Θα τον βρει κανείς στο Τοπικό Σχέδιο Λεμεσού από το 1990, δηλαδή 34 ολόκληρα χρόνια πριν! Οι τότε πολεοδόμοι της πόλης, διαβλέποντας τον τρόπο ανάπτυξης και επέκτασης της Λεμεσού, είχαν σχεδιάσει στον χάρτη τον λεγόμενο «βόρειο παράλληλο» που σήμερα τον λέμε «βόρειο παρακαμπτήριο». Τότε είχε σχεδιαστεί ως «Δρόμος Πρωταρχικής Σημασίας». Μάλιστα, μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, δηλαδή το 1994, σε ολοκληρωμένη κυκλοφοριακή μελέτη που πραγματοποιήθηκε για την αστική Λεμεσό, έγινε και χάραξη του δρόμου προκειμένου να διαφυλαχθεί ως «Λεωφόρος Πρωταρχικής Σημασίας» με τετραπλής κυκλοφορίας δρόμους. Το πιο πάνω επιβεβαιώθηκε και με την κυκλοφοριακή μελέτη για τους ανισόπεδους κόμβους (αερογέφυρες Λεμεσού) που δήλωνε ρητά ότι «για την εύρυθμη λειτουργία του Παρακαμπτήριου (εννοεί του αυτοκινητόδρομου Λεμεσού-Λευκωσίας) συστήνετε η κατασκευή μέχρι το 2020 του Βόρειου Παρακαμπτήριου Δρόμου.
Από Γερμασόγεια μέχρι Ύψωνα
Ποιος είναι αυτός ο δρόμος; Είναι ουσιαστικά ένας δρόμος παράλληλος του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας-Λεμεσού-Πάφου που θα ενώσει μεταξύ το βόρειο τμήμα της πόλης που ταλαιπωρείται ατέλειωτες ώρες στους κυκλικούς κόμβους. Με βάση τις πιο πρόσφατες μελέτες και αποφάσεις, θα ξεκινά από την περιοχή της Γερμασόγειας και θα φτάνει μέχρι την περιοχή των Κάτω Πολεμιδιών, ενώ ήδη εντάχθηκε στο πλάνο και η επέκταση μέχρι τον Ύψωνα και το Βατί. Το συνολικό μήκος, αν και δεν έχει υπολογιστεί ποτέ καθώς δεν έχει οριστικοποιηθεί η όδευση, υπολογίζεται στα 13,5 περίπου χιλιόμετρα, συμπεριλαμβανομένης και της επέκτασης προς τον Ύψωνα που προστέθηκε τελευταία. Μέσα από τα χρόνια, στα συρτάρια του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, του Τμήματος Δημοσίων Έργων, των δήμων και άλλων εμπλεκομένων, υπάρχουν δεκάδες σημειώματα, πρακτικά συνεδριάσεων και μελετών που επιβεβαιώνουν πάντα, και σε κάθε εποχή, «την άμεση ανάγκη για έναρξη των διαδικασιών για να προχωρήσει το έργο». Κατά καιρούς υπάρχει κινητικότητα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Σήμερα η κυκλοφοριακή κατάσταση της Λεμεσού απαιτεί την άμεση υλοποίηση. Στο Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας Λεμεσού, στα πολλά που πρέπει να γίνουν, περιλαμβάνεται και την κατασκευή του εν λόγω δρόμου, με τους ειδικούς του ΣΒΑΚ να σημειώνουν ότι «θα αποφορτίσει την κυκλοφορία στον υφιστάμενο παρακαμπτήριο και στους κόμβους αφού ένας μεγάλος αριθμός αυτοκινήτων θα παρακάμπτει μέσω του Βόρειου Παρακαμπτήριου». Στην πράξη, τι σημαίνει αυτό; Θα δώσει διέξοδο σε όσους κατοικούν βόρεια του αυτοκινητόδρομου, να κινούνται χωρίς τους κυκλικούς κόμβους. Δηλαδή, αν είσαι στην Αγία Φύλα και θες να πας στη Γερμασόγεια, θα μπορείς να κινηθείς βορειοανατολικά από τον νέο δρόμο και όχι κατεβαίνοντας άσκοπα στον κυκλικό κόμβο. Στους τελευταίους σχεδιασμούς, σε όλο το μήκος του έργου προβλέπεται και η δημιουργία ποδηλατοδρόμων, πεζοδρομίων και εκτεταμένη δενδροφύτευση, αφού ο δρόμος θα έχει μορφή «λεωφόρου» και όχι αυτοκινητοδρόμου.
