Περισσότεροι από 55 χιλιάδες Κύπριοι ενήλικοι καπνιστές τα τελευταία χρόνια, έχουν αφήσει οριστικά πίσω τους το τσιγάρο, κάνοντας στροφή σε εναλλακτικά προϊόντα καπνού και νικοτίνης, σύμφωνα με υπολογισμούς της Philp Morris Cyprus, θυγατρικής εταιρείας της Philip Morris International (PMI), μιας από τις μεγαλύτερες καπνοβιομηχανίες στον κόσμο, η οποία τα τελευταία χρόνια μετασχηματίζεται σε μία εταιρεία τεχνολογίας και επιστήμης, με όραμα το τέλος του τσιγάρου. Όπως ανέφερε o Tommaso Di Giovanni, Vice President Global Communications, της Philip Morris International, την περασμένη εβδομάδα στο ετήσιο συνέδριο που διοργανώνει η ΡΜΙ, στα κεντρικά της γραφεία στην Ελβετία, «το κάπνισμα είναι στη ζωή μας, με περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους να συνεχίζουν να καπνίζουν. Σ' αυτούς τους ανθρώπους οφείλουμε να δώσουμε εναλλακτικές επιλογές, προκειμένου να αποφύγουν τον καπνό και τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει αυτό στη ζωή τους». Ο κ. Di Giovanni, παρομοίασε τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού και νικοτίνης, με τα ποτά που κυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια στην αγορά, τα οποία είναι χωρίς αλκοόλ. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «ξέρεις ότι το αλκοόλ κάνει κακό στην υγεία του ανθρώπου, αλλά την ίδια στιγμή γνωρίζεις ότι οι άνθρωποι δεν θα σταματήσουν να πίνουν, επομένως οφείλεις να βρεις 'αντικαταστάτη', και έτσι εισάγεις στην αγορά προϊόντα χωρίς αλκοόλ. Το αντίστοιχο συμβαίνει και με το κάπνισμα». Πρόσθεσε την ίδια στιγμή πως «τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού και νικοτίνης απευθύνονται αποκλειστικά σε ενήλικους καπνιστές καθώς όπως είπε η λογική και το μήνυμα που επιδιώκει να περάσει η PMI στους καταναλωτές είναι: Aν δεν καπνίζεις, μην το ξεκινήσεις, αν καπνίζεις, να το διακόψεις, αν δεν το διακόπτεις, τότε άλλαξε επιλέγοντας εναλλακτικά προϊόντα, δυνητικά μειωμένου κινδύνου». Ιδιαίτερη έμφαση κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, δόθηκε στο θέμα του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου, που υιοθετεί η εκάστοτε χώρα. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, στο οποίο παρευρέθηκε ο «Π» είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τον Senior Vice President, External Affairs της PMI Χρήστο Χαρπαντίδη. Ο ίδιος μίλησε για το πώς προέκυψε η ιδέα της στροφής στα εναλλακτικά προϊόντα, την ίδια στιγμή που απαντά σε όσους έχουν αμφιβολίες για το εάν τα εναλλακτικά ή αλλιώς smoke-free, προϊόντα, είναι λιγότερο επιβλαβή από τα συμβατικά τσιγάρα.
Κύριε Χαρπαντίδη εξηγήστε μας κατ' αρχάς πώς προέκυψε η ιδέα για στροφή στα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος και ποιοι οι επόμενοι στόχοι της εταιρείας;
Από πολύ νωρίς η εταιρεία αναγνώρισε ότι το τσιγάρο, το προϊόν το οποίο πωλούσε στο κοινό, συνδέεται με σοβαρές ασθένειες, και έπρεπε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Έπρεπε να κάνουμε το σωστό. Είναι 10 χρόνια τώρα που είμαστε στην αγορά εναλλακτικών προϊόντων καπνού, αλλά είναι σχεδόν 20 χρόνια που εργαζόμαστε πάνω στα εναλλακτικά προϊόντα, για να αναπτύξουμε τόσο τα ίδια τα προϊόντα όσο και την επιστήμη πίσω από αυτά. Η ιδέα ήταν ότι έπρεπε να βρούμε ένα ασφαλέστερο προϊόν, μια σημαντικά ασφαλέστερη επιλογή σε σχέση με το τσιγάρο. Από εκεί ξεκινήσαμε, περάσαμε μια δεκαετία σχεδόν με διάφορα πισωγυρίσματα, και όλα όσα συμβαίνουν όταν προσπαθείς να φτιάξεις κάτι το καινοτόμο, κάτι δυνητικά λιγότερο επιβλαβές από το τσιγάρο, μέχρι που το 2014 βγήκαμε στην αγορά και από τότε συνεχίζουμε να βελτιωνόμαστε.
Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι αυτή η «έγνοια» της PMΙ για έναν κόσμο χωρίς τσιγάρο, γεννήθηκε σε μια προσπάθεια να μην χάσει πελάτες.
Αντιλαμβάνομαι αυτό που θέλετε να πείτε. Κατ' αρχάς αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι αν είναι να κάνεις το σωστό, ακόμη και αν το κάνεις για εμπορικούς σκοπούς τότε αυτό είναι θεμιτό. Άρα κάποιος θα πρέπει να δει αν αυτή η στροφή ήταν η σωστή, που στην προκειμένη περίπτωση ήταν. Θα πρέπει να δει επίσης το κίνητρο που ήταν, πρώτον το να έχει η εταιρεία δουλειά και αύριο και δεύτερον, τι ήταν το σωστό να κάνει. Όσον αφορά όμως το πρώτο κομμάτι οφείλω να σας πω ότι υπάρχουν σήμερα εταιρείες, οι οποίες συνεχίζουν να δίνουν έμφαση στα τσιγάρα, και από άποψη βιωσιμότητας, οικονομικών κ.λπ. τα πάνε εξαιρετικά. Άρα και να μην κάναμε τη στροφή σε εναλλακτικά προϊόντα, μέλλον για την εταιρεία θα υπήρχε. Ειδικά όταν από πλευράς κυβερνήσεων δεν γίνεται σωστή δουλειά στο κομμάτι της ενημέρωσης των πολιτών για το κάπνισμα.
Ο στόχος τώρα ποιος είναι;
Με δύο λέξεις «smoke free».
Πότε;
Εμπλέκομαι σ’ αυτή την προσπάθεια από το 2013. Στην αρχή βλέποντας και την ανταπόκριση του κοινού στα προϊόντα, τις θετικές αλλαγές που επέφεραν στη ζωή των καπνιστών τσιγάρου ήμουν πιο θετικός και θεωρούσα ότι θα μπορούσαμε να απαλλαγούμε από το τσιγάρο πιο εύκολα. Τώρα είμαι λιγότερο αισιόδοξος γιατί βλέπω ότι ενώ εμείς κάνουμε αυτό που πρέπει, καινοτομούμε, ήδη το 40% των κερδών της εταιρείας προέρχονται από τα εναλλακτικά προϊόντα, προχωράμε θεαματικά, οι υπόλοιποι φορείς που συμμετέχουν σ' αυτή την προσπάθεια, δεν προχωρούν όσο θεαματικά θα θέλαμε. Από τη μια είναι οι κυβερνήσεις, οι οποίες είναι αρμόδιες για το νομοθετικό κομμάτι, όπου σε κάποιες χώρες υπάρχει νομοθεσία που επιτρέπει την εισαγωγή και χρήση εναλλακτικών προϊόντων, σε κάποιες άλλες ισχύουν ακόμη απαγορεύσεις. Και από την άλλη είναι και η επιστημονική κοινότητα, που ακόμα είναι πολύ επιφυλακτική σε σχέση με τα προϊόντα, παρότι βλέπουν το αποτέλεσμα στη δημόσια υγεία. Επομένως δεν μπορεί να ορίσει κανείς πότε θα απαλλαγούμε από το τσιγάρο.
