Ταγιάνι: Ειλικρινείς απαντήσεις για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση - ευρωβαρόμετρο του Ευρωπαϊκού Kοινοβουλίου, η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών είναι μεταξύ των πρώτων ανησυχιών των συμπολιτών μας.

Το στοιχείο αυτό δεν μπορεί να εκπλήσσει. Επί μια και πλέον δεκαετία, με την επιδείνωση της κατάστασης λόγω του πολέμου στη Συρία και της αστάθειας στη Λιβύη, η ειδησεογραφία μας μεταδίδει μια καταστροφική εικόνα. Εικόνες από ναυάγια στη Μεσόγειο, νεκροί στην έρημο, άψυχα παιδικά κορμιά στις παραλίες. Επιστρέψαμε στα βάρβαρα έθιμα της αγοραπωλησίας γυναικών και παιδιών σε αγορές. Βλέπουμε μάζες αιτούντων άσυλο να ασκούν πίεση στα ευρωπαϊκά σύνορα, μια έξοδο χωρίς τέλος ανθρώπων που αποβιβάζονται στις ακτές μας. Πατεράδες που, έχοντας χάσει κάθε ελπίδα, τα παίζουν όλα για όλα, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των γυναικών τους και των παιδιών τους.

Η Ευρώπη συχνά γίνεται αντιληπτή ως αδύναμη, ακόμη και ξεκάθαρα αδιάφορη, μπροστά σε αυτή την τραγωδία και το αυξανόμενο σάστισμα και φόβο των πολιτών, που αισθάνονται ότι υφίστανται εισβολή.

Οι λαϊκίστικες σειρήνες εκπέμπουν περιφρόνηση και φόβο, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι είναι δυνατό να κλειστούμε μέσα σε τείχη και σύνορα, αφήνοντας τα προβλήματα έξω από την είσοδο.

Στην πραγματικότητα, η ίδια η δημοσκόπηση του ευρωβαρόμετρου δείχνει ότι η μεγάλη πλειονότητα των συμπολιτών μας είναι πεπεισμένη πως η ευρωπαϊκή ενότητα είναι η συνταγή για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Όμως, δεν μπορούμε να τους απογοητεύουμε άλλο. Δεν μπορούμε να αναβάλλουμε άλλο τις απαντήσεις σε αυτό το δράμα, μετά από δεκαετίες αδράνειας.

Χρειάζεται πολύ περισσότερο θάρρος. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στα χέρια των διακινητών ανθρώπων. Δεν μπορούμε να κάνουμε εκπτώσεις στην υποχρέωση υποδοχής, όμως εξίσου σταθεροί πρέπει να είμαστε στην απόρριψη της παράνομης μετανάστευσης.

Το δικαίωμα ασύλου, όπως και η αλληλεγγύη και η διάσωση ανθρώπων στη θάλασσα, είναι μέρος των αξιών μας. Αλλά είναι σαφές πως το σημερινό σύστημα κατανομής των βαρών έχει αποτύχει. Το 2015 και 2016 κατατέθηκαν εντός της ΕΕ κάπου 2,5 εκατομμύρια αιτήσεις ασύλου. Βάσει των σημερινών κανόνων, τις αιτήσεις αυτές πρέπει να τις διεκπεραιώσουν η Ιταλία και η Ελλάδα, χώρες πρώτης εισόδου. Είναι βαθύτατα άδικο να αφήνουμε σε ένα μικρό αριθμό κρατών αυτή την ευθύνη, επί πλέον των υποχρεώσεων διάσωσης χιλιάδων ανθρώπων και ελέγχου εκτεταμένων τμημάτων της Μεσογείου.

Εξίσου άδικο είναι να αποδώσουμε αδιακρίτως στην Ευρώπη την ευθύνη αυτής της σοβαρής αδικίας. Για το άσυλο, η Επιτροπή έχει προτείνει μια εκτενή αναθεώρηση την οποία το Ευρωπαϊκό Kοινοβούλιο θα πρέπει να εγκρίνει πριν από το καλοκαίρι, καθιστώντας την ισχυρότερη. Αφενός επιδιώκεται να αναδιανέμονται αυτόματα οι αιτούντες άσυλο από τις χώρες που λαμβάνουν πλεόνασμα αιτήσεων· αφετέρου, να γίνουν ομοιόμορφα σε όλη την ΕΕ τα κριτήρια χορήγησης ασύλου. Θα σταματήσει έτσι η περιφορά των μεταναστών από τη μια χώρα στην άλλη σε αναζήτηση ευνοϊκότερων όρων υποδοχής. Για παράδειγμα, είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει ένας κοινός κατάλογος ΕΕ των χωρών που θεωρούνται «ασφαλείς» σε θέματα ασύλου.

Εν αναμονή αυτής της μεταρρύθμισης, αποφασίστηκε ένα προσωρινό σύστημα μετεγκατάστασης με σκοπό τη μετεγκατάσταση 160.000 αιτούντων άσυλο από την Ιταλία και την Ελλάδα προς όλα τα κράτη μέλη. Μπροστά στην άρνηση ορισμένων κρατών να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, το Ευρωπαϊκό Kοινοβούλιο, με ένα ψήφισμα που εγκρίθηκε με ευρεία πλειοψηφία τον περασμένο Μάιο, ζήτησε από την Επιτροπή να ενεργήσει. Έτσι, πριν από λίγες μέρες, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ ξεκίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά των μη συμμορφούμενων κρατών.

Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Μέσα στα ερχόμενα έτη κινδυνεύουμε να έχουμε εποχιακές μεταναστευτικές ροές, ιδίως από την υποσαχάρια Αφρική. Τα αίτια είναι πολλά: απερήμωση λόγω κλιματικής αλλαγής, λιμοί, δημογραφική αύξηση, φτώχεια, τρομοκρατία, αστάθεια.

Μια σοβαρή απάντηση απαιτεί μια ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική που να αντιμετωπίζει τα προβλήματα στη ρίζα τους. Και όχι να αρκούμαστε στη διαχείριση των εκτάκτων περιστατικών.

Οφείλουμε να ενεργήσουμε σε διάφορα μέτωπα:

Αφενός να ενισχύσουμε τον έλεγχο στα εξωτερικά σύνορα, με περισσότερα μέσα και πόρους για την Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή και Συνοριοφυλακή. Εκτός από περισσότερα πλοία και ελικόπτερα, χρειάζονται περισσότερες επενδύσεις στις τεχνολογίες της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν σχέση με τα δορυφορικά συστήματα Galileo και Copernicus. Κρίσιμη είναι επίσης η κατάρτιση και η ανταλλαγή ορθών πρακτικών.

Αφετέρου, οφείλουμε να οικοδομήσουμε μια νέα εταιρική σχέση με την Αφρική, που να καλύπτει όχι μόνο τα προβλήματα αλλά και τις μεγάλες αναπτυξιακές ευκαιρίες αυτής της ηπείρου. Δεν μπορούμε να αφήσουμε την Αφρική στην Κίνα.

Στις συνόδους Μαΐου και Ιουνίου στο Στρασβούργο, καλέσαμε τον Πρόεδρο της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης Moussa Faki, τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Antonio Guterres, και τον Πρόεδρο της Ακτής Ελεφαντοστού Alassane Ouattara, για να συζητήσουμε για αυτή την εταιρική σχέση.

Οφείλουμε να ξεκινήσουμε από μια σταθερή οικονομική διπλωματία, με περισσότερες επενδύσεις στις υποδομές, μεταφορές τεχνολογίας, αποδοτική χρήση των πόρων, βιομηχανική τεχνογνωσία. Να κάνουμε δουλειά στην κατάρτιση και την νόμιμη κινητικότητα, με ποσοστώσεις για τους Αφρικανούς φοιτητές, ερευνητές και εργαζόμενους.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μπορούμε να προσδιορίσουμε πιο αποτελεσματικές συμφωνίες επαναπατρισμού. Και να φτιάξουμε, σε συνεργασία με τους οργανισμούς του ΟΗΕ, κέντρα υποδοχής πριν από την έρημο. Προσφέροντας ασφάλεια, ιατρικές φροντίδες, επισιτιστική υποστήριξη και εφαρμογή των κανόνων που διέπουν το δικαίωμα ασύλου ή επαναπατρισμού. Αυτή είναι η λύση για να αποφύγουμε τις χιλιάδες νεκρών ή δούλων.

Και για αυτό πρέπει η Ευρώπη να αποκτήσει τον κατάλληλο προϋπολογισμό, τόσο για τον έλεγχο των συνόρων όσο και για το ταμείο ανάπτυξης της Αφρικής. Εν ολίγοις, το Ευρωπαϊκό Kοινοβούλιο θα δώσει την άδεια για ένα ταμείο που θα μπορεί να κινητοποιήσει πάνω από 40 δις ευρώ σε επενδύσεις.

Στις 25 Μαρτίου η διάσκεψη κορυφής των οργάνων της ΕΕ και οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των 27 υπέγραψαν στη Ρώμη μια Πανηγυρική Διακήρυξη για την επανεκκίνηση της πολιτικής Ευρώπης. Μεταξύ των προτεραιοτήτων που πρέπει να προωθηθούν χωρίς καθυστέρηση, είναι το μεταναστευτικό.

Αύριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έχει στην ημερήσια διάταξή του το μεταναστευτικό και το άσυλο. Καθισμένοι γύρω από το ίδιο τραπέζι θα είναι οι ίδιοι που προσυπέγραψαν την πανηγυρική διακήρυξη της Ρώμης.

Σήμερα, με δική μου πρωτοβουλία, μετά την Διεθνή Ημέρα για τους Πρόσφυγες, το Ευρωπαϊκό Kοινοβούλιο προωθεί μια προσπάθεια υψηλού επιπέδου με τη διάσκεψη κορυφής των οργάνων της ΕΕ και των άλλων συντελεστών της μεταναστευτικής πολιτικής. Αύριο, κατά την ομιλία μου ενώπιον του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, θα μεταφέρω ένα δυνατό και σαφές μήνυμα: είναι ώρα να αποφασίσουμε, να δώσουμε απαντήσεις στους συμπολίτες μας, που μας ζητούν μια Ένωση ικανή να τους προστατεύσει και να διατρανώσει της δικές της αξίες.

* Αντόνιο Ταγιάνι, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου