Για οφειλές στο Δημόσιο: 1.500 πρόσωπα φυλακίστηκαν κατά την τελευταία 10ετία

Mε βάση τα στοιχεία που κατέθεσε στο πρόσφατο παρελθόν στη Βουλή η πρώην διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών, Άννα Αριστοτέλους, καθώς και τα στοιχεία που ζήτησε και εξασφάλισε ο «Π» από την προηγούμενη διεύθυνση του σωφρονιστικού μας ιδρύματος προκύπτει ότι, κατά την τελευταία 10ετία κατέληξαν στη φυλακή για οφειλές στο Δημόσιο και για διατροφές, περίπου 1.500 πρόσωπα.

Τα εν λόγω πρόσωπα όταν παραβίασαν τη συμφωνία του συμβιβασμού για εξόφληση των οφειλών τους με δόσεις είτε προς το Τμήμα Φορολογίας είτε προς την Αστυνομία (εξώδικα πρόστιμα) είτε προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, δεν τους δόθηκε άλλη μια ευκαιρία, ούτε είχαν συνάντηση με τον έφορο Φορολογίας για να του καταθέσουν πρόταση για το πώς θα εξοφλήσουν τις καθυστερημένες δόσεις τους με δόσεις. Αντίθετα, καταχωρίστηκαν κατηγορητήρια εναντίον τους, δικάστηκαν, καταδικάστηκαν και οδηγήθηκαν στη φυλακή. Στις περιπτώσεις των νομικών προσώπων, δηλαδή, των επιχειρήσεων-εταιρειών, φυλακίστηκαν οι ιδιοκτήτες-διευθυντές και οι διοικητικοί σύμβουλοι.

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι, οι θεσμοί του κράτους δεν αντιμετωπίζουν τους πολίτες αυτού του τόπου όπως επιτάσσουν οι συνταγματικές Αρχές της ισονομίας και της ισότητας. Τι πρέπει να γίνει; Οι θεσμοί του κράτους επιβάλλεται να αντιμετωπίζουν όλους τους πολίτες όπως και τις επιχειρήσεις-εταιρείες με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουν τα ποδοσφαιρικά σωματεία-εταιρείες και τις διοικήσεις τους. Όλοι το ίδιο.

Τα στοιχεία

Κατά το έτος 2014 εξέτισαν ποινή φυλάκισης για οφειλές στο Δημόσιο και για τη μη καταβολή διατροφών συνολικά 353 πρόσωπα, το 2015 - 316 πρόσωπα, για το 2016 δεν είναι διαθέσιμα τα στοιχεία, το 2017 - 148 πρόσωπα, το 2018 - 213 πρόσωπα, το 2019 - 192 πρόσωπα και το 2020 - 107 πρόσωπα. Όπως μας λέχθηκε, από το 2020 μέχρι το 2024, καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης για οφειλές πέραν των 500 φυσικών και νομικών προσώπων.

Οι ποινές φυλάκισης επιβλήθηκαν από τα δικαστήρια για παρακοή των διαταγμάτων εξόφλησης των οφειλών με δόσεις ακόμη κι αν αυτό το χρέος προς το Δημόσιο ανερχόταν σε μερικές χιλιάδες ευρώ. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες επιβάλλονται ποινές φυλάκισης για ποσά πέραν των €100.000. Για μικρότερα ποσά, επιβάλλονται στους κατηγορούμενους εναλλακτικές ποινές, όπως είναι για παράδειγμα η κοινωνική εργασία.

Σε αυτούς που καταδικάστηκαν για οφειλές στο Δημόσιο και για τη μη καταβολή διατροφών περιλαμβάνονται άνεργοι, εργάτες, καταστηματάρχες, επιχειρηματίες, εργολάβοι, συνταξιούχοι ακόμη και λήπτες δημόσιων βοηθημάτων. Όσοι μπορούν να πληρώνουν με δόσεις τις οφειλές τους καλώς και αυτό γίνεται με διακανονισμό. Όμως, τι γίνεται με αυτούς που δεν έχουν να πληρώσουν; Οι πλείστοι καταλήγουν στη φυλακή.