Όσον αφορά την επιστημονική κοινότητα, μήπως τους «κρατά πίσω» το γεγονός ότι τα εναλλακτικά προϊόντα είναι μόλις 10 χρόνια στην αγορά, επομένως δεν έχουν γίνει μελέτες, δεν υπάρχουν στοιχεία που να φανερώνουν τυχόν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών;
Αυτό είναι σωστό. Αυτό όμως που λέτε δεν ξέρω αν είναι ο λόγος ή η δικαιολογία σε πολλές περιπτώσεις. Γιατί αν έχω μια ιδέα στο μυαλό μου ότι π.χ. αυτοί στην καπνοβιομηχανία είναι κακοί άνθρωποι, θα κάνουν τα πάντα για να πουλήσουν τα προϊόντα τους, δεν μιλάω μ' αυτούς, με αποτέλεσμα να μην μιλάμε με δεδομένα, να μην μιλάμε με βάση την επιστήμη, να μην κάνουμε αυτό που πρέπει για τη δημόσια υγεία, τότε πρόκειται για δικαιολογία και δυστυχώς το βλέπουμε σε αρκετές περιπτώσεις. Θα μπορούσα να το δεχτώ αν καθόμασταν με διαφάνεια και βλέπαμε ένα-ένα τα δεδομένα που υπάρχουν από άποψη τοξικότητας των ουσιών που έχουν τα εναλλακτικά προϊόντα, σε σχέση με τα τσιγάρα, από άποψη μείωσης της βλάβης στον γενικό πληθυσμό, και πάλι σε σχέση με τα τσιγάρα. Ακόμη και στο θέμα της νικοτίνης, και το κατά πόσο αυτή συνδέεται ή όχι με καρδιοπάθειες, μπορούμε να το συζητήσουμε, στη βάση επιστημονικών δεδομένων πάντα. Αν τώρα κάνουμε όλη αυτή την κουβέντα και στο τέλος κάποιος ζητήσει και επιδημιολογικά δεδομένα, τα οποία θα μπορούμε να τα έχουμε σε 10 χρόνια από τώρα, τότε είναι που θα πρέπει να μπει στην εξίσωση και ο εξής παράγοντας: Έχοντας όλα αυτά τα δεδομένα ενώπιόν σου, δεν θέλεις οι καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σ’ αυτά τα προϊόντα και θέλεις να περιμένουμε άλλα 10 χρόνια, τι θα γίνει όμως μ’ αυτά τα 20 χρόνια που εσύ, ως κράτος, έχασες την ευκαιρία να μειώσεις τον αριθμό των καπνιστών, ο οποίος αυξήθηκε αυτή την περίοδο;
Πείτε μας λίγο για τη νικοτίνη. Υπάρχει και στα εναλλακτικά προϊόντα αλλά δεν είναι καρκινογόνος ουσία;
Υπάρχουν αρκετοί μύθοι γύρω από τη νικοτίνη και εμείς θα πρέπει να συνεισφέρουμε στο να ενημερωθούν οι πολίτες. Υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα, τα οποία δεν προέρχονται από εμάς, όσον αφορά το τι προκαλεί και τι όχι η νικοτίνη. Προφανώς και η νικοτίνη είναι εθιστική, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι δεν είναι η κύρια αιτία που προκαλεί τις ασθένειες που σχετίζονται µε το κάπνισμα. Ότι η νικοτίνη μέσω του τσιγάρου συμβάλλει στο να υπάρχουν αρνητικά αποτελέσματα στην υγεία του ατόμου αυτό ναι, αλλά η νικοτίνη ως νικοτίνη και άλλοι τρόποι κατανάλωσής της δεν συνδέονται με ασθένειες που προκαλεί το κάπνισμα τσιγάρου.