Δύσκολο και ακριβό έργο
Πέρα από τα γνωστά προβλήματα που υπάρχουν με αρκετά έργα στην Κύπρο, στην εν λόγω περίπτωση το έργο εξαρχής ήταν τεχνικά εξαιρετικά δύσκολο. Για την κατασκευή του χρειάζεται σε ορισμένα σημεία να γίνουν γέφυρες που θα ενώσουν περιοχές με μεγάλες υψομετρικές διαφορές, σε ένα σημείο χρειάζεται σίγουρα σήραγγα, ενώ κατά μήκος του δρόμου προβλέπονται κυκλικοί κόμβοι. Όλα αυτά, μέσα σε μία πλέον κατοικημένη και πλήρως αναπτυγμένη οικιστικά περιοχή. Οι τεχνικές δυσκολίες εκτόξευαν πάντα το κατασκευαστικό κόστος και προβλημάτιζαν τους αρμοδίους κατά πόσον τελικά πρέπει ή όχι να προχωρήσει το έργο, όπως επίσης και οι αναγκαίες απαλλοτριώσεις. Κατά καιρούς υπήρχαν και απόψεις για κήρυξη περιοχών σε «λευκή ζώνη» για προστασία της χάραξης. Επίσης, το γεγονός ότι διαπερνά αρκετές διαφορετικές τοπικές Αρχές ήταν επίσης πάντα ένα μείζον ζήτημα, με την καθεμία να θέτει τα δικά της θέλω, προτεραιότητες και εισηγήσεις. Στην πράξη, σήμερα μερικά τμήματα του δρόμου υπάρχουν, όμως ακόμα και αυτά χρειάζονται αλλαγές για να γίνουν όλα όσα προβλέπονται στα σχέδια των αρμοδίων υπηρεσιών.
Σε φάσεις και βλέπουμε
Για καλύτερη διαχείριση του έργου, προ πολλού έχει αποφασιστεί όπως χωριστεί σε ξεχωριστά μέρη, τα οποία να υλοποιηθούν σε διαφορετικές φάσεις. Η πρακτική αυτή είχε ως στόχο να προχωρήσουν κυρίως τα πιο εύκολα σημεία και να μείνουν τα δύσκολα στο τέλος. Στα θετικά του πλάνου αυτού, ότι ο δρόμος μπορεί να λειτουργεί και τμηματικά και δεν χρειάζεται να ολοκληρωθεί στο σύνολο, αν και μερικοί συγκοινωνιολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι αν δεν προχωρήσει το έργο συνολικά, θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο η κίνηση στους κάθετους δρόμους λόγω αύξησης της χρήσης.
Γερμασόγεια-Άγιος Αθανάσιος
Το πρώτο τμήμα, ξεκινώντας από τη Γερμασόγεια με σημείο εκκίνησης τον νέο κάθετο παρακαμπτήριο Γερμασόγειας με δυτική κατεύθυνση, φτάνει μέχρι την περιοχή της Σφαλαγγιώτισσας, με το κομμάτι αυτό να είναι περίπου μήκους 3χλμ. Σύμφωνα με τους νεότερους προγραμματισμούς, οι δύο Δήμοι Γερμασόγειας και Αγίου Αθανασίου έχουν προχωρήσει το έργο. Με την ολοκλήρωση το ρυθμιστικού σχεδίου θα πρέπει να σχεδιαστούν τα κατασκευαστικά και αν και εφόσον εξασφαλιστεί χρηματοδότηση εντός των επόμενων 2-3 χρόνων να προχωρήσει σε προκήρυξη προσφορών. Μοναδικό τεχνικά δύσκολο κομμάτι η διέλευση διά μέσου του πυρήνα της Γερμασόγειας.
Άγ. Αθανάσιος-Πάνθεα-Αγία Φύλα
Πρόκειται για το πιο δύσκολο κομμάτι του όλου έργου. Παρουσιάζει τεράστιες υψομετρικές διαφορές και η όδευση του δρόμου είναι εντός οικιστικών περιοχών, σε εντελώς καινούργιους δρόμους. Χρειάζεται να γίνουν γέφυρα (κοιλαδογέφυρα 330 μέτρων) αλλά και σήραγγα (περιοχή Πάνθεα περίπου 500 μέτρα) για να μπορεί να υλοποιηθεί, αφού υπάρχουν τέτοιες κλήσεις στη μορφολογία του εδάφους που τον καθιστούν αδύνατο, επίσης χρειάζονται και μεγάλοι τοίχοι αντιστήριξης. Μέχρι να φτάσει στην Ευαγόρα Λανίτη, υπάρχουν άλλα περίπου 3.5 χλμ, ενώ σε ορισμένες περιοχές θα πρέπει να γίνουν απαλλοτριώσεις. Είναι ενδεικτικό πως περίπου στο 2008, το κομμάτι αυτό είχε προϋπολογιστεί στα 30 εκατομμύρια και το 2021 στα 37 εκατομμύρια, με μόνο τη γέφυρα και τη σήραγγα να κοστίζουν 12,5 και 14,5 εκατομμύρια αντίστοιχα, ενώ το υπόλοιπο κομμάτι των 2,7 χλμ 10 εκατομμύρια.
