμε την προσοχή μας στο να εμποδίσουμε τη ΛΔΒΚ να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, και με αυτόν τον γνώμονα ασκήσαμε πιέσεις στα Ηνωμένα Έθνη, ενώ παράλληλα λάβαμε υπόψη κι άλλες επιλογές, ακόμα και πιθανές στρατιωτικές επιχειρήσεις που θα είχαν στόχο τον πυρηνικό αντιδραστήρα της Βορείου Κορέας.

Ευτυχώς, η στρατιωτική σύγκρουση αποφεύχθηκε χάρη στη διπλωματία. Σε στενή συνεργασία με τους συμμάχους μας, καταφέραμε να καταλήξουμε σε αυτό που ονομάστηκε Συμφωνηθέν Πλαίσιο με τη Βόρειο Κορέα. Από τη μεριά της, η Βόρειος Κορέα θα έπρεπε να κλείσει τον πυρηνικό της αντιδραστήρα, να σφραγίσει τις 8000 ράβδους καυσίμου που περιείχαν επαναεπεξεργασμένο πλουτώνιο, καθώς και να κλείσει τις εγκαταστάσεις παραγωγής πλουτωνίου, υπό την εποπτεία της Διεθνούς Οργάνωσης Ατομικής Ενέργειας. Από την άλλη, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί μας, συμφωνήσαμε να βοηθήσουμε τη Βόρειο Κορέα να αντεπεξέλθει στις άμεσες ελλείψεις της σε καύσιμα, και να χρηματοδοτήσουμε την κατασκευή δύο μη στρατιωτικών εργοστασίων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας.

• ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ ΚΟΡΕΑ ΕΙΝΑΙ ΑΚΡΟΣΦΑΛΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ, ΟΜΩΣ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ.

Το Συμφωνηθέν Πλαίσιο είχε ατέλειες και η εφαρμογή του ήταν πλημμελής και από τις δύο πλευρές. Κατέστειλε όμως την κρίση, και απέτρεψε τη Βόρειο Κορέα να παραγάγει δεκάδες πυρηνικές βόμβες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, αν δεν υπήρχε το Συμφωνηθέν Πλαίσιο, μέχρι το 2001 όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της η κυβέρνηση Μπους, η Βόρειος Κορέα θα διέθετε από 50 έως 100 πυρηνικά όπλα. Αντιθέτως, και απ’ όσο ήμασταν σε θέση να γνωρίζουμε, δεν είχε κανένα.

Παραμένω, μέχρι και σήμερα, η πλέον υψηλόβαθμη εν ενεργεία αξιωματούχος των Ηνωμένων Πολιτειών που έχει ταξιδέψει στη Βόρειο Κορέα. Ο Κιμ Γιονγκ-ιλ –πατέρας του νυν ηγέτη– και εγώ είχαμε εντατικές συνομιλίες κατά τις οποίες αποδείχθηκε πολύ πιο πρόθυμος να αποδεχθεί σημαντικότερους περιορισμούς, από όσους αναμέναμε, αναφορικά με τα πυραυλικά προγράμματα της χώρας του.

Με την ανάληψη των καθηκόντων της, η κυβέρνηση Μπους τερμάτισε τις διαπραγματεύσεις και ακολούθησε μια πιο συγκρουσιακή στρατηγική. Το 2003, το Συμφωνημένο Πλαίσιο είχε καταρρεύσει. Το 2006, η Βόρειος Κορέα διεξήγαγε δοκιμή με τον πρώτο πυρηνικό της εξοπλισμό.

Απερχόμενη από τη θέση μου, ένιωθα πως τα μελλοντικά γεγονότα στην κορεατική χερσόνησο θα μπορούσαν να εξελιχθούν ποικιλοτρόπως. Δυστυχώς, μετά από πολλές ανατροπές, έχουν ξαναβρεθεί στο ίδιο σημείο. Η κυβέρνηση Τραμπ βρίσκεται αντιμέτωπη με την ίδια ακριβώς απειλή που φοβόταν ο κ. Κλίντον: μια Βόρειος Κορέα εξοπλισμένη με αρκετές πυρηνικές βόμβες ώστε να απειλεί τους γείτονές της –και τις Ηνωμένες Πολιτείες– ενώ παράλληλα είναι σε θέση να αποτρέπει εισερχόμενες επιθέσεις.

Προφανώς, αν αυτό ήταν ένα ευεπίλυτο δίλημμα, θα είχε διευθετηθεί προ πολλού. Το βασικότερο πρόβλημα είναι πως η ηγεσία της Βορείου Κορέας είναι πεπεισμένη πως τα πυρηνικά όπλα αποτελούν εγγύηση για την επιβίωσή της. Τα παραδείγματα του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ και του Μουαμάρ αλ Καντάφι στη Λιβύη επιβεβαιώνουν αυτή τους την πεποίθηση. Ωστόσο, ο πλέον υποσχόμενος τρόπος για τη σταθεροποίηση της κατάστασης δεν διαφέρει πολύ από την προσέγγιση της κυβέρνησης Κλίντον. Η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στη Βόρειο Κορέα θα πρέπει να περιλαμβάνει διπλωματικές πιέσεις, αυξημένη στρατιωτική αποτροπή, στενή συνεργασία με τη Νότιο Κορέα και την Ιαπωνία, και θέληση για απευθείας συνομιλίες – όχι για να επιβραβεύσει την Πιονγκγιάνγκ, αλλά για να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο ώστε να εξασφαλίσει τη δική μας προστασία.

Πάει καιρός που η αμερικανική πολιτική αναζητά κάποια αποτελεσματική, απλή λύση για τις πυρηνικές βλέψεις της Βορείου Κορέας. Ελπίζαμε πως το καθεστώς στην Πιονγκγιάνγκ θα άλλαζε, ή πως η Κίνα θα το εξανάγκαζε σε κάποιας μορφής υποχώρηση. Αντ’ αυτού είχαμε ένα πισωγύρισμα με το οποίο χάθηκαν τα μέχρι τότε κεκτημένα, χωρίς βέβαια να αντικατασταθούν με κάτι καινούργιο. Έχει έρθει η στιγμή για μια πιο ρεαλιστική και σοβαρή προσέγγιση – μια προσέγγιση που θα εξαντλεί τις διπλωματικές οδούς, που θα προστατέψει τους πολίτες και δεν θα αφήσει τον κόσμο να κατρακυλήσει σε έναν αχρείαστο πόλεμο.