Πώς 5.940 μικροπαραβάτες γλίτωσαν τη φυλάκιση - Καταδικάστηκαν σε κοινοτική εργασία (πίνακες)

Σήμερα οδηγούνται στη φυλακή συμπολίτες μας που χρωστούν Κοινωνικές Ασφαλίσεις και Φόρο Εισοδήματος. Στη φυλακή καταλήγουν και παραβάτες οδηγοί καθώς μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει πρόγραμμα επιμόρφωσης. Το 1/3 των φυλακισμένων είναι μικροπαραβάτες και ελαφροποινίτες. Όλοι αυτοί θα μπορούσαν να καταδικαστούν σε κοινοτική εργασία που επιβάλλεται ως ποινή εναλλακτική της φυλάκισης και στοχεύει στην κοινωνική αποκατάσταση και ενσωμάτωση των αδικοπραγούντων στην κοινωνία, ιδιαίτερα των νεαρών προσώπων. Οι δικαστές έχουν την ευχέρεια και επιβάλλουν την ποινή της κοινοτικής εργασίας αλλά όχι σε επιθυμητούς αριθμούς καθώς δεν έχουν ενθαρρυνθεί να εφαρμόζουν την εναλλακτική ποινή της κοινοτικής εργασίας. Προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται σκέψεις από βουλευτές για να τροποποιηθεί η κείμενη νομοθεσία με σκοπό τη διεύρυνση του μέτρου της κοινωφελούς εργασίας ώστε να τυγχάνει εφαρμογής για αδικήματα που προβλέπουν ποινές φυλάκισης μέχρι ενός έτους.

Η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί, κάλλιστα, να υιοθετήσει το μοντέλο που προωθεί η Ελλάδα, όπου το μέτρο της κοινοτικής εργασίας προβλέπεται ως κύρια ποινή για πλημμεληματικές παραβάσεις με τιμωρία που δεν ξεπερνά τα δύο έτη. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα δρομολογείται η τροποποίηση της νομοθεσίας για να προσφέρεται η δυνατότητα μετατροπής ποινής φυλάκισης μέχρι δυο χρόνια σε παροχή κοινωφελούς εργασίας ύστερα από αίτηση του καταδικασθέντος, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει, με ειδική αιτιολογία, ότι η κοινοτική εργασία δεν είναι αρκετή για να τον αποτρέψει από την τέλεση άλλων εγκλημάτων. Για κάθε ημέρα φυλάκισης αντιστοιχούν δύο ώρες χρηματικής ποινής, συνεπώς καταδικασθείς σε ποινή φυλάκισης 10 μηνών (300 ημερών), θα πρέπει να προσφέρει κοινωφελή εργασία 600 ωρών.

Γλύτωσαν τη φυλακή χιλιάδες συμπολίτες μας

Ο θεσμός της κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή εφαρμόζεται στην Κύπρο από τις 22/3/2005 και λειτουργεί με βάση τον περί Κηδεμονίας και Άλλων Τρόπων Μεταχείρισης Αδικοπραγούντων Νόμο, ο οποίος ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 1996. Ο εν λόγω νόμος προνοεί την κηδεμονευτική επιτήρηση παραβατών. Σύμφωνα με το άρθρο 5, το δικαστήριο δύναται να εκδίδει διατάγματα κηδεμονίας με όρους κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή. Δηλαδή, επιβάλλει έναν αριθμό ωρών εργασίας (χειρωνακτικής) που ο κηδεμονευόμενος - κατάδικος θα παρέχει και μπορεί να αφορά κτίσματα, πογιατίσματα, κλαδέματα και άλλες χειρωνακτικές εργασίες. Κοινοτική εργασία μπορεί να προσφερθεί:

Σε κρατικά ιδρύματα για ενήλικες που λειτουργούν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

Σε μη κυβερνητικές οργανώσεις κοινωνικής πρόνοιας.

Σε συμβούλια κοινοτικού εθελοντισμού και επαρχιακά συντονιστικά συμβούλια εθελοντισμού.

Σε δήμους και κοινότητες.

Για σκοπούς εφαρμογής του προγράμματος, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας σε συνεργασία με τον Παγκύπριο Συντονιστικό Συμβούλιο Εθελοντισμού (ΠΣΣΕ) ανέθεσαν την επίβλεψη των κηδεμονευομένων στο χώρο εκτέλεσης της κοινοτικής εργασίας σε επαγγελματίες (επιτηρητές) ως κηδεμονικοί λειτουργοί, για σκοπούς επιτήρησης της εκτέλεσης των ωρών κοινοτικής εργασίας.