Ευαγόρα Λανίτη
Είναι ίσως το πιο εύκολο τμήμα του Βόρειου Παρακαμπτήριου. Η Ευαγόρα Λανίτη σήμερα υπάρχει και σε κάποια σημεία της μάλιστα είναι τετραπλής κατεύθυνσης δρόμος. Μελανό σημείο ένα τμήμα περίπου 400 μέτρων όπου ο δρόμος διακόπτεται από τεμάχιο γης και θα πρέπει να ολοκληρωθεί. Από τη συμβολή με την οδό 1ης Απριλίου μέχρι και τη σύνδεση με τη λεωφόρο Γιάννου Κρανιδιώτη το μήκος είναι περίπου 2,5 χλμ. Βρίσκεται επιτέλους σε προχωρημένο στάδιο, αφού απομένει ο λεπτομερής σχεδιασμός του ΣΑΛΑ προκειμένου κάτω από τη Ευαγόρα Λανίτη να τοποθετηθούν αγωγοί για εκτροπή του ποταμού της Αγίας Φύλας προς τον Γαρύλλη, με σκοπό την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής. Με το που θα είναι πλήρως ολοκληρωμένη η μελέτη του ΣΑΛΑ το έργο χρειάζεται έξι μήνες για να προκηρυχθεί κατασκευαστικά, με αυτό να υπολογίζεται εντός του 2025, με κόστος 15-20 εκατομμύρια. Θα κατασκευαστούν επίσης δύο κυκλικοί κόμβοι, ενώ σε όλο το μήκος του διπλής κατεύθυνσης του δρόμου θα υπάρχει κτιστή νησίδα στη μέση με πράσινο ενώ στην άκρη ποδηλατοδρόμοι και άλλες υπηρεσίες.
Λεωφόρος Συνεργατισμού
Από τη συμβολή με τη λεωφόρο Γιάννου Κρανιδιώτη συνεχίζοντας δυτικά, ο Βόρειος Παρακαμπτήριος θα συνδεθεί μέσω της λεωφόρου Συνεργατισμού. Ένας δρόμος 2,5 περίπου χλμ που θα διασχίζει τα Πολεμίδια και θα συνδεθεί με την οδό Νίκαιας που είναι ο κάθετος δρόμος του Νοσοκομείου Λεμεσού. Βασική δυσκολία είναι ότι πρόκειται για νέα χάραξη σε μεγάλο μέρος του δρόμου, ενώ χρειάζεται η κατασκευή γέφυρας πάνω από τον ποταμό Γαρύλλη που αυξάνει το κόστος. Το τμήμα αυτό είναι σε σχετικά καλό στάδιο, αλλά χρειάζεται να προχωρήσει σύντομα καθώς επίκεινται μεγάλες αναπτύξεις στην περιοχή Βερεγγάρια (φοιτητικές εστίες ΤΕΠΑΚ). Οι προσφορές για τα κατασκευαστικά προγραμματίζονται να προκηρυχθούν εντός του 2026.
Κ.Πολεμίδια-Άγιος Σίλας-Ύψωνας
Για το τμήμα αυτό έχει ετοιμαστεί ρυθμιστικό σχέδιο από το Τμήμα Πολεοδομίας και ένα επίσης ένα μικρό του τμήμα αφορά τη σύνδεση με τη Βιομηχανική Περιοχή Αγίου Σίλα με στόχο να γίνει εκεί η εναλλακτική είσοδος/έξοδος της βιομηχανικής. Ο Δήμος Ύψωνα επιθυμεί τη σύντομη υλοποίηση του δρόμου και προχωρεί ξεχωριστά όλες τις διαδικασίες για την ετοιμασία των κατασκευαστικών σχεδίων, αφού έχει ήδη εγκριθεί το ρυθμιστικό. Το κομμάτι αυτό θεωρείται σημαντικό για την όδευση των βαρέων οχημάτων που εξυπηρετούνται στη Βιομηχανική Περιοχή.
