Ισπανία - Καταλωνία: Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια

Πολλά γράφτηκαν τις μέρες που μας πέρασαν για το δημοψήφισμα στην Καταλωνία, ενώ αρκετές ήταν και οι κατηγορίες που αντάλλαξαν ισπανική και καταλανική κυβέρνηση. Μια αντιπαράθεση, όμως, που δεν ανήκει μόνο στο σήμερα, αλλά έχει τις ρίζες της πολλές δεκαετίες πριν.

Ιστορική αναδρομή

Η κόντρα μεταξύ Μαδρίτης και Καταλωνίας συναντάται στα μέσα του 15ου αιώνα, μετά τον Καταλανικό Εμφύλιο, ο οποίος έγινε η αιτία για να συγκροτηθεί στην περιοχή η Ισπανική Μοναρχία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η περιοχή να περάσει μια περίοδο μεγάλης παρακμής, καθώς πολλοί Ισπανοί μονάρχες είχαν βάλει στο στόχαστρο την καταλανική γλώσσα και τους καταλανικούς νόμους. Ωστόσο, παρά την προσπάθεια εξάλειψης του καταλανικού στοιχείου, η περιοχή κατάφερε να παρουσιάζει συνεχή σημάδια ανάκαμψης, ιδιαίτερα στον οικονομικό και βιομηχανικό τομέα. Το γεγονός αυτό οδήγησε στα τέλη του 19ου αιώνα στην Καταλανική Αναγέννηση, η οποία ισχυροποιήθηκε το 1914, με την ενοποίηση των τεσσάρων βασιλείων της Καταλωνίας. Στη ραγδαία ανάπτυξη ωστόσο των Καταλανών, έβαλε φρένο ο δικτάτορας Φράνκο, ο οποίος μετά τη νίκη του στον Ισπανικό Εμφύλιο, ακύρωσε την απόφαση για ανασύσταση της Ζενεραλιτάτ, της περιφερειακής δηλαδή διοίκησης της Καταλωνίας. Επί δικτατορίας Φράνκο η καταλανική ταυτότητα δέχθηκε ισχυρά πλήγματα, όμως άντεξε στις πιέσεις και με την επάνοδο της δημοκρατίας στη χώρα, αναγνωρίστηκε ως ιστορική εθνότητα της Ισπανίας. Ωστόσο, η αναγνώριση αυτή, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί, ανάμεσα στους Καταλανούς, το αίσθημα ότι αποτελούν διαφορετικό έθνος από την υπόλοιπη Ισπανία.

Εθνικισμός

Κατά τη διάρκεια της Καταλανικής Αναγέννησης τον 19ο αιώνα, εκτός από οικονομική, η Καταλωνία γνώρισε και πολιτιστική ανάπτυξη. Πολλοί λογοτέχνες, άρχισαν να αμφισβητούν ανοιχτά την κυριαρχία της Ισπανίας και το ενιαίο ισπανικό κράτος, φέρνοντας στο προσκήνιο τον καταλανικό εθνικισμό. Πολύ σύντομα, οι φωνές για πολιτική αυτονομία της περιοχής αυξήθηκαν, με τους πρώτους καταλανιστές να διεκδικούν την αυτονομία και όχι την ανεξαρτησία. Την ίδια στιγμή, αν και η Καταλωνία ήταν από τις πιο πλούσιες περιοχές της χώρας, εντούτοις δεν εκπροσωπούνταν στις αποφάσεις που λάμβανε η ισπανική κυβέρνηση, με αποτέλεσμα η ελίτ των πολιτικών της Καταλωνίας να αποξενωθούν από την κεντρική διοίκηση. Το αίτημα για ανεξαρτησία έγινε έντονο τα τελευταία χρόνια, όταν μετά την είσοδο της Ισπανίας στην ΕΕ, πολλές εξουσίες που είχε η καταλανική κυβέρνηση χάθηκαν. Αυτό όμως που έκανε την ανεξαρτησία να μοιάζει ως τη μοναδική διέξοδο, ήταν η οικονομική κρίση που έπληξε τις χώρες της ΕΕ. Και αυτό γιατί στην Καταλωνία, θεώρησαν ότι η ισπανική κυβέρνηση εκμεταλλευόταν την οικονομικά ισχυρή Βαρκελώνη, για να χρηματοδοτεί φτωχές περιοχές της χώρας.

Σημαντική για Μαδρίτη

Αν και η Καταλωνία απαριθμεί μόλις 7,6 εκατομμύρια κατοίκους, δηλαδή το 16% του συνολικού πληθυσμού της Ισπανίας και καταλαμβάνει μόνο το 6,5% του ισπανικού εδάφους, εντούτοις αποτελεί ίσως το σημαντικότερο γρανάζι της ισπανικής οικονομίας. Και αυτό γιατί οι ξένες επενδύσεις στην περιοχή αποτελούν το 25% του συνόλου στην Ισπανία, ενώ οι εξαγωγές το 25% της χώρας. Στο αθλητικό κομμάτι, η ομάδα της Barcelona, αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα αθλητικά brands στον πλανήτη, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Καταλωνία κατέχει το ένα τρίτο των ολυμπιακών μετάλλιων της Ισπανίας.

Η «σενιέρα» καμάρι των Καταλανών

Η σημερινή σημαία της Καταλωνίας (Senyera) προέρχεται από το ιστορικό έμβλημα του στέμματος της Αραγωνίας. Ο κυρίαρχος μύθος για την προέλευσή του αναφέρεται στον Βιλφρέδο τον Τριχωτό από τον οποίο ο αυτοκράτορας Κάρολος ο Φαλακρός είχε ζητήσει βοήθεια για να αντιμετωπίσει τους Νορμανδούς. Στη διάρκεια της μάχης, ο Βιλφρέδος τραυματίζεται από ένα βέλος. Το βράδυ, ο Φράγκος αυτοκράτορας πηγαίνει στη σκηνή του κόμη, ο οποίος είναι ξαπλωμένος στο κρεβάτι του κοντά στο οποίο βρίσκεται η ασπίδα του, χρυσής απόχρωσης χωρίς καμία διακόσμηση. Βουτάει τέσσερα δάχτυλα στην ανοιχτή πληγή του GuifrΣ και σχεδιάζει, με μια κίνηση, τις τέσσερις κόκκινες γραμμές δίνοντας έτσι στην Καταλωνία το έμβλημά της. Ωστόσο ιστορικά το έμβλημα είναι αποτέλεσμα της επαφής της περιοχής με την εραλδική τέχνη που είχε αναπτυχθεί στα μέσα του 12ου αιώνα στην κεντροδυτική Ευρώπη. Το 1150 εμφανίζεται ήδη από το πρώτο έμβλημα με τέσσερις κάθετες στήλες σε νόμισμα του Ραιμούνδου Βερεγγάριου Δ’. Έκτοτε όλοι οι απόγονοί του θα φέρουν με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο τις τέσσερις κόκκινες στήλες πάνω σε κίτρινο ή χρυσό φόντο. Κατ’ επέκταση το ίδιο το στέμμα της Αραγωνίας και ο κατά καιρούς μονάρχης θα ταυτιστεί με το σύμβολο αυτό. Η μετατροπή του συμβόλου των τεσσάρων κάθετων στηλών σε σημαία όπου αυτές γίνονται οριζόντιες θα λάβει χώρα σταδιακά και θα οριστικοποιηθεί με την πολιτισμική αναγέννηση της Καταλωνίας (ReinaxenΣa). Τότε θα ταυτιστεί με την Καταλωνία κυρίως λόγω της ταύτισής της με τον οίκο της Βαρκελώνης. Το ίδιο σύμβολο αποτελεί παράλληλα αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας και των λοιπών πρώην κτήσεων του στέμματος της Αραγωνίας και γι’ αυτό σήμερα αντιπροσωπεύει με μικρές παραλλαγές την Αραγωνία, τη Χώρα της Βαλένθια και τις Βαλεαρίδες Νήσους στην Ισπανία, όπως επίσης και το Περπινιάν στη Γαλλία.

Ποιο το μέλλον της Barcelona;

Πέραν του πολιτικού ενδιαφέροντος, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 1ης Οκτωβρίου, γεννά πολλά ερωτήματα όσον αφορά το μέλλον του ποδοσφαιρικού γίγαντα της Καταλωνίας, την Barcelona. Βάσει λοιπόν της ισπανικής νομοθεσίας, στο πρωτάθλημα της Ισπανίας, την Primera Division, δεν έχουν δικαίωμα να αγωνιστούν ομάδες από άλλα κράτη, πλην της Ανδόρας. Αυτό σημαίνει ότι οι «μπλαουγκράνα», η Εσπανιόλ και η Χιρόνα, θα αποκλειστούν αμέσως από όλες τις ισπανικές διοργανώσεις. Ωστόσο, τα προβλήματα για την Barcelona δεν περιορίζονται «εντός των συνόρων», καθώς με βάση το καταστατικό της FIFA και της UEFA, μια ομάδα για να έχει το δικαίωμα εγγραφής στα μητρώα τους και κατ’ επέκταση να μπορεί να αγωνίζεται στις διοργανώσεις τους, θα πρέπει πρώτα να αναγνωριστεί επίσημα ως ανεξάρτητο κράτος από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Στην εξίσωση όμως μπαίνει το μεγάλο «αλλά». Ο καταλανικός σύλλογος έχει εκφράσει δημόσια τη βούλησή του να συνεχίσει να αγωνίζεται στην ισπανική λίγκα. Ο νόμος όμως το απαγορεύει. Αλλά, άλλο πράγμα νόμος και άλλο πράγμα η ουσία. Η ισπανική ποδοσφαιρική ομοσπονδία δεν θα ρισκάρει να χάσει ένα από τα πιο κερδοφόρα προϊόντα στον πλανήτη, που δεν είναι άλλο από το «el clasico», τα παιχνίδια δηλαδή μεταξύ των Καταλανών της Barcelona και των «βασιλειάδων» της Ρεάλ Μαδρίτης. Επίσης, μεγάλη είναι η συνδρομή της Καταλωνίας και στην εθνική ομάδα της Ισπανίας, με πολλά από τα αστέρια της «La Furia Roja» να προέρχονται από την Barcelona. Και τέλος… Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί το ποδόσφαιρο χωρίς αυτή την ομάδα; Διότι μια πιθανή «εκδίωξη» της Μπάρτσα από την ισπανική λίγκα θα σήμαινε, σταδιακά, και το τέλος της ομάδας…