Στην Ισπανία δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο τα «θέλω» των Καταλανών, αλλά και τις χρόνιες απαιτήσεις των Βάσκων, των οποίων οι σχέσεις με τη Μαδρίτη ενδεχομένως και πάλι να οξυνθούν.
Η Χώρα των Βάσκων απολαύει της μεγαλύτερης δυνατής αυτονομίας στην Ισπανία, μεγαλύτερη και από αυτήν της Καταλωνίας.
Με βάση το καθεστώς του 1980, η τοπική κυβέρνηση έχει ακόμα και τη δικαιοδοσία φορολογικής πολιτικής (παρόλο που λόγω της οικονομικής κρίσης περιορίστηκε ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια).
Οι σημερινές σχέσεις των Βάσκων με τη Μαδρίτη ενδέχεται πάντως να εισέλθουν σε νέα περίοδο εντάσεων καθώς η τοπική Βουλή εξέφρασε τη στήριξή της στους διοργανωτές του δημοψηφίσματος στην Καταλωνία και εξαπέλυσε δριμύτατη επίθεση εναντίον της ισπανικής κυβέρνησης.
Το Βασικό Εθνικιστικό Κόμμα ιδρύθηκε το 1895, αλλά διασπάστηκε τη δεκαετία του ΄20, ενώ το 1937 τα βασκικά στρατεύματα που πολεμούσαν στο πλευρό των δημοκρατικών θα παραδοθούν μαζικά στους Ιταλούς συμμάχους του Φράνκο στο Σανταντέρ, μετά από μυστική συμφωνία του Βατικανού και της βασκικής Καθολικής Εκκλησίας.
Η ίδρυση της ΕΤΑ
Κάτω από τη σιδερένια γροθιά του Φράνκο, νεαροί ακροαριστεροί εθνικιστές Βάσκοι θα ιδρύσουν το 1959 την ΕΤΑ (Βασκική Πατρίδα και Ελευθερία) που το 1968 θα προβεί στις πρώτες πολιτικές δολοφονίες ξεκινώντας έτσι έναν κύκλο βίας που θα διαρκέσει μέχρι τη μόνιμη εκεχειρία του 2011, η οποία θα επιτευχθεί μετά από πολύπλοκες και διεθνείς διαπραγματεύσεις.
Μετά το 1978 και τη Μεταπολίτευση, παρόλο που η κυρίαρχη πολιτική δύναμη στη Χώρα των Βάσκων παρέμεινε το Βασικό Εθνικιστικό Κόμμα, χριστιανοδημοκρατικών αποχρώσεων, η ΕΤΑ μονοπώλησε σχεδόν τις εξελίξεις και κράτησε σε ομηρεία την πολιτική ζωή των Βάσκων μέχρι την εκεχειρία.