Σε συνέντευξη του στον «Π», ο πρόεδρος του ΠΣΣΕ, Ηλίας Δημητρίου, ανέφερε ότι από το 2005 που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το μέτρο της κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή μέχρι και τα τέλη του 2024, συνολικά 5.940 πρόσωπα καταδικάστηκαν σε κοινοτική εργασία αντί σε φυλάκιση.

Ειδικότερα: Κατά το έτος 2005 επιβλήθηκε η ποινή της κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή σε 68 πρόσωπα, το 2006 σε 101 πρόσωπα, το 2007 σε 186 πρόσωπα, το 2008 σε 235 πρόσωπα, το 2009 σε 276 πρόσωπα, το 2010 σε 303 πρόσωπα, το 2011 σε 491 πρόσωπα, το 2012 σε 501 πρόσωπα, το 2013 σε 557 πρόσωπα, το 2014 σε 453 πρόσωπα, το 2015 σε 349 πρόσωπα, το 2016 σε 389 πρόσωπα, το 2017 σε 380 πρόσωπα, το 2018 σε 277 πρόσωπα, το 2019 σε 271 πρόσωπα, το 2020 σε 297 πρόσωπα, το 2021 σε 261 πρόσωπα, το 2022 σε 254 πρόσωπα, το 2023 σε 168 πρόσωπα και το 2024 σε 126 πρόσωπα.

Ο σχετικός πίνακας που δημοσιεύουμε με τα στατιστικά στοιχεία του ΠΣΣΕ είναι αρκούντως διαφωτιστικός.

Πώς λειτουργεί η κοινοτική εργασία

Ο πρόεδρος του ΠΣΣΕ, Ηλίας Δημητρίου, σε συνέντευξή του στον «Π» εξηγεί πώς λειτουργεί ο θεσμός της κοινοτικής εργασίας.

Πώς ξεκίνησε ο θεσμός της κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή και πώς λειτουργεί από την ώρα που επιβάλλεται η ποινή μέχρι την έκτισή της;

Η εξαγγελία της εφαρμογής του θεσμού της κοινοτικής εργασίας πραγματοποιήθηκε στις 22/3/2005 σε κοινή συνέντευξη Τύπου των υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως όπου το ΠΣΣΕ ανέλαβε τη διαδικασία επιτήρησης του προγράμματος.

Από το 2005 μέχρι σήμερα, η εφαρμογή του Περί Κηδεμονίας και Άλλων Τρόπων Μεταχείρισης Αδικοπραγούντων Νόμου γίνεται μέσω του προγράμματος Κοινοτική Εργασία Χωρίς Αμοιβή σε συνεργασία με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Στο πλαίσιο του προγράμματος, oι επιτηρητές που εργοδοτούνται από τα Επαρχιακά Συντονιστικά Συμβούλια Εθελοντισμού (ΕΣΣΕ) με το συντονισμό του ΠΣΣΕ, αναλαμβάνουν την επιτήρηση των κηδεμονευομένων στη βάση των καθηκόντων και των διαδικασιών που προνοούνται σε συνεργασία με αρμόδιους λειτουργούς των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.

Tο δικαστήριο, αφού λάβει υπόψη τη φύση του αδικήματος, τον χαρακτήρα του κατηγορούμενου και την έκθεση που υποβάλλεται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, δύναται να εκδώσει διάταγμα με όρους κοινοτικής εργασίας. Με δικαστικό διάταγμα, ο αδικοπραγούντας τίθεται υπό την επιτήρηση κηδεμονικού λειτουργού για περίοδο που ορίζεται σε αυτό. Όταν το δικαστήριο εκδίδει διάταγμα με όρο την κοινοτική εργασία, καθορίζει και τον αριθμό των ωρών της κοινοτικής εργασίας.

Όταν ο κηδεμονευόμενος τοποθετείται στο χώρο της κοινοτικής εργασίας, διευθετείται οτιδήποτε χρειάζεται για την αποτελεσματική παροχή της κοινοτικής εργασίας και ετοιμάζεται το πρόγραμμα εργασίας για συμπλήρωση των ωρών της κοινοτικής εργασίας. Mε την έναρξη της κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή, γίνεται έλεγχος ότι, ο κηδεμονευόμενος συμμορφώνεται με τους όρους του διατάγματος.

Στο πλαίσιο της κοινοτικής εργασίας, οι κηδεμονευόμενοι υποστηρίζονται και καθοδηγούνται με σκοπό, αφενός, τη βελτίωση και ενσωμάτωσή τους στο κοινωνικό περιβάλλον και αφετέρου, για να αντιληφθούν τη σημασία να τηρείται ο νόμος και η τάξη από όλους τους πολίτες. Σκοπός, επίσης, είναι να ολοκληρώσουν το διάταγμα με συνέπεια και να ωφεληθούν από την εργασία αυτή.

