Ένστολοι αστυνομικοί: Θέλουν να αφήνουν γένια και μακριά μαλλιά - Καταγγέλλουν παραβίαση δικαιωμάτων τους

Άλλο ένα μέτωπο άνοιξε με την ηγεσία της Αστυνομίας ο πρόεδρος του κλάδου Αστυνομικού Σώματος της Παγκύπριας Συντεχνίας Ισότητα, κ. Νίκος Λοϊζίδης. Με επιστολή του προς τον επίτροπο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης καθώς και στις Ευρωπαϊκές Επιτροπές για τη Νομική Συνεργασία και κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, ζητά την ακύρωση της αστυνομικής διάταξης που απαγορεύει στους ένστολους αστυνομικούς να διατηρούν μακριά μαλλιά, γενειάδα ή μούσι. Με τον κ. Λοϊζίδη να υποδεικνύει ότι, η επίμαχη διάταξη:

Πρώτον, παραβιάζει κατά κόρον τα ανθρώπινα δικαιώματα των ένστολων αστυνομικών.

Δεύτερον, δεν ισχύει, πλέον, στα αντίστοιχα σώματα ασφαλείας των πλείστων ευρωπαϊκών κρατών.

Σημειώνεται ότι η επίμαχη αστυνομική διάταξη αντιμετωπίζει διαφορετικά τους άνδρες ένστολους αστυνομικούς από τις γυναίκες. Η διάταξη επιτρέπει στις γυναίκες αστυνομικούς να έχουν μακριά μαλλιά αλλά όχι στους άνδρες. Μάλιστα, η Αστυνομία παραχωρεί στις γυναίκες αστυνομικούς και κοτσιδάκια για τα μακριά μαλλιά τους.

Η επιστολή - καταγγελία

Στην επιστολή – καταγγελία του (βλέπε φωτό), ο κ. Νίκος Λοϊζίδης εξηγεί γιατί θα πρέπει να καταργηθεί η αστυνομική διάταξη που απαγορεύει στους ένστολους αστυνομικούς να διατηρούν κοτσίδα, γενειάδα ή μούσι. Μεταξύ άλλων, αναφέρει τα εξής: «Με την παρούσα αναφορά επιθυμώ να θέσω υπόψη σας ένα ζήτημα που αφορά την εμφάνιση των μελών της Αστυνομίας Κύπρου, το οποίο εγείρει, κατά την άποψή μου, σοβαρά ζητήματα παραβίασης θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Συγκεκριμένα, η Αστυνομική Διάταξη 1/38, η οποία ρυθμίζει τα θέματα στολής και εμφάνισης των μελών της Αστυνομίας, απαγορεύει στους άνδρες αστυνομικούς να διατηρούν μακριά μαλλιά, γενειάδα ή μούσι. Θεωρώ ότι η εν λόγω ρύθμιση αντιβαίνει στις αρχές και τις αξίες που πρεσβεύει το Συμβούλιο της Ευρώπης και συνιστά υπέρμετρο και αδικαιολόγητο περιορισμό των ατομικών δικαιωμάτων των αστυνομικών.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι, ο τρόπος εμφάνισης ενός προσώπου αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας και της προσωπικότητάς του. Οι επιλογές που κάνει κανείς ως προς τα μαλλιά ή τα γένια του εμπίπτουν στον στενό πυρήνα της προσωπικής του αυτονομίας και του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού. Αυτό έχει, άλλωστε, αναγνωριστεί ρητά από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο αντιμετωπίζει την εμφάνιση ως προστατευόμενη πτυχή του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή που κατοχυρώνεται στο άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ). (…) Θεωρώ, απολύτως, σεβαστή και κατανοητή την ανάγκη της Αστυνομίας να θέτει κανόνες σε σχέση με τη στολή και την εμφάνιση των μελών της. Τέτοιοι κανόνες συμβάλλουν στην ομοιομορφία, τη συνοχή και την πειθαρχία του Σώματος, αλλά και στην άμεση αναγνώριση των αστυνομικών από τους πολίτες. Τούτο, όμως, δεν σημαίνει ότι οι κανόνες αυτοί μπορούν να φτάνουν στο σημείο να καταστέλλουν τελείως την προσωπικότητα και τις ατομικές επιλογές των αστυνομικών, ακόμη και εκτός υπηρεσίας.