Άλλη μια θεωρία για τα εναλλακτικά προϊόντα είναι ότι απευθύνονται σε άτομα που επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα. Ως τέτοια τα προωθείτε;
Εμείς τα προϊόντα αυτά τα κάναμε για ανθρώπους που δεν διακόπτουν το κάπνισμα και συνεχίζουν να καταναλώνουν νικοτίνη. Κάποιοι από αυτούς που κάνουν τη στροφή στα εναλλακτικά προϊόντα, στη συνέχεια κόβουν το κάπνισμα. Αυτό είναι φυσιολογικό. Η ιδέα όμως είναι ότι πρέπει να βοηθήσουμε τον κόσμο είτε να μην ξεκινήσει να καπνίζει είτε αν καπνίζει να σταματήσει, αλλά και σε περίπτωση που δεν το διακόπτει να έχει μια άλλη, καλύτερη, εναλλακτική επιλογή.
Αναφερθήκατε προηγουμένως στο θέμα των κυβερνήσεων, νομοθεσίες κ.λπ. Τι είναι αυτό που θεωρείτε ότι κάνει τις κυβερνήσεις πιο διστακτικές απέναντι στα εναλλακτικά προϊόντα, τη στιγμή μάλιστα που έχουν θέσει νομοθετικό πλαίσιο, βάσει του οποίου επιτρέπεται το κάπνισμα;
Το βρίσκω παράλογο, όταν κάποιος σκέφτεται τη δημόσια υγεία, να μην συζητά και να μην παίρνει μέτρα γι’ αυτό. Το αποδέχομαι, ώς έναν βαθμό, ότι έτσι έχουμε μάθει. Ξέρουμε δηλαδή ότι το τσιγάρο είναι κακό, επομένως καλύτερα να μην υπάρχει. Κι εδώ είναι που βλέπουμε ότι οι κυβερνήσεις που μπαίνουν βαθιά στο θέμα, και θέλουν να καταλάβουν, αυτοί είναι που παίρνουν μέτρα και προχωρούν με τη θέσπιση νομοθεσιών. Αυτοί που θέλουν να λαϊκίσουν, ή επειδή έχουν θέσει άλλες προτεραιότητες δεν ασχολούνται σοβαρά με το θέμα του καπνίσματος, αυτοί συνεχίζουν πολιτικές, οι οποίες δεν φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Παράλογο είναι την ίδια στιγμή να αρνείσαι να επιτρέψεις τη χρήση εναλλακτικών προϊόντων και να επιτρέπεις το τσιγάρο. Δεν είναι όλες οι χώρες που λειτουργούν μ’ αυτό τον τρόπο. Υπάρχουν πολλές χώρες που έχουν προοδεύσει π.χ. η Σουηδία, την ίδια στιγμή σε πολύ καλό δρόμο βρίσκεται και η Ιταλία, η Ελλάδα, η Κύπρος.
Στην Κύπρο σε ποιο κομμάτι θεωρείτε ότι υστερούμε;
Η Κύπρος υστερεί στην κατανόηση επιμέρους ζητημάτων, τα οποία στο τέλος της ημέρας σε βοηθούν ως κράτος να λάβεις περισσότερα μέτρα. Τα προϊόντα αυτά πρέπει να φτάνουν στους καταναλωτές και να εξηγούνται στους καταναλωτές. Όταν κατανοήσεις πρώτον το πρόβλημα που υπάρχει με τα τσιγάρα και δεύτερον τι σου προσφέρουν τα εναλλακτικά προϊόντα, τότε μπορείς να προχωρήσεις παρακάτω. Να βάλεις για παράδειγμα επιπλέον περιορισμούς στα τσιγάρα, ούτως ώστε να σπρώξεις τους καπνιστές σε καλύτερες επιλογές. Να πάρεις περισσότερα μέτρα για να ενημερώσεις τον κόσμο, προκειμένου να μην γίνουν ποτέ καπνιστές. Να εστιάσεις στους νέους, στους γονείς. Να μην πωλούνται καπνικά προϊόντα σε ανήλικους κ.λπ. Υπάρχει μια σειρά μέτρων, η οποία όταν κατανοήσω καλύτερα το πρόβλημα μπορώ να τα πάρω και να βοηθήσω την κοινωνία να προοδεύσει.