Για ποια αδικήματα επιβάλλεται η κοινοτική εργασία;

Μπορεί να επιβληθεί για διάφορα μικροαδικήματα κατά την κρίση του δικαστηρίου και βάσει των δεδομένων που καταγράφουν στις εκθέσεις τους οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

Πού εργάζονται τα πρόσωπα που καταδικάζονται σε κοινοτική εργασία, τι είδους εργασία προσφέρουν και πού;

Κατά την αξιολόγηση της καταλληλότητας του αδικοπραγούντα για κοινοτική εργασία καθορίζονται οι χώροι που μπορεί να τοποθετηθεί και η εργασία που μπορεί να αναλάβει. Ασχολούνται, κυρίως, με κηπουρική, καθαριότητα, πογιατίσματα, μεταφορές, γραφειακή εργασία, χειροτεχνίες, βοηθούν σε εκστρατείες και στην προετοιμασία εκδηλώσεων.

Οι χώροι εκτέλεσης της κοινοτικής εργασίας καθορίζονται από τα εμπλεκόμενα μέρη και μπορεί να είναι σε χώρους Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και σε εθελοντικές οργανώσεις/ΜΚΟ.

Πώς εποπτεύονται;

Οι επιτηρητές εποπτεύουν την εκτέλεση της κοινοτικής εργασίας, συνήθως, προσώπων άνω των 18 ετών σε συνεργασία με τους αρμόδιους λειτουργούς των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.

Τι γίνεται στις περιπτώσεις αδικοπραγούντων που δεν συνεργάζονται ή προσπαθούν να αποφύγουν την κοινοτική εργασία; Πώς αντιμετωπίζετε αυτές τις περιπτώσεις;

Αναλαμβάνουν οι αρμόδιες Αρχές, δηλαδή, τα δικαστήρια και οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

Ποια είναι τα θετικά της κοινοτικής εργασίας;

Η κοινοτική εργασία χωρίς αμοιβή δεν πρέπει να θεωρείται μόνο ως εναλλακτικό μέτρο της φυλάκισης αλλά και ως σημαντικό μέσο πραγματικής διαμόρφωσης και ανάπτυξης του ατόμου. Τα οφέλη από την παροχή της κοινοτικής εργασίας είναι πολλαπλά. Συγκεκριμένα:

Τα δικαστήρια έχουν πιο πολλές επιλογές από τις οποίες μπορούν να επιλέξουν την ποινή που συνάδει με τη βαρύτητα του αδικήματος και που είναι η πιο κατάλληλη υπό τις περιστάσεις.

Ο αδικοπραγών επωφελείται, διότι, παρά το ότι έχει περιορισμένη ελευθερία, συνεχίζει να εργάζεται και να αντιμετωπίζει τις οικογενειακές του υποχρεώσεις. Παράλληλα, προσπαθεί να επανορθώσει την παραβατική του συμπεριφορά.

Η οικογένεια ευεργετείται με το να αποφεύγει τις αρνητικές επιπτώσεις που ακολουθούν όταν ένα μέλος της είναι στη φυλακή.

Η κοινότητα και η κοινωνία αποκομίζουν όφελος όχι μόνο από την παροχή κοινοτικής εργασίας από τον αδικοπραγούντα, αλλά και από τη μείωση του οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η φυλάκισή του.

Για έναν αριθμό κηδεμονευομένων, η παροχή κοινοτικής εργασίας μπορεί να είναι και η πρώτη δομημένη εμπειρία παραγωγικής εργασίας που εξελικτικά να ενεργοποιήσει τα άτομα αυτά να έχουν μια πιο ομαλή ένταξη στην αγορά εργασίας, αλλά και θεραπευτικά να συμβάλει στην αναχαίτιση της αντικοινωνικής συμπεριφορά τους.

Ο θεσμός της κοινοτικής εργασίας θα πρέπει να αναβαθμιστεί και να διευρυνθεί ώστε να επιβάλλεται η ποινή της κοινοτικής εργασίας και για άλλα αδικήματα, όπως είναι για παράδειγμα οι οφειλές προς το Δημόσιο;

Τα οφέλη του προγράμματος είναι δεδομένα σε διάφορα επίπεδα. Σίγουρα, ο θεσμός πρέπει να αναβαθμίζεται και να διευρύνεται με τη στήριξη του δικαστικού σώματος για να συνεχίσει την υποστήριξη του θεσμού, ακόμη περισσότερο, κατά την κρίση του. Η απόφαση για διεύρυνση σε μεγαλύτερο εύρος αδικημάτων εναπόκειται στις αρμόδιες εμπλεκόμενες Αρχές.