Η ρύθμιση που δεν έγινε

Στο παρελθόν, η Βουλή εξέτασε το ενδεχόμενο νομοθετικής ρύθμισης για να μην οδηγούνται άνθρωποι στη φυλακή για οφειλές προς το κράτος και αντί αυτού, να τους επιβάλλεται η εναλλακτική ποινή της κοινωνικής εργασίας με αμοιβή σε δήμους και σε κυβερνητικές υπηρεσίες με σκοπό ένα μέρος του μισθού τους να κατακρατείται για την αποπληρωμή των οφειλών τους. Άλλωστε, μια σειρά από δικαστικές αποφάσεις τα τελευταία 40 χρόνια υποδεικνύουν ότι, η φυλάκιση αποτελεί μέτρο έσχατης λύσης, το οποίο θα πρέπει να αποφεύγεται εκτός εάν θεωρείται αναπόφευκτο λόγω της σοβαρότητας του αδικήματος ή της συστηματικής υποτροπής. Το συγκεκριμένο ζήτημα συζητήθηκε σε συνεδριάσεις της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών χωρίς, όμως, να υπάρξει κατάληξη.

Νόμος από το 1996 αλλά…

Ένα από τα μέτρα που προτάθηκαν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και κατ' επέκταση στο Υπουργικό Συμβούλιο του τέως Προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη, που διόρισε ad hoc επιτροπή για αντιμετώπιση του προβλήματος του υπερπληθυσμού στις Κεντρικές Φυλακές, ήταν η εφαρμογή του θεσμού της κοινωνικής εργασίας. Δηλαδή, αντί να φυλακίζονται πρόσωπα για ελάσσονα αδικήματα, να παραπέμπονται για κοινωνική εργασία.

Το συγκεκριμένο μέτρο που προορίζεται για ελαφροποινίτες σπανίως χρησιμοποιείται, διότι, ως έχουν σήμερα τα πράγματα είναι περιορισμένοι οι τόποι και οι χώροι στους οποίους μπορούν να σταλούν ελαφροποινίτες για κοινωνική εργασία.

Ο θεσμός της κοινοτικής εργασίας εφαρμόζεται στην Κύπρο από τις 22/3/2005 στη βάση του περί Κηδεμονίας και Άλλων Τρόπων Μεταχείρισης Αδικοπραγούντων Νόμου, ο οποίος ψηφίστηκε τον Απρίλιο του 1996. Ο υπό αναφορά νόμος προνοεί την κηδεμονευτική επιτήρηση παραβατών. Σύμφωνα με το άρθρο 5, το δικαστήριο δύναται να εκδίδει διατάγματα κηδεμονίας με όρους κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή. Δηλαδή, να επιβάλλει έναν αριθμό ωρών εργασίας (χειρωνακτικής) που ο κηδεμονευόμενος-κατάδικος θα παρέχει σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.

Το μελετά ο Χαρτσιώτης

Τον περασμένο Νοέμβριο, κατά την παρουσίαση του προϋπολογισμού του υπουργείου του για το έτος 2025 ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, ενημέρωσε τους βουλευτές ότι, μελετώνται διάφορα μέτρα ώστε πολίτες να μην καταλήγουν στη φυλακή για μικρά χρέη, όπως φορολογικές οφειλές και πρόστιμα.

Σύμφωνα με αρμόδιες κρατικές πηγές, θα είναι πολλαπλά τα οφέλη που θα προκύψουν στο ενδεχόμενο ευρείας εφαρμογής του μέτρου της κοινοτικής εργασίας. Συγκεκριμένα:

Τα δικαστήρια θα μπορούν να επιλέξουν την ποινή που συνάδει με τη βαρύτητα του αδικήματος και που είναι η πιο κατάλληλη υπό τις περιστάσεις.

Ο αδικοπραγών θα επωφελείται, διότι, παρά το ότι θα έχει περιορισμένη ελευθερία, θα συνεχίζει να εργάζεται και να αντιμετωπίζει τις οικογενειακές του υποχρεώσεις, ενώ παράλληλα θα έχει την ευκαιρία να επανορθώσει την παραβατική του συμπεριφορά.

Η οικογένεια θα αποφεύγει τις αρνητικές επιπτώσεις που ακολουθούν όταν ένα μέλος της είναι στη φυλακή.

Η κοινότητα και η κοινωνία θα αποκομίζουν όφελος όχι μόνο από την παροχή κοινοτικής εργασίας από τον αδικοπραγούντα, αλλά και από τη μείωση του οικονομικού κόστους που θα συνεπάγεται η φυλάκισή του.

Για έναν αριθμό κηδεμονευομένων, η παροχή κοινοτικής εργασίας θα μπορεί να είναι και η πρώτη δομημένη εμπειρία παραγωγικής εργασίας που εξελικτικά θα ενεργοποιήσει τα άτομα αυτά να έχουν μια πιο ομαλή ένταξη στην αγορά εργασίας.