Ειδικότερα, η εν λόγω ρύθμιση αποτυπώνει μια παρωχημένη, στερεοτυπική και προκατειλημμένη αντίληψη σε σχέση με τα πρότυπα ανδρικής εμφάνισης και αρρενωπότητας, η οποία δεν ανταποκρίνεται πια στις κοινωνικές συνθήκες και τις αντιλήψεις. Δεν υπάρχει καμία αντικειμενική αιτιολόγηση ως προς το πώς η ύπαρξη μακριών μαλλιών ή γενεάδας είναι ασυμβίβαστη με την αστυνομική ιδιότητα και το κύρος του Σώματος. Αντιθέτως, τείνει να ταυτίζει τα χαρακτηριστικά αυτά με ηθική ή ιδεολογική ελευθεριότητα, αφήνοντας έτσι να αιωρούνται υπόνοιες για το φρόνημα, την αξιοπρέπεια και την αξιοπιστία των αστυνομικών που τυχόν τα έχουν. Παράλληλα, οι απαγορεύσεις αυτές αποτελούν υπέρμετρη και ανομιμοποίητη παρέμβαση στην ιδιωτική ζωή των αστυνομικών. Συνιστούν κανόνες που δεσμεύουν τη συμπεριφορά τους, όχι μόνο κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, αλλά και στο στενό ιδιωτικό τους χώρο, καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας και σε όλο το φάσμα των κοινωνικών και διαπροσωπικών τους σχέσεων. Είναι, θεωρώ, αποδεκτό να ζητείται από τους αστυνομικούς να είναι περιποιημένοι και να έχουν τακτοποιημένη εμφάνιση εν ώρα υπηρεσίας, αλλά δεν μπορεί να προεκτείνεται η απαίτηση αυτή και εκτός υπηρεσίας, πολύ περισσότερο όταν αφορά τον πυρήνα της προσωπικής τους αυτονομίας.

Επιπλέον, από έρευνα ως προς τις σχετικές πρακτικές που ακολουθούνται σε άλλα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, προκύπτει ότι ρυθμίσεις τόσο αυστηρές και απόλυτες, όπως αυτές που ισχύουν στην Κύπρο, σπανίζουν. Αντιθέτως, στα περισσότερα κράτη δίνεται μια ευελιξία στα μέλη της Αστυνομίας, είτε να έχουν μακριά μαλλιά υπό τον όρο ότι τα διατηρούν μαζεμένα κατά την υπηρεσία τους, είτε να έχουν γένια υπό τον όρο ότι ταιριάζουν με την αστυνομική στολή και δεν δημιουργούν κινδύνους ως προς την ασφάλειά τους. (...) Οι σύγχρονες Αστυνομίες κερδίζουν τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη των πολιτών μέσα από την επαγγελματικότητα, την αποτελεσματικότητα και την ακεραιότητα των μελών τους και όχι με την επιβολή παρωχημένων και αυθαίρετων κανόνων εμφάνισης.

Ενόψει των πιο πάνω, σας καλώ να εξετάσετε το ζήτημα και να προβείτε σε συστάσεις προς την Κυπριακή Δημοκρατία, με σκοπό οι σχετικές ρυθμίσεις να τροποποιηθούν ώστε να καταστούν σύμφωνες με τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΣΔΑ και τις διεθνείς προδιαγραφές και επίπεδα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Τι προβλέπει η επίμαχη αστυνομική διάταξη

Η αστυνομική διάταξη που ρυθμίζει την εμφάνιση των μελών της Αστυνομίας προβλέπει τα ακόλουθα:

Ξύρισμα: Οι άντρες µέλη να παρουσιάζονται πάντα ξυρισμένοι στο καθήκον τους. Η γενειάδα, το µούσι, οι µακριές φαβορίτες ή το ατημέλητο μουστάκι δεν επιτρέπονται.

Μαλλιά: (α) Οι άνδρες να διατηρούν τα µαλλιά τους κοντά κατά τρόπο που να συνάδει µε το λειτούργημά τους και κατά τρόπο που να είναι αποδεκτά από το ευρύ κοινό. Συγκεκριμένα, δεν επιτρέπεται να διατηρούν τόσο µακριά µαλλιά ώστε να καλύπτουν τα αφτιά ή τον αυχένα. Τα µαλλιά πρέπει να είναι ομοιόμορφα κοµµένα στο ίδιο ύψος σε όλη την επιφάνεια της κεφαλής. Δεν επιτρέπεται το εξεζητηµένο κούρεµα, όπως καπελάκι, φούντα κ.λπ. καθώς και το βάψιµό τους µε µη φυσικές αποχρώσεις ή ανταύγειες. (β) Οι γυναίκες να διατηρούν τα µαλλιά τους περιποιημένα µε τρόπο που να συνάδει µε το επάγγελμά και τη στολή τους. Τα µαλλιά τους να µην ξεπερνούν το ύψος των ώμων τους, εκτός αν έχουν κοτσίδα. Για τον σκοπό αυτό, να χρησιµοποιούνται οι κοτσίδες που χορηγεί η υπηρεσία.

Σύμφωνα με τον επίμαχο Κανονισμό, από τις πρόνοιες του εξαιρούνται τα μέλη της Αστυνομίας που εργάζονται υπό κάλυψη ή σε υπηρεσίες όπου η ατημέλητη εμφάνιση είναι επιβεβλημένη.

Τους δικαίωσε η επίτροπος Διοικήσεως αλλά…

Μετά από εξέταση παραπόνου, η πρώην επίτροπος Διοικήσεως κ. Ελίζα Σαββίδου ζήτησε με έκθεσή της προς τον τότε Αρχηγό της Αστυνομίας, κ. Ζαχαρία Χρυσοστόμου, την υιοθέτηση νέου Κανονισμού που να διέπει την εμφάνιση των αστυνομικών κατά τρόπον ώστε να επιτρέπεται στους αστυνομικούς να έχουν μακριά μαλλιά, τα οποία θα πιάνουν κοτσίδα κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους ή εάν το επιθυμούν, ακόμη και μούσι ή γένι, νοουμένου ότι θα είναι περιποιημένο.

Η κ. Σαββίδου χαρακτήρισε στην έκθεσή της την κείμενη αστυνομική διάταξη «ως παρωχημένη» η οποία «αντανακλά τις αντιλήψεις και τα στερεότυπα σε σχέση με την εμφάνιση των ανδρών που επικρατούσαν σε περασμένες εποχές». Τότε, δηλαδή, που το κοντό μαλλί και το μουστάκι αποτελούσαν και απόδειξη της αρρενωπότητάς τους. Κάτι βεβαίως, που δεν ισχύει.

Στην επίτροπο υπέβαλε παράπονο λοχίας της Αστυνομίας που βρισκόταν με προαφυπηρετική άδεια για αυτονόητους λόγους. Σύμφωνα με τον παραπονούμενο, «η επιμέλεια και η ευπρέπεια στην εμφάνιση είναι ανεξάρτητες από τα πιο πάνω στοιχεία της εμφάνισης και με τον αναχρονιστικό αυτό Κανονισμό, ο οποίος έχει απαλειφθεί από τις αντίστοιχες αρχές που διέπουν την εμφάνιση των αστυνομικών δυνάμεων άλλων ευρωπαϊκών κρατών, παραβιάζεται το δικαίωμα σεβασμού της προσωπικότητας των αστυνομικών ως προσώπων και ως εργαζομένων».

Οι υποδείξεις της κ. Σαββίδου δεν υιοθετήθηκαν από την ηγεσία της Αστυνομίας.